Covid Sonrası Tat Kaybı Sürecine Çinko Çözümü!

Çinko Nedir? Neden Önemlidir?

Çinko, insan vücudunda birçok hayati görevin yerine getirilmesinde rol oynayan önemli bir mikro besin öğesidir. Fakat vücutta üretilemez ve depolanamaz. Bu nedenle besinlerle birlikte vücuda yeteri kadar alınmalıdır. Çinko, vücudun çok fazla miktarda kullandığı ve ihtiyaç duyduğu minerallerden bir tanesidir. Demirden sonra vücutta en fazla bulunan eser elementtir ve tüm hücrelerin yapısında bulunur. Sinir iletimi, sindirim, metabolizma ve birçok enzimatik reaksiyonda çinko bir yardımcı faktör olarak yer alır. Ayrıca bağışıklık hücrelerinin üretiminde de önemli görevler üstlenir. DNA sentezi, cilt sağlığının korunması, yapısal proteinlerin üretimi gibi görevlere de sahip olan çinkonun yetersizliği, tüm bu görevlerin yerine getirmesini aksatır. 

Aynı zamanda çinko eksikliği bulunan çocuklarda büyüme ve gelişmede gerilik gözlenir. Tüm bunların yanı sıra tat ve koku alma işlevlerinde de görev alması nedeniyle çinko, bu duyuların verimli şekilde kullanılabilmesi yönünden oldukça önemlidir. Bu yazıda çinko yetersizliğinde tat ve koku alma duyularına olan etkisi ve covid salgınına etkisini inceleyeceğiz.

Vücudumuzda Nasıl Çalışır?

Çinko Ne kadar Alınmalı?

Yetişkin bireylerde günlük çinko gereksinimi kadınlarda 11 mg, erkeklerde ise 8 mg düzeyindedir. Bunu karşılamanın en kolay ve en sağlıklı yöntemi ise dengeli bir beslenme planı ile çinko kaynağı besinlere diyetinizde yeterli miktarda yer vermektir. Bunun haricinde bazı kişilerde çeşitli kronik hastalıklar, besin alerjileri, beslenme tarzı, sindirim sistemini etkileyen sorunlar gibi durumlara bağlı olarak çinko alımında ya da emiliminde yetersizlik söz konusu olabilir. Bu durumda ise hekim tarafından yapılacak testler ve değerlendirmeler ışığında çinko takviyelerine başvurulması gerekir. Bununla birlikte korona virüs teşhisi almış olan mevcut hastalarda da hekimin önermesi halinde hastalık sürecinde ve sonrasında çinko desteği kullanılması gerekebilir. 

En Çok Çinko Barındıran Besinler Nelerdir? Eksikliğinde Ne Olur?

Çinko hem bitkisel hem de hayvansal kaynaklı besinlerde yer alan bir besin öğesidir. Bağışıklık sistemini güçlü tutmak isteyen bireyler için çinko içeriği yüksek olan bazı besinlerin düzenli olarak tüketilmelidir. En önemli çinko kaynakları arasında: 

– Günlük çinko gereksiniminin karşılanabilmesinin en güzel yolu; et, balık, meyve ve sebzeler, yumurta, tam tahıllar, süt ve ürünleri, kuru baklagiller gibi besin ve besin gruplarını düzenli ve dengeli bir şekilde tüketmektir.  

– Herhangi bir hastalığı sebebiyle özel bir diyet uygulaması gerekenlerde, kilo vermek için diyet yapanlarda birçok vitamin ve mineralle birlikte çinko eksikliğinin bulunma olasılığı da artar.  

– Ayrıca vejetaryen veya vegan beslenen bireylerde hayvansal besinlerin yokluğundan kaynaklı olarak çinkonun temin edilebileceği besin seçenekleri de azalır. Bu tarz beslenme alışkanlıkları bulunan bireylerin hem çinko hem de diğer mikro besin öğelerinin yetersizliği ihtimaline karşılık daha sık olarak tıbbi kontrolden geçmeleri önerilir.  

– Bununla birlikte sporcularda veya ağır işlerde çalışanlarda çinko gereksiniminin artmasına bağlı olarak bu gereksinim karşılanamayabilir. Bunun sonucunda çinko eksikliği belirtileri olarak sayılabilecek;

Fakat bu semptomlar mineral eksikliğinin oldukça ilerlemiş olduğu evrelerde ortaya çıkar. Dolayısıyla bunlar beklenmeden çinko takviyesine başlanmalıdır. Aksi takdirde büyüme geriliği, hipogonadizm, hipospermia, alopeci, deri lezyonları, yara iyileşmesinde gecikme, immün yetersizlik, davranış değişikliği, gece körlüğü, karanlığa uyumun azalması, tat almada bozulma, akrodermatitis enteropatika görülebilir. 

COVİD 19’un En Belirgin Belirtileri Nelerdir? 

Bu belirtilerin kalıcı olmasını engellemek için çinko önemli bir role sahip mi?

COVİD 19 VE ÇİNKO 

Çinkonun in vitro olarak koronavirüs RNA polimeraz aktivitesini inhibe ettiği bildirilmiştir ve antiviral immün yanıtlarda rol oynadığı iddia edilmektedir. SARS-CoV-2 enfeksiyonu, konakçı hücrenin metabolizmasına bağlıdır. Çinkonun çeşitli durumlarda gösterilen antiviral etkilere sahip olduğu düşünülmektedir.

Örnekler arasında Coronaviridae, papilloma virüsü, pikornavirüs, metapneumovirüs, herpes simpleks virüsü, rinovirüs, suçiçeği-zoster virüsü, insan immün yetmezlik virüsü (HIV), solunum sinsityal virüsü ve hepatit C virüsü bulunmaktadır. Konak hücre membranı ile viral füzyon çinko ile önlenebilir; ayrıca viral polimerazın işlevini bozar. 

Yapılan araştırmalarda koku alma bozukluğu olan covid hastalarında, olmayanlara göre önemli ölçüde daha düşük serum çinko düzeylerine sahip olduğu fark edildi. Böylece çinko eksikliğinin COVID-19 hastalarında tat ve koku bozuklukları ile bağlantılı olduğunu belirttiler. 

Kaynakça

Grup Florence Nıghtıngale Hastaneleri 

Abdelmaksoud, A. A., Ghweil, A. A., Hassan, M. H., Rashad, A., Khodeary, A., Aref, Z. F., ... & Bazeed, S. E. (2021). Olfactory Disturbances as Presenting Manifestation Among Egyptian Patients with COVID-19: Possible Role of Zinc. Biological trace element research, 1-8.