Allium ailesi olarak da bilinen soğangiller ailesinin üyeleriyle sizleri tanıştırayım; soğan, sarımsak, frenk soğanı, arpacık ve pırasa. Antik çağlardan beri bu türler hem mutfak hem de tıbbi uygulamalarda kullanılmıştır. Bu türler karakteristik kokuya ve tada sahiptir. Bazen bu koku uzak durmamıza neden oluyor. Ama birçok faydası olduğunu öğrendikten sonra sofranızdan eksik etmeyeceksiniz.

Kardiyovasküler Hastalıklara Etkisi

    Allium ailesi üyelerinin bileşenleri kolesterolü, kan basıncını, antitrombosit aktivitesini ve tromboksan oluşumunu azaltarak ateroskleroz ve ilişkili bozukluklara karşı koruma sağlar.

    Kalp damar hastalıklarını önleyen fonksiyonel bileşikler arasında sarımsaktaki allisin, allil sülfürler, flavonoidler ve polisülfidler; soğandaki kuersetin ,flavonoidler ve tiyosülfinatlar sayılabilir.

    Yapılan çalışmalar sonucunda sarımsak bileşenlerinden olan polisülfürlerin miyokardiyal istemik hastalığının tedavisinde yararlı olabileceği bulunmuştur. Ayrı bir çalışmada ise soğan ekstresinin kalp hacmini ve kalp hücre ölümünü azalttığı ifade edilmiş.

Kansere Etkisi

    Son yıllarda yapılan çalışmalarda Allium sebzelerinin ve bileşenlerinin(özellikle allisin, qurcetin, onionin A, fisetin, polisülfanlar, diosgenin gibi) antikanserojenik potansiyeline odaklanmışlar. Allium sebzelerinin ve bileşenlerinin karsinojenezin her aşamasında etki gösterdiği ve kanser riskini değiştiren birçok biyolojik süreci etkilediklerini göstermişlerdir.

    Bu ailenin önemli bileşiklerinden olan organosülfür bileşiklerinin kanser önleyici etkileri; mutagenezin inhibisyonu, enzim aktivitelerinin modülasyonu, DNA adükt oluşumunu, serbest radikal süpürücü ve tümör büyümesi üzerindeki etkileri sayılabilir. Bunun yanı sıra kemopreventif müdahalelerle antimutajenik ve antiproliferatif özelliklere sahiptir.

    Soğangiller ailesinden soğan ve sarımsak kullanım sıklığı ile kanser arasındaki ilişkiyi analiz eden çalışmalar yutak, kolorektal, meme,  yumurtalık, mide kanserleri riskinde ve iyi huylu prostat hiperplazisinde anlamlı bir azalma olduğunu görmüşlerdir.

ANTİOBEZİTE ETKİSİ

    Soğan ailesinin özellikle allin, allisin, allitrid, s-metilsistein gibi kimyasal bileşenleri kan glukozunu ve vücut ağırlığını azaltmaktadır. Başka bir araştırmada da alkolsüz yağlı karaciğer hastalığının önlenmesinde etkisinin olup olmadığını değerlendirmişler. Serum lipitlerinin ve vücut kitle indeksinin etkin bir şekilde düşürdüğü sonucuna varmışlar.

NÖROLOJİK ETKİSİ

    Özellikle soğanda bulunan kersetin beyin hücrelerini Alzheimer hastalığı ve nörodejeneratif hastalıklar için oksidatif strese karşı koruyabilir. Soğan özü, beyin iskemisi sırasında kan- beyin bariyerini önleyebilir. 

ANTİMİKROBİYAL ETKİSİ

Allium sebzelerinden elde esansiyel yağların antibakteriyel özellikleri gıda kaynaklı patojen üzerinde test edilmiş. En yüksek antibakteriyel etkiyi sarımsak ve soğan göstermiştir. Sarımsaktaki allisin, tiyosülfinatlar; soğandaki sülfür bileşikleri antimikrobiyal(bakteri, mantar,virüs ve parazit ) etkiye neden olur.

ANTİOKSİDAN ETKİSİ  

    2018 yılında yapılan bir çalışmada sarımsak, fil sarımsağı, soğan olmak üzere organosülfür bileşiklerini değerlendirmiş ve antioksidan kapasitelerini karşılaştırmış. Sarımsağın en yüksek antioksidan kapasiteye sahip olduğunu ardından fil sarımsak ve soğanın geldiğini ifade etmişlerdir. Bu aile üyeleri kanıtlanmış antioksidan özelliklere sahip önemli fitokimyasal kaynaklardır.

    Sonuç olarak allium ailesinin düzenli tüketimi kronik hastalıkları tedavi etmek için güvenli ve başarılı olabilir.Allium ailesi özellikle sarımsak ve soğanın organosülfür bileşikleri ve birçok kronik hastalıkta önemli rol oynayan kuersetin açısından zengin olduğu desteklenmiştir. Soğan ve sarımsak dışındaki allium cinslerinin kronik hastalıkların tedavi edilmesi ve önlenmesi için daha ileri çalışmalara ihtiyaç var.

Kaynakça:

Garlic and onions: their cancer prevention properties. Holly L.Nicostro ve diğ. Kanser Prev. Res(phila) Mart 2015

Archana Sengupta ve diğ. Asya Pac. J.Kanser Prev. Temmuz-Eylül 2004

Masood Sadro Butt ve diğ. Crit Rev. Gıda Sci Nutr. Haziran 2009

Sunyoung Kim ve diğ. Nat. Prod. Res. Mayıs 2018

Carlotta Galeone ve diğ. Am J.Clin Nutr. Kasım 2006

J.Sharifi Rad.ve diğ. Cell Mal. Biol 2016

Dima Mnoyer ve diğ. Moleküler 2014

Therapeutic role functional components in alliums for preventive chronic disease in human being.Yawen Zeng, Yuping Li, […], and Shuming Yang(2017)