GEBELİKTE BESLENME

GEBELİKTE BESLENME

Gebelik insan yaşamının en önemli dönemlerinden biridir. Bu dönemde annenin metabolik hızı %20 oranında artmaktadır.

Annenin yeterli ve dengeli beslenmesi ;

• Sağlıklı doğum
• Bebeğin doğum ağırlığı
• Zihinsel gelişim
• Prematüre doğum
• Preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) konularında gerek tedbir gerekse tedavi olabilmektedir.

Gebelik döneminde kadının enerji ve besin gereksinmesini etkileyen bazı durumlar vardır. Bunlar yaş , gebelik öncesi vücut ağırlığı ve besin depolarının yeterlilik derecesi ve fiziksel aktivitedir.

Yetersiz beslenmenin olumsuz etkileri olarak  annede  kilo kaybı, anemi, diş kaybı, osteomalazi ve ödem görülmektedir. Diğer bir durum olan aşırı beslenme ise ,hem anne hem de bebek için yetersiz beslenme kadar zararlıdır. Alınan fazla kilolar GDM (gestasyonel diyabet) ve HT (hipertansiyon) gibi hastalıklara zemin hazırlayabilmektedir.

Gebelik sürecinde ideal kilo alımı 10 ila 14 kg‘dır.

Basit CHO ve  şeker tüketiminde miktar ve sıklık gebeler için oldukça önemlidir !

 KARBONHİDRAT

Yetersiz alınması durumunda bebekte zihinsel gelişim, glikojen seviyeleri ve nörotransmiter sentezinde sorunlara yol açar. Annenin vücudu enerji sağlamak için proteinleri ve yağları yakmaya başlar.

Ayrıca kompleks karbonhidrat kaynakları anne için enerji kaynağı olmasının yanı sıra  B grup vitaminleri ve çinko, selenyum, krom, magnezyum açısından zengindir. Dolayısıyla tüketilen karbonhidratın çeşidi ve miktarı önemlidir.

PROTEİN

Bebeğin vücut hücreleri, annenin kendi gereksinimleri ve özellikle plesanta için çok önemlidir.

Protein ana kaynağı hayvansal gıdalardır.( ET,BALIK,KÜMES HAYVANLARI,SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ)

Bunların tüketilemediği durumlarda(Vejetaryen veya düşük gelir durumunda) bitkisel kaynaklara yönelmek doğru olacaktır.

FOLİK ASİT

B grubu vitaminlerdendir.

  Gebeliğin öncesi ve ilk 28 gününde yeterli alımıyla beraber beyin ve omurilik gelişiminden doğabilecek sorunlar %70 oranında azalmaktadır.

İlk 3 ay boyunca  günlük 400  mikrogram(takviye)  önerilmektedir.

Baklagiller, kuşkonmaz, yumurta, eşil yapraklı sebzeler, brokoli(pişmiş ),avokado folik asitten zengin gıdalara örnektir. 

Eksikliğinde ise düşük doğum ağırlığı ,megoblastik anemi (annede),nöral tüp defekti görülebilmektedir.

D VİTAMİNİ

• Beslenme ve güneş ışığı d vitamini kaynaklarıdır. Gebelik döneminde bu vitamine ihtiyaç artmaktadır.
• Günlük d vitamini gereksinimi 1000 ünitedir.
• Somon, ton balığı, yumurta sarısı, süt ve süt ürünleri(zenginleştirilmiş), mantar, portakal suyu d vitaminine besinsel kaynak olarak bilinmektedir. 

Eksikliğinde  !   Annede kemik kaybına, kalsiyumun yeterli emilememesine ve osteomalaziye sebep olurken bebekte raşitizm, bıngıldak kapanmaması gibi sorunlar oluşabilmektedir.

KALSİYUM

Kemik yapısını oluşturan kalsiyumun yeterli miktarda alımı, bebeğin iskelet yapısının gelişimine, annenin de kemik kitlesinin korunmasına yardımcıdır. Gebelik sonrası dönemde osteoporoz riskini azaltmaktadır.

Günlük kalsiyum gereksinimi 1000-1300 mg’dır.

Süt, peynir, yoğurt, kuru incir, kuru fasulye,lahana, ıspanak, yumurta besinsel kalsiyum kaynaklarına örnektir. 

Sık doğum,güneş ışınlarından yararlanamama ve hareket azlığı annede kalsiyum eksikliğine sebep olabilmektedir.

Eksikliğinde !  Osteomalazi(kemik yumuşaması) ve diş çürükleri görülmektedir. 

DEMİR

Oksijenin taşınmasında görevli olan hemoglobinin yapısına katılan demirin ihtiyacı hamilelik döneminde iki kat artmaktadır.

Et, tavuk, balık, yeşil yapraklı sebzeler, pekmez, zenginleştirilmiş kahvaltılıklar besinlerdeki demir kaynaklarına örnektir. 

Taze meyve ve suları, salataların (C vitamininden zengin) bulunması demir emilimini artırmaktadır. Dolayısıyla et yemeğinizin yanına ekleyeceğiniz bol limonlu salata vücudunuzdaki demir emilimini artıracaktır.

EKSİKLİĞİNDE !

Annede anemiye bebekte düşük demir deposu, düşük doğum ağırlığı ve prematüre doğuma sebep olmaktadır.

OMEGA 3

Bebeğin beyin gelişiminde önemlidir. Diğer bir yandan gözlerde retinanın önemli bir yapısal bileşendir.

!!Bazı balık ve deniz ürünleri, civa  açısından risklidir. Çünkü civanın aşırı olma durumu , bebeklerin sinir sistemi gelişiminde önemli hasarlar meydana getirir.

Konserve ton balıkları, somon, morina balığı ve yayın balığı, yumurta, ceviz tercih edilebilecek güvenilir omega 3 kaynaklarıdır. 

GENEL ÖNERİLER

İyotlu tuz tüketilmeli.(sağlık sorunu yoksa)

Konserve salamura,turşu gibi besinler az ve seyrek şekilde tüketilmeli.

Zeytinyağı veya ayçiçek yağı tercih edilmeli.

Besin çeşitliliğine oldukça önem gösterilmeli.

Sıvı kaynağı olarak ;

Su,süt,ayran,taze sıkılmış meyve suları(Günde 3-4 bardak ek sıvı) ,

8-10 bardak su tüketimi es geçilmemesi gereken önemli durumlardır.

Sebzelerin ve kuru baklagillerin haşlama sularının dökmemekte vitamin ve mineral kayıplarını önlemesi açısından önemlidir.

UZAK DURMALI 

Bitki çayları yapılan çalışmaların azlığı nedeniyle tüketilmemeli. Örneğin ahududu çayının kasılmalara neden olduğuna dair raporlar mevcuttur. (Kekik çayı, Ada çayı, Papatya çayı, Kuşburnu çayı vb    )

GDO  ‘lu besinleri tüketmemek elzem bir konudur.

Kızartma ve yağ içeriği yüksek besinlerden olabildiğince uzak durulmalıdır.

Kafeinli içeceklerle gazlı içecekler annede mide bulantısı veya ekşimesi yapabileceğinden tüketilmesi önerilmemektedir. Ayrıca bu içecekler bebeğin kalp ve solunum fonksiyonlarını etkileyebilmektedir.

 Yemeklerle birlikte çay ve kahve tüketimi demir emilimini azalttığı için önerilmemektedir.

Sigara ve alkolün hiçbir miktarı güvenli değildir

KAYNAKÇA

TÜRKİYE BESLENME REHBERİ 2015 (TÜBER)

Dr. Ayşe Baysal ,Beslenme. Ankara : Hatipoğlu Yayınları,2018

Doç. Dr. Gülhan Samur, GEBELİK VE EMZİKLİLİK DÖNEMİNDE BESLENME. Ankara , Şubat - 2008