Kırmızı pancarda (Beta vulgaris L.), azot içeren suda çözünebilir bitki pigmenti olan ‘Betalainler’ (kırmızı-mor betasiyaninler ve sarı betaksantinler) bulunmaktadır. Kırmızı pancar en zengin betalain kaynağını oluşturur. Kırmızı pancarda önemli miktarlarda bulunan betanin ve betanidinin lipid peroksidasyonunu inhibe etmektedir ve güçlü antioksidan aktiviteye sahiptir. Yapılan araştırmalarda, kırmızı pancarın, zengin betalanin kaynağı olması sebebiyle en güçlü antioksidan özelliklere sahip ilk on sebze arasında olduğu kabul edilmiştir.
Klinik araştırmalarda kırmızı pancarda bulunan betalainler ve fenolik bileşiklerin düşük yoğunluklu lipoproteinlerin (LDL) oksidasyon direncini arttırdığını ve serbest radikallerin lipitler üzerindeki oksidatif etkisini azaltarak kanser ve kardiyovasküler hastalıkları önlendiği bildirilmiştir.
♦ Kırmızı pancarda bulunan bileşiklerin, metabolik sendrom riskini azalttığına dair çalışmalar yapılmıştır. Antioksidan ve antienflamatuvar ajanlar olarak betalainler, nitojen (NO) salınımında ve kan basıncının düşmesinde önemli rol oynarlar. Oksidatif ve inflamatuar faktörlerin modülasyonu, kan basıncını düşürme etkisi gibi metabolik sendromdaki düzenleyici fonksiyona ve daha da önemlisi hiperlipidemiyi azaltmada da etkilidir. Betalanine ek olarak, kırmızı pancar kökündeki flavonoidler ve lifler, kan şekerini düşürücü etkisiyle bilinmektedir.
♦ Kırmızı pancardan elde edilen pancar suyunun antioksidan kapasitesi konusunda yapılan araştırmada ise, pancar suyunun domates, havuç, portakal, nar, ananas gibi bilinen sebze ve meyve sularından çok daha güçlü antioksidan kapasiteye sahip olduğu ortaya konulmuştur.
100 gram Pancarın Besin Bileşimi
| Enerji | 44 kcal |
| Su | 88,17 g |
| Protein | 1.23 g |
| Yağ | 0.52 g |
| Karbonhidrat | 8.02 g |
| Lif | 1.28 g |
| Toplam Şeker | 6.76 g |
| Ca | 12 mg |
| Fe | 0.37 mg |
| Mg | 20 mg |
| P | 29 mg |
| K | 279 mg |
| Na | 121 mg |
| Vitamin C | 8.12 mg |
♦ İngiliz Diyetisyenler Derneği (BDA)’ya göre; pancar, antosiyanin içeriğiyle vücut üzerindeki kirliliğin etkilerini en aza indirmektedir. Oksidatif strese karşı hücreleri korumak için doğal bir antioksidan kaynağı olarak kullanılmalıdır.
♦ Kırmızı pancardaki biyoaktif bileşenlerin, emilim ve biyoyararlılığı yüksektir. Hastalıklara etkileri konusunda yapılan klinik araştırmalardada, bağışıklık güçlendirici, iltihap azaltıcı olmasının yanı sıra kardiyovasküler hastalıklara ve diyabete karşı koruyucu ve bazı kanser tiplerinin baskılanmasında oldukça etkili olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Hem beslenme hem de insan sağlığına yararları konusunda oldukça popüler olan kırmızı pancarın kullanım şekillerine yönelik ilgi her geçen gün artmakta ve bilimsel araştırmalara da konu olmaktadır. Günümüzde, fonksiyonel içecek ve kapsülleri dahil pek çok kırmızı pancar bazlı gıda takviyeleri yaygın olarak kullanılmaktadır.
Kırmızı pancarın insan sağlığına etkileri konusunda yapılan mevcut çalışmalara bakılarak, pancarın tedavi edici potansiyeli güçlü bir takviye gıda olduğu ve günlük beslenme programlarına dahil edilmesinin gerekliliği anlaşılmıştır.
Kırmızı pancarı beslenme düzeninize çeşitli şekillerde ekleyebilirsiniz.
→ Çiğ olarak salatalarınızda veya mezelerinizde kullanabilirsiniz.
→ Turşularda sıklıkla kullanılır.
→ Pancar tozu veya pancar suyu fonksiyonel gıda olarak birçok besinde renklendirici olarak ve besinlerin antioksidan oranını arttırmak amacıyla kullanılmaktadır.
Unutulmamalıdır ki mucize besin diye bir şey yoktur. Her besinde olduğu gibi aşırı tüketiminden kaçınılmalıdır.
Kaynakça
Clifford,T., Howatson,G., West,D.J.,Stevenson,E.J.2015. The potential benefits of red beetroot supplementation in health and disease.
Ninfali, P.,Angelino, D. 2013. Nutritional and functional potential of Beta vulgaris cicla and rubra. Fitoterapia,89:188–199.
Akan S., Horzum Ö., Tuna Güneş N., 2019. Fonksiyonel Gıda Kaynağı ‘Kırmızı Pancar’.
Ceclu L. and Nistor O.V., 2020. Red Beetroot: Composition and Health Effects - A Review. J. Nutri. Med. Diet Care. 6(1): 1-9.
