Hangi soruya cevap arıyorsun?
Ghrelin Hormonu Nedir?
- Ghrelin ismi ,gelişim manasına gelen ‘grow’ kelimesinin kökü olan ‘ghre’ ile salgılatma manasına gelen ‘relin’ kelimelerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur.Günümüzde ise açlık hormonu olarak adlandırılmaktadır.
- Ghrelin, büyüme hormonu (GH) salgılanmasını tetiklemenin yanında gıda alımını uyarması,karbonhidrat tüketimini artırması ,yağ kullanımını azaltması ve hücre içinde insülin direncine katkıda bulunmak ile ilgili birçok durumu etkileyen mide kaynaklı bir hormondur.
- Diyet esnasında ghrelin seviyesinde artma görülür ve dolayısıyla bu yükselme açlığın yoğun hissedilmesine neden olur.Çünkü ghrelin hormonu, beyne besin tüketimine yönelinmesi konusunda sinyaller gönderir.
- Yeme davranışlarındaki etkilerine göre peptidler anoreksijenik ve oreksijenik olarak ikiye ayrılmaktadırlar.Oroksijenik açlık hissiyatının başlatılması ile birlikte besin alımını uyarırken,anoreksijenik peptidler ise doyma hissiyatının oluşturulması ile beraber besin alımını durdurur. Ghrelin hormonu anoreksijenik peptidlerden biri olan ‘Leptin’ karşıtı etkinlik göstermektedir.
- Ghrelin hormonu, mide başta olmak üzere sindirim kanalında üretilerek midenin boş olduğu durumlarda salgılanır.Bu salgı ise mide mukozası ile sağlanmaktadır.
Ghrelin Hormonunun İşlevleri Nelerdir?
- Ghrelin hormonunun besin alımı ve tokluk konusunda önemli bir düzenleyici olduğu bilinmektedir.
- Dolaşımdaki ghrelin seviyeleri; açlıkta yükselirken toklukta düşmektedir.
- Güçlü bir iştah uyarıcı –oreksijenik- peptiddir.
- ‘Mide boş , enerji al’ sinyalini gönderir.
- Bireyin daha fazla enerji tüketip yağ depolamasına neden olmaktadır.
- İştah üzerine etkisi vardır. Kişi gerçekten kilo verdiğinde ghrelin seviyelerinde artma gözlenebilir.Kilo verenlerin, verdikleri kiloyu korumada zorlanmalarının temelindeki güçlü sebeplerden biri de budur.
Yapılan araştırmalarda fazla kilolu veya obez kişilerin kilo vermeleri durumunda ghrelin miktarının arttığı,anoreksik bireylerin kilo alması durumunda ise bu seviyelerin azaldığı sonucuna varılmıştır.Elde edilen bu sonuçlarla ghrelin seviyelerinin kişinin beslenmesi ile yakinen bir ilişkiye sahip olduğu ve bireyin beslenme durumundan etkilendiği görülmüştür.
Ghrelin Seviyesini Etkileyen Faktörler Nelerdir?
- Besin alımı,aç olma durumu,insülin direnci,polikistik over sendromu,yaş,cinsiyet,gebelik, diyet ve tip 2 diyabet gibi faktörler ghrelin düzeyini etkilemektedir.
- Ghrelin seviyelerinin yaşın ilerlemesi ile birlikte azaldığı bilinmektedir.Ayrıca kadınların erkeklere oranla daha yüksek ghrelin seviyelerine sahip olduğu gösterilmektedir.Buna neden olarak ise kadınlardaki yağ oranının daha fazla olması düşünülmektedir.
- İnsanda ghrelin seviyeleri öğünlerin öncesinde (besin alımından önce) ve gece süresince en yüksek seviyeye ulaşmaktadır.Besin alımını takiben de bu değerlerde azalma görülmektedir.
Açlık hormonunu (ghrelin) sindirim süresinin uzun olduğunu bildiğimiz besinleri tercih ederek azaltabiliriz. Bunlara örnek olarak yüksek lif içeren posalı besinleri düşünebiliriz. (Kuru erik,kuru kayısı,elma,armut,şeftali, kuru fasulye, börülce, bezelye, mercimek, nohut ve barbunya, ayva, incir, çilek, marul, kereviz, karnabahar vb.)
Ghrelin Hormonunun Sağlıklı Seviyelerde Tutulması İçin Yapılması Gerekenler Nelerdir?
- Aşırı kilo alımından kaçının
- Belirli ve yeterli uyku düzenine sahip olun
- Kas kütlenizi arttırın
- Öğünlerinizde proteine daha fazla yer verin
- Uzun süreli kısıtlayıcı diyetlerden kaçınıp sağlıklı beslenme alışkanlığını amaç edinin
- Sağlıklı,sabit bir kiloya sahip olun ve bunu olabildiğince koruyun
KAYNAKÇA
-Ayşe Baysal , Beslenme. Ankara : Hatipoğlu Yayınları,2018
-Şükran Arıkan,İNSANLARDA AÇLIK ve TOKLUK HİSSİNİN OLUŞUMU,Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu/KONYA
-Şükran Arıkan,Ghrelin ve Egzersiz İlişkisi,Kilis 7 Aralık Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi ISSN NO: 2667-5447
-Michael Patterson, Stephen R.Bloom, James V.Gardiner ,Ghrelin and appetite control in humans—Potential application in the treatment of obesity,Volume 32,Issue 11, November 2011, Pages 2290-2294
-Ghrelin hormonu nedir?(www.diyetasistan.com)
-Laura Mihalache,Andreea Gherasim,Maria Christina Ungureanu,Otilia Nita,Sergiu Serghei Padureanu,Radu Sebastian Gavril,Lidia Luliana Arhire,Effects of ghrelin in energy balance and body weight homeostasis,HORMONES 2016, 15(2):186-196
-Gülcan Arusoğlu, Gülden Köksal,Besin Alımı ve Enerji Dengesi,Bes Diy Derg 2015:43(1):51-58
-Süleyman Aydın,Yusuf Özkan,Emrah Caylak,Suna Aydın,Ghrelin ve Biyokimyasal Fonksiyonları,Turkiye Klinikleri J Med Sci 2006,26:272-283
