Anne sütü ilk 6 aylık dönemde bebeğin ihtiyacının %100’ünü , 6-12 ayda %50’sini , 12. aydan itibaren %30’unu karşılar. İlk 6 aylık dönemde anne sütü tek başına yeterliyken sonraki  dönemlerde  artan ihtiyacı karşılamak için tamamlayıcı gıdalar gereklidir. 6. ayını doldurmuş bir bebek bu gıdalar için gelişimsel olarak hazırdır.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) uygun tamamlayıcı beslenme için yol gösterici ilkeler yayınlamıştır.

Bu ilkeler şunlardır:

• İki yaşına kadar bebek istedikçe emzirmeye devam edin.
• Yavaş bir şekilde ve sabırla besleyin.
• Onları yemeye teşvik edin, zorlamayın.
• Çocuklarla konuşun ve göz teması kurun.
• Uygun gıda kullanımına ve bu gıdaların hijyenine dikkat edin.
• Az miktar gıda ile başlayın, çocuk büyüdükçe kademeli olarak artırın.
• Tamamlayıcı besinlerin kıvamını ve çeşitliliğini yavaş yavaş artırın.

 Tamamlayıcı besinler bebeğe zamanında ve uygun olmayan bir şekilde verilirse bebeğin gelişimi  bozulabilir ve bazı sağlık sorunları ortaya çıkabilir.

Peki tamamlayıcı besinlere 6 aydan sonra başlanmasının nedeni nedir?

6. aydan sonra bebekler:

• Dillerini daha iyi kontrol ederler.
• Aşağı ve yukarı çiğneme hareketini gerçekleştirebilirler.
• Dişleri çıkmaya başlar.
• Yeni tatlar denemeye açıktırlar.

Tamamlayıcı besinlere neden 6. aydan önce başlanmamalıdır?

• Anne sütünün verimi azalır.
• Bebekte baş kontrolü gelişmemiştir.
• İlk aylarda dilin dışarı itme refleksi güçlüdür.
• Bağırsağın tam gelişmemiş olması nedeniyle ishal ve alerji gelişebilir.
• Böbrek fonksiyonları yeterince gelişmemiştir.
• Sindirim enzimlerinin yeterince gelişmemiştir.
• Katı besinler boğulmalara neden olabilir.

Tamamlayıcı besinlere neden 6. aydan sonra başlanmamalıdır?

• Doğumda sağlanan demir ve çinko depoları 6 ayda tükenir.
• Bebeğin artan enerji ve kalsiyum ihtiyacı anne sütü tarafından karşılanamaz.
• Farklı tat ve kıvamla bebekte ısırma ve çiğneme becerisini artırır.
• Geç başlamak besin reddini artırabilir.

Hangi ayda hangi besin verilmelidir?

*Bebek 9 aylık olduğunda ailenin yediği yemekleri yiyebilir.

*12 aylık olduğunda aile sofrasına oturabilir duruma gelmelidir.

 Tamamlayıcı besinlerin miktarı ne olmalıdır?

Yeni besinler denemek bebek için sürprizdir. Bu yüzden yeni besinlere 1-2 tatlı kaşığı miktarında başlanmalıdır.

Tamamlayıcı besini hazırlarken nelere dikkat etmeliyiz?

• Besin hazırlamaya başlamadan önce eller iyice yıkanmalıdır
• Hazırlama sırasında kullanılacak malzemeler temiz olmalıdırlar.
• Çocuğu beslerken temiz çatal, tabak vs. Kullanılmalı.
• Çocuk beslenirken biberon kullanılmamalı.
• Mevsiminde ve taze besinler kullanılmalı.
• Kullanılacak besinler kolay ulaşılabilir olmalı.
• Etlerin iyi pişmiş olmasına dikkat edilmeli.

*BAL: Clostridium botulinum  adlı bir bakterinin sporları ile kontamine olabileceği için 1 yaşın altındaki bebeklere verilmemelidir.

Kaynakça:

WHO,Infant and young child feeding,February 2018

Emel GÜR,Tamamlayıcı beslenme (Türk pediatri arşivi 2006;41:181-8)

Tamamlayıcı beslenme,Sağlık çalışanları için rehber kitap, Ekim 2009