Kabızlık dışkı sayısın azalması ve dışkılamanın seyrek görülmesi,defekasyonun gecikmesi,dışkılamadaki zorlanma,dışkının sert,kuru olması olarak tanımlanmaktadır.
Yapılan çalışmalarda kadınlarda ve yaşlılarda kabızlık görülme sıklığının daha fazla olduğu gözlemlenmiştir.
Fiziksel aktivite düşüklüğü,düşük kalorili diyetler ve diyet lifinden fakir beslenme,yetersiz sıvı alımı, nonsteroid-antiinflamatuarlar ve diğer konstipasyona neden olan ilaçlar kabızlık için önemli risk faktörleridir.Ayrıca bunların yanında;düşük eğitim ve sosyaekonomik düzey,nörolojik ve gastrointestinal sistem bozuklukları,anoreksiya nervoza gibi yeme bozuklukları,depresyon gibi etkenlerde yer alır.
Kabızlıkta beslenme tedavisine bakıldığında ise diyet lifinin önemi büyüktür.Diyet posası veya lifi,bağırsaklarda sindirimi zor olan karbonhidratlardır.Besinlerdeki posa çözünür ve çözünmez posa diye ikiye ayrılır.Çözünür posa,kan yağlarını ve kan şekerinin düzenlenmesinde rol oynarken,çözünmez posa esas olarak bağırsaklarda hacim oluşturur,dışkının hacmini artırır ve kolandan geçiş süresini düzenler. Bu nedenle de yüksek lifli besinler kabızlık tedavisinde önemli yer tutar.Sebzeler,meyveler,tam tahıllı ürünler ve kuru baklagiller ise posa açısından zengin besinler arasında yer almaktadır.
Fakat posa tek başına kabızlık tedavisinde etkili değil.Posanın yanında yeterli miktarda sıvı alımı da önemli.Yapılan bazı çalışmalarda diyette sıvı alımının kısıtlanması durumunda ,dışkının miktarı ve sıklığının azaldığını gözlemlenmiştir.
Bir diğer kabızlık nedeni olan fiziksel aktivite düşüklüğüyle kabızlık arasında bağlantı bulunmaktadır.Hareketsiz bireylerde kabızlık görülme sıklığı daha fazladır ve bu kişiler kabızlık sorunu yaşamaya daha yatkındırlar.
Genel olarak baktığımızda lif açısından zengin besinlerin tüketimi,yeterli sıvı alımı ve fiziksel aktivite kabızlığın tedavisinde oldukça önemli.
KABIZLIK SORUNU YAŞAYAN BİREYLERE BESLENME ÖNERİLERİ
1)Beslenme tarzı bol lifli ve posa bırakan besinlerden seçilmelidir.Günlük alınan posa miktarı 25-30 grama çıkarılmalıdır.
2)Sıvı alımı da diyet lifi kadar önemli.Günde 8-10 bardağın altına düşmemek kaydıyla su içilmelidir.
3)Günlük yaşantıda mümkün olduğu kadar yürüyüş ve benzeri egzersizler yapılmalıdır.
4)Günde en az 5 porsiyon sebze ve meyve tüketilmeli,beyaz ekmek yerine kepekli ekmekler tercih edilmeli,kahvaltı öğününde sebze ve meyve bulundurarak diyetle alınan lif miktarı artırılmalıdır.
5)Sabah aç karnına erik veya kayısı marmelatından bir kaşık alınarak üzerine su içilmesi bağırsak hareketlerinin artırılmasına yardımcı olur.
Kaynakça:
İnce, M., & Remzi, F. H. (2011). Kronik kabızlık ve diyet. TAF Preventive Medicine Bulletin, 10(1), 71-76.
Türkay, Ö., & Saka, M. (2016). Konstipasyon ve Diyet. Güncel Gastroenteroloji Dergisi, 20(3).
Baysal A,Yüz Soruya Yüz Yanıtla Sağlıklı Beslenme,2.Baskı,Hatipoğlu Basım ve Yayım Ankara.
