Hangi soruya cevap arıyorsun?
Laktasyon; hamilelik boyunca salgılanan hormonlar ile meme dokusunda meydana gelen değişikliklerle birlikte meme bezlerinin gelişip olgunlaşması ve sütün salgılandığı dönemdir
Bebeklerin emzirilmesi çocukların sağlıklı büyümesine katkıda bulunan en önemli unsurlardan biridir. Anne sütü bebeğin yaşamındaki ilk 4-6 ayda gereksinimi olan tüm besinleri içerir. Ayrıca, anne sütü temizdir, her zaman aynı ısıdadır ve anne ile çocuk arasında yakın bir bağ oluşmasını sağlamaktadır. Bunlara ek olarak, anne sütü annenin antikorları aracılığı ile bebeklerin yaşamlarının ilk 6 ayında hastalıklara karşı bağışık olmasını sağlamakta ve beslenme bozukluklarının prevalansını azaltmaktadır.
Laktasyon döneminde, annenin beslenme şekli hem süt verimliliğini hem de anne sağlığını etkilemektedir. Anne ve bebek sağlığı yönünden riskli ve yetersiz beslenmelere karşı hassas bir dönemdir. Aynı zamanda bebeğin büyüme ve gelişmesinin optimum düzeyde olması için önemlidir .Bu dönemde annenin metabolizması bebeği ve kendi sağlığını koruyacak şekilde uyum sağlamaktadır
Anne beslenme örüntüsünde diyet çeşitliliğine dikkat etmezse, yeterli ve dengeli beslenmeyi sağlayamaz. Bu durum anne ve bebek sağlığı olumsuz etkilenebilir. Bebekte optimum büyüme sağlanamaz ve anne sütünün hastalıklara karşı koruyucu etkisi azalabilir
Yapılan çalışmalarda laktasyon döneminde anne beslenmesinin bebeğin besin seçimlerine etkisi araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, laktasyon döneminde annenin besin tercihlerinin, bebeklerin tamamlayıcı besinlere başladığında bebeklerin besin tercihlerini etkilediği saptanmıştır
ANNE SÜTÜNÜN BEBEK İÇİN YARARLARI
Her bebek için en iyi, en doğal ve en taze besin.
Her zaman, temiz ve mikropsuz.
Daima hazır ve bedava. Özel harcama gerektirmez.
Tamamıyla ve kolaylıkla sindirilir.
İshal, karın ağrısı ve kabızlık daha az görülür.
Bağışıklık sistemini güçlendirir, enfeksiyonlardan korur.
Bebeklerin daha zeki olmasını sağlar.
Bebeğin su ihtiyacını tam olarak karşılar, ayrıca su verilmesine gerek yoktur.
Doğumdan sonra gelen ağız sütü, bebeği hastalıklardan korur.
Bebekle anne arasında özel sevgi bağı kurulmasını sağlar.
Obezite, diabet, ülseratif kolit, crohn hastalığından korur.
Dikkat dağınıklığı, konsantrasyon sorunları daha az görülür.
Çene ve diş gelişimini güçlendirir.
EMZİRMENİN ANNE İÇİN YARARLARI
- Meme, yumurtalık ve rahim kanseri emziren kadınlarda daha az görülür.
Doğum sonrası rahimin daha kolay ve hızlı toparlamasını sağlar,kanamayı azaltır.
Endometriozisi baskılar
Annenin daha kolay kilo vermesine katkıda bulunur
Anneyi kemik erimesinden korur.
Annelik duygusunu geliştirir.
Annenin kendine güven duygusunu arttırır.
Anneyi sakinleştirir
Emziklilik döneminde süt üretimi için gerekli olan enerji iki kaynaktan sağlanır:
- Gebelik süresince vücut yağı olarak depolanan enerji,
- Annenin aldığı besinlerden gelen enerji.
EMZİKLİLİKTE ENERJİ VE BESİN ÖGELERİ İHTİYACI
- Sütü ile bebeğin ihtiyacını tamamen karşılayan bir kadın günde ortalama 700-800 mL süt salgılar. Bu sütün karşılığı olan enerji ve besin öğeleri ihtiyacı emziklilik döneminde de normal gereksinmeye ek yapılarak artırılmalıdır.
- Günlük alınan toplam sıvı miktarı yaklaşık 2500-3000ml olmalıdır. Bu miktar pratik ölçülerle 12 su bardağı su, süt, ayran, limonata ve benzeri meyve suları olarak tüketilebilir. Emziklilik döneminde suyun yanı sıra besin değeri yüksek olan süt ve taze sıkılmış sebze-meyve suları gibi içecekler tercih edilmelidir. Fazla sıvı alımının prolaktin yapımını baskılayarak süt yapımını azalttığı belirtilmektedir. Annelere susadıkça ve her emzirmeden sonra su içmeleri hatırlatılmalıdır.
- Süt ve meyve suyu aynı zamanda diğer besin öğelerinin tüketimini de sağlayacağından, anne sütü verimliliğini de etkileyecektir. Örneğin; süt tüketimi kalsiyum, meyve suyu ise C vitamini sağlayacaktır.
- Emziklilik döneminde kişinin kendi kendine düşük kalorili bir diyet uygulaması süt yapımını azaltmakta ve sütün besin değerini olumsuz etkilemektedir. Emzirme döneminde mutlaka beslenme uzmanından yardım alınmalıdır.
- Emziklilik döneminde alkol ve sigara kullanılmamalıdır.
- Soğan, sarımsak, brokoli, kabak, karnabahar, acı baharatlar veya kuru baklagiller, anne sütünün tadını değiştirebilir. Bu durum bazı bebeklerde huzursuzluk (gaz oluşturması, emmeyi reddetme gibi) yaratırken, bazıları hiç fark etmeyebilir. Bebeğinizde ciddi birtakım huzursuzluklar gelişirse, bu tür besinler ya daha az sıklıkla tüketilmeli ya da hiç tüketilmemelidir
- Pekmez kan yapıcıdır, Şeker boş enerji kaynağıdır. Şeker yerine tatlı olarak pekmez yenmesi kansızlığa karşı alınacak önlemlerden birisidir.
- Annenin gebelikte her besinin işlevsel olduğunu düşünüp besin çeşitliği ile beslenmesi et, süt ,yumurta, kurubaklagiller, koyu yeşil yapraklı sebzeler meyveleri tüketmesi bebeğin beyin gelişimine katkıda bulunmakta ve ileriye yönelik sağlık sorunları da önlenmektedir
- **Ceviz , fındık , kuru incir , hurma , badem hamilelikte olduğu kadar doğum sonrasında da önemlidir. Enerji verir ve süt üretimini artırır. Günde 2-3 adet ceviz , 8-10 adet fındık yenilebilir.
- Her gün 1 çorba kaşığı tahin pekmezle ya da salataya eklenerek kullanımı süt üretimini artırır.
- Yulaf yüksek oranda demir içerir. Kan basıncını düzenler . bu sayede anneyi sakinleştirir , olası stresi azaltır. Stresli durumlarda baskılanan oksitosin ve prolaktin hormonlarının tekrar salgılanarak süt oluşumunun artmasını sağlar . aynı zamanda yulaf sütün kanallara ilerlemesinde yardımcı olur.
- Protein içeren besinler , susam , yeşil yapraklı sebzeler , çörek otu gibi besinlerden anne sütünü ve kalitesini artıcı etkisinden faydalanabilirsiniz.
KAÇINMANIZ GEREKENLER
- Emzirme döneminde yiyeceklerle beraber alınan demirin vücutta kullanılmasını önemli ölçüde engelleyen çayın tüketilmesi mümkün olduğunca azaltılmalıdır. Özellikle demir yönünden zengin gıdalar (ör:yumurta) yenildiğinde kesinlikle çay içilmemesi gerekir. Çay yerine yumurtanın yanında C vitamininden zengin taze sıkılmış meyve suları ,yeşil biber , maydonoz, portakal, mandalina demirin vücutta daha çok kullanılmasını sağlaması nedeniyle tercih edilmelidir.
- Yine bu dönemde hamur işi, tatlı, börek, çörek, pilav, makarna, ekmek gibi kalorisi yüksek yiyecekleri sınırlandırmak, sebze ve meyve ağırlıklı bir beslenme programı izlemek hamilelik döneminde alınan kiloların daha rahat verilebilmesine yardımcı olacaktır.
- Her dönemde olduğu gibi emzirme döneminde de tuz tüketimine dikkat edilmesi gerekir. Aşırı tuz tüketmekten kaçınılmalıdır.
- Anneler genellikle biyolojik gerekliliklerden dolayı sütleri azaldığında bilinçsiz olarak yanlış beslenirler. Bu bilinçsiz beslenmeden dolayı belki süt artar fakat besleyiciliği azalabilir.
- Alkol,sigara ve kimyasal ajanlardan uzak durun.
- Stres sütü azaltabilir, mümkün olduğunca stresten uzak durun.
KAYNAKÇA
Laktasyon döneminde beslenme: Enerji ve Makro Besin Öğeleri Nutrition in Lactation: Energy and Macro Nutrients Zeliha UÇAR1 Hande ÖNGÜN YILMAZ2 J Health Pro Res 2020; 2(1):37-46
http://diyetakademi.com/beslenme-ilkeleri/kadin-sagligi/emzirme-donemi-ve-beslenme
http://www.takiplionlinediyet.com/sayfa/emziklilik-doneminde-beslenme-ve-sik-sorulan-sorular
http://www.suheylatopaloglu.com/lohusa/25-site-icerigi/makaleler/lohusal-k/95-emzirme-doneminde-beslenme-ve-anne-sutunun-onemi
Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması-2008. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü Ankara, Türkiye. http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2008/data/TNSA2008_ana_Rapor-tr.pdf
C. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doğum-Kadın Sağlığı Ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı Hdk-Yl-2009-0003 - 0-6 Aylık Bebeği Olan Annelerin Anne Sütünü Artırmaya Yönelik Geleneksel Uygulamaları Mine Gökduman Danışman Yrd. Doç. Dr. Nevin Akdolun Balkaya Aydın-2009
Gebelikte ve Emziklilikte Beslenme Prof.Dr.Gülden Köksal Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Diyetetik ABD Başkanı