Başlangıç / Anne & Çocuk / İnfantil Kolik (Bebeklerde Gaz Sancısı) ve Beslenme Tedavisi

İnfantil Kolik (Bebeklerde Gaz Sancısı) ve Beslenme Tedavisi

İnfantil Kolik (Bebeklerde Gaz Sancısı) ve Beslenme Tedavisi

    Gaz sancısı, hafif veya şiddetli olmak üzere birçok bebekte görülen fizyolojik bir durumdur. Dünyaya tam olarak gelişmemiş bir mide-bağırsak sistemi ile geldikleri için yetişkinlerde bulunan ve sindirime yarayan birçok enzim, bu dönemde bebeklerde henüz tam anlamıyla işlev görmez. Bu da gaz sancısı olarak ortaya çıkar. Fakat bu olağan sürecin dışında üç haftadan daha uzun,  günde üç saatten daha fazla süren ve susturulamayan ağlamalar akla infantil koliği getirmelidir.

    İnfantil kolik, bebeklerde daha çok akşam saatlerinde görülen, ataklar halinde ortaya çıkan, nedeni tam olarak bilinmeyen, bacaklarını karına çekme, yumruklarını sıkma, karında sertleşme, gaz çıkarma, durdurulması zor, aşırı ağlama ile karakterize bir sendrom olarak tanımlanmaktadır. Genellikle 2. haftada ortaya çıkmakta ve 4-6 aya kadar devam edebilmektedir. Önemli nokta, bu ataklar dışında bebeğin keyifli ve gayet sağlıklı bir görünüme sahip olmasıdır. Kolik sancısı gaz ya da gaita çıkışı ile sona erer ve bebek sakinleşir. Kolikli bebeklerin, büyüme ve gelişmesi normal olarak devam eder ve mortalite riski söz konusu değildir.

    Bebeklerde fıtık, bağırsak düğümlenmesi, orta kulak iltihabı, idrar yolu enfeksiyonu gibi problemler de çok ağlamaya yol açar ve bu tip durumlarda bebeğin kolik sorunu olduğu sanılabilir. Bunun için sık ağlama nöbetlerinde doktor kontrolü gerekebilir.

    Kolik nedeni tam olarak bilinmese de bu konuda çeşitli görüşler mevcuttur.

Neden Olabilecek Faktörler

 

İlk bebek olması ve düşük doğum ağırlığına sahip olması

Gebelikte stres ve fiziksel yakınmalar, aile içi sorunlar ve doğumda olumsuz tecrübeler

Maternal(annenin) alkol ve sigara tüketimi/doğumdan sonra evde sigara tüketimi

Oral formül süt(mama) ile besleme/anne sütü almama

Nişastalı gıdalara erken başlama

Bal pekmez gibi şekerli yiyecekleri gereğinden fazla ve erken verme

Çok az veya çok fazla su verme

Biberonla beslenme veya aşırı ağlama esnasında hava yutulması

Yatay pozisyonda besleme

Karbonhidrat malabsorpsiyonu (enzimatik olarak tam parçalanamayan, emilemeyen karbonhidratların kolon bakterileri tarafından çeşitli yağ asitleri ve gaza, özellikle hidrojene, dönüştürülmesi) (Laktoz intoleransı)

Protein intoleransı (gıda alerjisi, örneğin inek sütü protein alerjisi)

Anormal intestinal motilite

Gastroözofagiyal reflü

Annede psikolojik rahatsızlık ve bebeğe yeterince vakit ayıramaması(ilgisizlik)

Annenin deneyimsizliği

Altının uzun süre ıslak kalması/hijyene dikkat etmeme

Annenin gaz yapan yiyecekleri aşırı tüketmesi 

TEDAVİ 

-Diyet Tedavisi

    Tek başına anne sütü ile beslenen bebeklerde anne sütü başlıca koruyucu faktör olup diyet değişikliği yapmaya pek de gerek yoktur. Ancak bunun yanı sıra yapılan bazı çalışmalarla beslenme değişikliği veya tedavisinin kolik sancının azaltılmasında etkili olduğu belirtilmiştir.

    Annenin her öğünde iki memeyi birden emzirmeye çalışması bebeğin laktozdan zengin ön sütü aşırı almasına neden olduğu için gaz sancılarına yol açabilir. Bu nedenle bebek bir memeyi tamamen bırakana dek o memeden emzirilmelidir.

    Anne sütü alan bebeklerde süte geçen alerjen maddeler özellikle de inek sütü proteini kolik sancıya sebep olabilmektedir. Diğer allerjenler yumurta, fındık, fıstık, bulgur, mercimek, kuru fasulye, lahana, turp, nohut, barbunya, baharatlı gıdalar olarak sıralanabilir. Ayrıca annenin kullandığı çay, sigara ve alkol de kolik riskini arttırmaktadır.

    İnek sütü alerjisi olabileceği düşünülen bebekte inek sütü  bazlı yiyecekleri diyetten çıkarıp öncelikle soya bazlı yiyecekler denenmelidir. Yararlı olmazsa ya da alerji gelişirse ikinci basamak tedavi olarak kısmi hidrolize mamalara (Pepti Junior gibi) geçilmeli, üçüncü basamak olarak aminoasit bazlı (Neocate, Elecare gibi) mamalar kullanılmalıdır. Yeni diyete yanıtın genellikle 2 hafta içinde alınması beklenmektedir. Tek başına anne sütü ile beslenmeyen bebeklerde yapılan bir çalışmada soya bazlı formülalarla iyi yanıt alındığı bildirilirken, diğer bir çalışmada tam tersi sonuç alınmıştır. Ayrıca, soya proteinine karşı da alerji gelişebilir.

    Hem anne sütü hem mama ile beslenen bebekte “laktoz intoleransı” da akla getirilmelidir. Tedavide biberonla beslenen çocuklarda laktozsuz diyet denenebilir. 1-2 hafta içinde olumlu bir yanıt alınması beklenmektedir. Anne sütü ile beslenen bebeklerde ise anneden sağılmış süt içine “laktaz içeren damla” ilaçlar veya laktaz tabletler kırılıp küçük miktarlarda anne sütü ile beslenmeden önce verilebilir.

    Hipoalerjen mama kullanımı, laktaz enzimli ya da liften zengin mamaların çok fazla etkisi olmadığı görülürken inek sütü alerjisi düşünülen veya soya bazlı mama ile beslenmesine rağmen gaitada kan ve diğer alerji bulguları olan bebeklerde Whey veya kazein proteini hidrolize formula kullanımının da fayda sağladığı gösterilmiştir. Ayrıca kazein hidrozilat mamalar ve kısmen hidrolize, fruktoz ve oligosakkarid içeren mamaların kullanımın da ağlama nöbetlerinde azalma olduğunu gösteren çalışmalar da mevcuttur.

   Sukrozun özellikle yeni doğanlarda ağrı kesici etki gösterdiği bilinmektedir ve kolik ağrısında da etkili olduğu bazı çalışmalarda saptanmıştır.

    Bazı probiyotiklerin bağırsak mikroflorasını düzenleyerek bağırsak hareketlerini de düzenleyebileceği düşünülmektedir

    Bunlara ek olarak birkaç bitki çayının da etkili olduğu bilinmektedir. Rezene, meyan kökü, papatya kolik tedavisinde en sık kullanılan bitkilerdir. Melisa, rezene ve matricariae recutita karışımı da etkilidir. Aynı zamanda rezene çekirdeği yağı ile masaj uygulaması da koliği azaltmada etkili olacaktır.

    Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus doz ve içeriklerinin standardize olmaması, bebeğin süt alımını azaltabileceği ve içerdikleri toksik maddelere bağlı ciddi hatta ölümcül yan etkilerin görülmesidir. Özellikle kolik ile beraber kabızlık şikâyeti olan bebeklere verilen laksatif çayların ciddi ishallere ve böbrek yetmezliğine neden olabildiği gibi yayınlar mevcuttur.

    Emziren anne de diyetine özen göstermelidir. Lahana, karnabahar, brokoli, soğan, baharatlı yiyecekler, kuru fasulye, nohut, barbunya, bulgur, mercimek, turp, sarımsak, çikolata, yumurta vb. gıdalardan uzak durması ve sigara, alkol, günde 3 fincandan fazla çay-kahve içmemesi önerilir.

    Anne, ağlamaların belirgin biçimde kendi yediklerinden etkilendiğini belirtiyorsa bu besinleri diyetinden çıkarabilir. Bir derlemede süt ve süt ürünleri, buğday, yumurta ve fındığın diyetten çıkarılmasının yararı olacağı bildirilmiştir.

 

Davranış Değişikliği

    Bebeğin beslenme sırasında hava yutmasını ve gaz şikayetlerini önlemek için emzirilen bebeklerin meme başının(areolanın) büyük kısmını kavrayacak şekilde emmesi, biberonla beslenen bebeklerde biberonun yatay değil dik pozisyonda tutulması olumlu sonuç verebilir.

    Bebeklere beyaz gürültü dediğimiz saç kurutucu, elektrik süpürgesi gibi değişik frekanslı seslerin dinletilmesi kolik sancının azaltılmasında etkili olabilmektedir.

   BEYAZ GÜRÜLTÜ: 75-85 desibel arasındaki şiddetli, gürültülü seslerdir. Bu seslerin anne karnındaki seslere benzerlik gösterir ve bebeklerin sakinleşmesine yardımcı olur

    Masaj uygulaması literatürlerde bağırsağın düz kaslarını gevşettiği, bebeği rahatlattığı ve kolik semptomları üzerinde etkili olduğu bildirilmektedir.

    Bebek ağladığında erken yanıt verme, aşırı uyarıdan kaçınma, göz teması kurma ve gerektiğinde kucağa alma gibi davranış değişiklikleri de olumlu yanıt vermektedir.

İlaç Tedavisi

    Literatürde infantil koliğe direkt etkili olduğu bilinen bir ilacın olmadığı, aşırı gazlı bebeklerin bir bölümünün simetikondan bir bölümünün de metsilinden yarar gördüğü belirtilmektedir. İnfantil koliğe yönelik geliştirilen ilaçların yan etkileri nedeniyle rastgele kullanılmaması gerektiğine dikkat çekilmektedir.

 

 

Kaynaklar:

Alagöz, H . (2014). İnfantil kolik: Etyoloji ve Tedavi Seçenekleri. Journal of Contemporary Medicine, 3 (2), 148-154. Retrieved from

Balcı S. Kolikli Bebeklere Beyaz Gürültünün Etkisi. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi SağlıkBilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2006.4).

Çiftçi EK. 1-3 aylık bebeklerde gaz sancısı, etkileyen faktörler ve annelerin bu konudaki uygulamaları, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 2005. 42).

Karabayır N, Oğuz F, İnfantil Kolik. Çocuk Dergisi (Electronic Journal), 2009; 9(1):16-21.

Roberts I.J, Infant Crying and its Impact on Parents. Journal of Pediatric Gastroenterology &Nutrition (Electronic Journal), 2002; 34(1): 5-24

Sağlam C., Zeybek C., Cengiz N., İnfantil Kolik.18-21.

Talachian E, Bidari A, Rezaie MH. Incidence and risk factors for infantile colic in Iranian infants. World J Gastroenterol 2008; 14(29): 4662-4666.1).

UYSAL, G , SÖNMEZ DÜZKAYA, D , BOZKURT, G . (2017). İnfantil Kolikli Bebekleri Etkileyen Faktörler. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 4 (3), 221-227. DOI: 10.17681/hsp.322539

Yılmaz H. L. , Ağlayan Bebek. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Acil Tıp Birimi.

Hakkında: Dyt. Begum BUTUNOZ

Merhaba sevgili okurum, 1992 Safranbolu doğumlu mesleğine aşık ve en büyük tutkusu fotoğrafçılık olan bir diyetisyenim. Aynı zamanda Ege Üniversitesi Hemşirelik mezunuyum. Bu mesleki portal üzerinden sizlere başta çocuk beslenmesi ve metabolik hastalıklarda beslenme olmak üzere beslenmeye dair tüm merak edilenleri aktarmaya çalışacağım. Soru ve önerilerinizi instagram ve facebook hesaplarım üzerinden bana iletebilirsiniz. Sağlıkla ve takipte kalın 😊

Buna da bakın

KUMKUAT NEDİR?

Son Zamanların En Araştırılan Meyvesi Kumkuat Kumkuat Nedir? Kumkuat, Doğu Asya ve Çin’de doğal olarak …

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.