D Vitamininin Görevleri Nelerdir? Eksikliği Nedir?

D vitamini, kalsiyum ve fosfor metabolizması ile ilgili olan bir hormondur. Yağda eriyen vitaminlerden olan D Vitamini, hormon işlevinde kemik, kalsiyum ve fosfor metabolizmasında önemli rol oynamaktadır.

Kalsiyumun kemiklere taşınmasında, sinir sisteminde, bağışıklık sisteminde ve hormonların düzelmesinde önemli görevleri bulunmaktadır. D vitamini kemik ve diş sağlığı için gereklidir. Kemikler, ihtiyacı olan kalsiyum ve fosforu D vitaminiyle almaktadır. Yeterli düzeyde kalsiyum alınsa da gerekli miktarda D vitamini alınmıyorsa kemik ve dişler kalsiyumdan faydalanamamaktadır.

Metabolizmalarında görev alarak, D vitamini kas ağrılarını, kemik ağrılarını, kronik hale gelmiş yorgunluğu ve osteoporozu önleyebilmekte ve tedavi edebilmektedir. D vitamini astım, romatoid artrit, Tip 1 diyabet, Crohn hastalığı ve Multiple Skleroz gibi immün bozuklukların önlenmesinde ve tedavisinde kullanılabilmektedir. Kolon, prostat, pankreas ve meme kanserlerinin önlenmesinde ve tedavisinde önemli rol oynayabilmektedir. İnsülin direncini kontrol ederek Tip 2 diyabetin önlenmesinde ve tedavisinde yardımcı olmaktadır. RAAS’ı inhibe ederek  hipertansiyon, böbrek hastalığı ve kalp yetmezliğini önleyebilmektedir. Depresyon gibi ruhsal bozuklukların önlenmesinde ve tedavisinde rol almaktadır.

Bu besinler D Vitamini gereksinimini karşılayan, biyolojik olarak aktif besinler arasında değildir. Vücudumuzun D vitamini ihtiyacını karşılayan en önemli kaynak güneştir. Cilt güneş ışığını D vitamine çevirmektedir. Bahar ve yaz aylarında yüz, kollar ve bacaklar güneş görecek biçimde günde 20 dakika güneşlenmek önerilmektedir. Haftada 2-3 defa güneşte kalmak yeterli olacaktır. Uzun süre güneş ışığına maruz kalındığında ise güneş kremi kullanılmalıdır. Güneşten yeterli düzeyde faydalanılmadığında veya eksikliğinde hekim önerisiyle D vitamini takviyesi kullanılabilir.

20 ng/mL’nin altı D vitamini eksikliği iken, 21-29 ng/mL arası D vitamini yetersizliği olarak kabul edilmektedir. 30 ng/mL’den yüksekse yeterli D vitamini düzeyidir. 150 ng/mL’nin üzerindeki seviyeler D vitamini zehirlenmesi olarak kabul edilmektedir.

D Vitamininde önerilen aralık 40-60 ng/mL’tir. 3 ayda bir kan D vitamini ve kalsiyum düzeylerine bakılarak optimum D vitamini düzeylerinin kontrolü sağlanmalıdır.

Kaynakça:

• Beslenme Bilgi Sistemi (BeBiS).

• Dr. Ayşe Baysal, Diyet El Kitabı, Ankara, 2018.

• Türkiye Beslenme Rehberi TÜBER 2015” , “T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1031 , Ankara 2016.

• Bouillon, R., & Carmaliet, G., (2018) ”Vitamin D and the skeleton”, Current Opinion in Endocrine and Metabolic Research, 1-6.

• TürKomp, Ulusal Gıda Kompozisyon Veri Tabanı, Versiyon 1.0

• Vitaminler Mineraller  ve Sağlığımız, Yrd. Doç. Dr. Gülhan Samur Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Şubat 2008, Ankara.

• Kennedy, D. O. (2016). B Vitamins and the Brain: Mechanisms, Dose and Efficacy—A Review. Nutrients, 8, 68.

• Neyzi O, Ertuğrul T (ed.) Pediatri Cilt1, 3.baskı, Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul, 2002.

• Larson Duyff R.: Amerikan Diyetisyenler Derneği’nin Geliştirilmiş Besin ve Beslenme Rehberi, Çeviri editörleri: Yücecan S, Pekcan G, Besler T, Nursal B, Acar Matbaacılık, 2003. İstanbul.