Yaşlılık nedir, en basit tanımıyla anne karnından başlayarak yaşamın sonlanmasına kadar devam eden doğal bir süreçtir.
Yaşlanma nedir, zamana bağlı olarak hastalık söz konusu olmaksızın ortaya çıkan vücut yapısında, organların işlevlerinde , hücrelerin, dokuların ve organizmanın fizyolojik işlevlerinde oluşan çoklu değişikliklerdir. 80 yaş ve üzeri bireyler yaşlı olarak tanımlanmaktadır.
Yaşın ilerlemesiyle :
- Fiziksel aktivitenin azalması, buna bağlı kas kayıpları, güçsüzlük, kemik erimesinin artması,
- Erken dönemdeki hatalı beslenme yani aşırı, düzensiz, yetersiz ve dengesiz beslenme sonucu ilerleyen dönemlerde hastalıkların sayısal olarak daha fazla görülmesi ve / veya daha ağır seyretmesi söz konusudur .
- Sindirim sisteminde yine yaş artışıyla beraber problemler daha çok görülür. Dişlerin çürümesi, dökülmesi veya uygun olmayan takma dişlerle besinlerin iyice çiğnenememesi , yutma güçlüğü, tat alma duyusunun azalması, hazımsızlık problemleri gibi sorunlar sık görülmektedir.
- Özellikle yatağa bağımlı hastalarda sindirim sisteminde yavaşlama buna bağlı kabızlık ve iştah azalması en sık görülen problemlerdendir.
- İlerleyen yaşlarda hormonal değişiklerin ortaya çıkması, yetersiz kalsiyum alınması, daha az D vitamini alınması ile kemik yoğunluğu azalarak kemik kırılmaları riski artık. Özellikle kadınlarda belirli yaştan sonra menopozda östrojen hormonunun azalması nedeniyle osteoporoz (kemik erimesi) riski yüksektir.
- Yine yaşın ilerlemesi ile birlikte kabızlık sık görülmektedir. Daha çok nedeni besin öğelerinin sindirimi ve emilimin azalması, fiziksel aktivitenin azalması, sıvı tüketiminin azalması, yeterli posa tüketiminin olmamasına dayanan kabızlıkta barsak kanserleri, hemoroid ve bir çok barsak hastalıkları riski artmaktadır.
Yaşlılıkta Fizyolojik ve Metabolik Değişiklikler
- Beden görünümünde değişme
- Sinir sisteminde değişme
- Hormon salgılarında değişme
- Sindirim ve dolaşım, boşaltım sisteminde değişme
- Bazal metabolizma hızında yavaşlama
- Besin alımında azalma
- Bağışıklık yeterliliğinde azalma
- Serum lipidlerinde değişme
Organların işlevlerindeki bozukluklar sonucu yaşlılıkta görülen kronik sağlık bozukluklarının başlıcaları : koroner kalp hastalığı, hipertansiyon, kanser, diyabet, unutkanlık ve bunama ile belirlenen Alzheirmer hastalığı ve Parkinson hastalığıdır.
Yaşlıların yemesini engelleyen bazı hususlar olabilir :
- Beslenme ile ilgili olumsuz alışkanlıkları
- Gelir durumu
- Besinleri pişirme ve saklama olanakları
- Yalnızlık
- Duyu organlarındaki görme, koklama, tatma ile ilgili bozukluklar
Yaşlılar için diyet planlanırken, bütün bunlara dikkat edilmesi gerekir.
Yaşlılık Döneminde Sağlıklı Beslenme Önerileri
Öneriler doğrultusunda sağlıklı beslenmenin sağlanması, enerji ve besin öğelerinin önerilen düzeyde tüketilmesine ve beslenme yetersizliğine bağlı oluşabilecek akut ve kronik sağlık sorunlarının oluşumunun önlenmesine katkıda bulunur.
Bu öneriler :
1.Besin çeşitliliği sağlanmalıdır.
2. Günde en az üç öğün beslenilmelidir.
3. İdeal vücut ağırlığı ve kas gücü korunmalıdır.
4. Besinler doğru hazırlanmalı, pişirilmeli ve saklanmalıdır.
5. Sebze ve meyveler bol ve çeşitli tüketilmelidir.
6. Ekmek ve diğer tahıllar yeterli miktarda tüketilmelidir.
7. Doymuş yağ tüketimi azaltılmalıdır.
8. Su ve diğer sıvılar yeterli miktarda tüketilmelidir.
9. Posa tüketimi artırılmalıdır.
10. Kalsiyum içeriği yüksek besinler tüketilmelidir.
11. Tuz ve sodyum tüketimi azaltılmalıdır.
12. Şeker tüketimi azaltılmalıdır.
13.Çay ve kahvenin aşırı tüketiminden sakınılmalıdır.
14. Alkol içilmemeli ve sigara kullanılmamalıdır.
Kaynakça:
Baysal A, BESLENME, 15. Baskı Hatipoğlu Basım ve Yayım Ankara
