Obezite vücudun yağ kütlesinin yağsız (kas) kütleye oranının artması sonucu boya göre ağırlığın olması gereken düzeyin üzerine çıkmasıdır. Beden Kitle İndeksi (BKİ)’nin 30 kg/m2 ve üzeri olması obezite olarak kabul edilmektedir. Obezitenin oluşumunda yüksek kalorili besinlerin aşırı alınması ve günlük harcanan enerji miktarının azalması temel sorundur.
Obezite; diyabet, hipertansiyon, dislipidemi, koroner kalp hastalığı, polikistik over sendromu gibi birçok komplikasyona neden olan kronik bir hastalıktır. Birçok kronik hastalığa yol açmasının yanı sıra özellikle frontal lob kaynaklı azalmış bilişsel fonksiyon gibi norobilişsel olaylarla da ilişkilidir.
Yağ ve şeker bakımından yüksek diyet tüketimi bağırsak mikrobiyotasında değişiklilere yol açar ve bu da dengesiz bir mikrobiyal popülasyona sebep olmaktadır. Bağırsak yapısının bu şekilde bozulması ‘bağırsak-beyin’ ekseni olarak adlandırılan bozulmuş bilişsel işlev bozukluklarına sebep olur. Obezitede hormon, norotransmitter, sitokin ve ceşitli metabolitlerin seviyelerinde değişiklikler de görülmektedir. Bu maddelerin seviyelerinde görülen dalgalanmalar beyin yapısını etkiler. Kanda fazla miktarda dolaşan serbest yağ asitleri ve sitokinler beyne ulaşır ve sistemik inflamasyonu başlatır. Bu inflamasyon beyinde çeşitli değişimlere yol açarak bilişsel işlevlerde bozulmalara neden olur.
Yapılan çalışmalarda orta yaşta, obezite ile bozulmuş bilişsel işlev arasında güçlü bir ilişki olduğu görülmüştür. Artan yaş, obezitenin olumsuz metabolik sonuçları ile birleştiğinde (tip2 diyabet vs.), bilişsel düşüşe ve demans insidansına katkıda bulunur. Yaşlılarda yüksek kilolu olunması demansın çeşitli formları ve beyin yapısında Alzheimer’dakine benzer değişikliklerle ilişkilendirilmiştir. Yetişkin ve çocukluk cağı obezitesinin artması ve bu durumda görülen bilişsel hasar demansın erken gelişimine zemin hazırlar. Beyin otopsilerinin yapıldığı araştırmalarda morbid obezlerde beyinde Alzheimer benzeri nörolojik değişiklikler olduğu görülmüştür. Sonuç olarak, obezite ve beraberinde getirdiği bozukluklar bozulmuş bilişsel performans, bilişsel gerileme ve daha sonraki yaşamda demans gibi nörodejeneratif patolojiler ile ilişkilidir.
KAYNAKÇA
Solas Maite, Milanro I Fermin, Ramirez J Maria, Martinez J Alfredo; 2017; Inflammation and Gut-Brain Axis Link Obesity to Cognitive Dysfunction: Plausible Pharmacological Interventions; 37:87.
Dye Louise, Boyle Neil Bernard, Champ Claire, Lawton Clare; 2017; The Relationship Between Obesity and Cognitive Health and Decline; 76(4):433-454.
Miller Alyson A., Spencer Sarah J.; November 2014; Obesity and Neuroinflammation: A Pathway To Cognitive İmpairment; (42) 10-21.
Macit Sedanur, Karadağ Makbule Gezmen; 2014; Obezitede Bilişsel Fonksiyon Bozukluğu ve Beslenme İlişkisi: Güncel Bakış; MÜSBED 4(4): 241-247.
