Hangi soruya cevap arıyorsun?
Sigaranın kiloyla ilişkisi nedir? Sigarayı bırakanlar neden kilo alır? Bu soruların cevaplarını öğrenebilmek için öncelikle sigaranın içeriğini ve içince vücudumuzda meydana gelen değişikliklerin incelenmesi gerekir.
Sigara dumanında hem içenler hem de içmeyenler için zararlı kimyasallar vardır. Sadece dumanını bile solumak zararlıdır. İçerisinde hidrojen siyanit, karbon monoksit ve amonyak da dâhil en az 250’sinin zararlı olarak bilindiği 7000’den fazla kimyasal vardır. Sigaranın dumanında bulunan bu 250 zararlı kimyasaldan en az 69’unun kansere sebep olduğu da bilinen bir gerçektir.
Sigara içerek kilo kontrolü yapmak uzun yıllar oldukça popüler olmuştur. 1930’larda yayınlanan sigara reklamlarında kadınlara “tatlı yerine bir sigara yak” şeklinde tavsiyelerde bulunuldu. Sigara içme ve vücut kilosu arasındaki bağlantı ergenlik dönemine kadar uzanmaktadır. Kilo vermeye çalışan gençler diğerlerine göre %40 oranında daha fazla sigaraya başlama eğilimi göstermektedirler.
Sigarayı Bırakmak Kilo Almak Mı Demek?
Her sigarayı bırakan kilo almaz. Kilo alanlarda kilo artışı ortalama 4,5kg’dan az olmaktadır.
Yapılan bir çalışmaya göre yetişkin içiciler, içmeyenlere kıyasla ortalama 4-5 kg daha düşük kilolular ve kilolu veya obez olma oranları da daha düşük. Ancak bu kişiler sigarayı bıraktıktan sonra kilo almaya daha meyilli olmaktadırlar.
Sigarayı bıraktıktan sonraki kilo artışı bireye göre değişmektedir. 8 yıl boyunca sigara içmemiş bireyler ortalama olarak 3-9 kg almakta, bırakıp tekrar başlamışlarsa 1.5-2 kg civarında kilo artışı olmaktadır.
Kiloda artış genelde ilk 6 ay içinde olmaktadır. Sigarayı bırakanların yaklaşık %10’u 13-14 kg kadar kilo almaktadır. Bıraktıktan sonra kilo artışı en çok görülen gruplar; BKİ (Beden Kitle İndeksi) 18’den düşük ve 29’dan büyük olan gruplardır. Maalesef sigarayı bırakanların sadece %25’i sağlıklı bir kiloda kalmaktadır.
Ayrıca sigara vücuttaki C vitamini miktarını azaltmaktadır, bu sebeple sigara kullananlar günlük 35g fazla C vitaminine ihtiyaç duyarlar.
Sigara D vitamininin emilimini de engellemektedir. D vitamini bağırsaklardan kalsiyumun emilmesini de sağlamaktadır ki bu sayede vücudumuz kalsiyumu metabolize edebilsin. Yeterli D vitamini alınmazsa kemiklerde kırılganlık artar ve osteoporoz görülme riski de artar.
Bazı çalışmalarda sigara içenlerde aynı zamanda A vitamini eksikliği geliştiği de görülmüştür. A vitamini eksikliğinde ciddi göz rahatsızlıkları görülebilmektedir. Bunun dışında solunum problemleri, spazmlar olmaktadır. Alveoller hasar gördüklerinden akciğerlerden oksijenin emlimi ve karbondioksit salınımında sorunlar olmakta, bu da bireyin nefes almasını zorlaştırmaktadır.
Sigaradaki kimyasallar vücutta kalsiyumun emilimini de azaltmaktadır. Yeni kemik yapımı için vazgeçilmez olan kalsiyumla birlikte D vitamini eksikliği de eklenince, vücutta dolaşım bozukluğu, kemik kaybı, yüksek osteoporoz riski, kemiklerde kırılganlık ve ağrı olmaktadır. Sigara içmiyor olsa bile dumanına maruz kalan çocuklar ve gençler için de ikinci elden kemik kaybı ve gelişim geriliği riskleri doğmaktadır.
Sigarayı Bıraktıktan Sonra Vücudumuzda Ne Gibi Değişiklikler Olur?
İlk 20 dakika içinde kan basıncı düşüp normale döner.
8 saat içinde, kandaki karbonmonoksit seviyesi yarıya düşer ve oksijen seviyesi normale döner.
48 saat sonra kalp krizi geçirme riski azalır. Nikotin vücudu terk eder. Tat ve koku alma duyuları normal hale gelir.
72 saat içinde bronş tüpleri rahatlar ve enerji seviyesi artar.
2 hafta içinde dolaşım artar ve 10 hafta daha iyileşmeye devam eder.
3 ila 9 ay sonra öksürme, hapşırma ve nefes alma sorunları yok olur ve akciğer kapasitesi %10 artar.
1 yıl sonra kalp krizi geçirme riski yarıya düşer.
5 yıl sonra artık kalp krizi geçirme riski sigara içmeyen bir bireyle aynıdır.
10 yıl sonra akciğer kanseri olma riski sigara içmeyen bireylerinki ile aynıdır.
Sigarayı Bırakanlar Neden Kilo Alırlar?
Metabolizma; kalp, beyin ve karaciğer fonksiyonları gibi vücut fonksiyonlarının sürdürülebilmesi için ihtiyaç olan enerjidir. Her gün alınan kalorilerin yaklaşık %70’i bu fonksiyonlar için harcanır.
Sigaradaki nikotin, sigara içenlerin metabolizma hızını arttırır bu da yakılan kalorinin artması demektir. Tabi ki bu kalori yakmak için oldukça zararlı bir yöntemdir. Metabolizmayı hızlandırmanın en iyi yolu egzersizdir.
Sigara içtikten sonra metabolizma hızı hemen artar. Kalp dakikada 10-20 kez daha fazla çarpabilir. Bu durum sigara içenlerin kalp hastalıklarına yakalanma risklerinin neden yüksek olduğunu daha iyi açıklamaktadır.
Sigarayı bıraktıktan sonra metabolizma hızı yavaşlayarak sağlıklı seviyeye düşer. Hatta normal seviyeye gelmeden önce biraz fazla da düşebilir. Metabolizma hızının düzenlenmesi birkaç hafta belki de birkaç ay alabilir. Bu sırada vücut normalden az kalori yakacaktır.
Yeme Alışkanlıklarında Değişiklikler
Sigarayı bıraktıktan sonra kilo alımının en önemli sebeplerinden biri de diyette meydana gelen değişikliklerdir. Sigarayı bırakınca iştahımızın artması oldukça normaldir.
Çalışmalar gösteriyor ki; sigarayı bırakan bireyler daha çok besin tüketmeye başlıyorlar. İştah artışı yokluktan sonra en çok görülen semptomdur ve diğer semptomlardan daha uzun süre bireyi etkiler.
Yalnızca iştah artışı görülmekle kalmaz aynı zamanda bireyin sevdiği ve sevmediği yiyeceklerde de değişiklikler olabilir. Sigarayı bırakanlar genelde tatlı yemeyi çok sevmediklerini ama artık çok tükettiklerini söyleyebilirler.
Yapılan çalışmalar sigarayı bıraktıktan sonra bireyin daha fazla tatlı ve yağlı gıdaları tüketmek istediklerini ortaya çıkarmıştır. Nikotin yokluğu çeken deney fareleri bile daha fazla şeker tüketme eğilimi göstermişlerdir. Tatlı ve yağlı gıdalar bilindiği gibi kalori olarak yüksektirler. Sigarayı bırakan bireyin tat ve koku duyuları önce keskinleşip sonra normale döner, bu da iştahı etkileyen bir faktördür.
Oral Gratification (Ağızda Bir Şey Bulundurma İsteği)
Sigarayı bıraktıktan sonra kilo alımının bir diğer sebebi ise ağızda bir şey bulundurma isteğidir. Eski içiciler ağızlarında ve ellerinde bir şey olması hissini özlediklerini belirtmişlerdir.
Yemek yemek veya atıştırmak aynı sigara içmek gibi bir eylem olduğundan tercih edilmektedir. Ancak bu istek zamanla kaybolup gidecektir. Bu süreçte el ve ağız diş ipi veya kürdan gibi nesnelerle meşgul edilmelidir.
Sigara ve Diyabet Arasındaki Bağ
Sigara içmek tip 2 diyabet gelişimi için bağımsız bir risk kaynağı oluşturmaktadır. Yapılan bir çalışmada sigaranın insülin direncini desteklediği görülmüştür. Ancak sigaraya bağımlı insülin direncinin mekanizması hala tam olarak açıklanamamıştır.
25 adet çalışmanın sistematik incelenmesi sonucunda aktif içicilik ile diyabet riskindeki artış arasında bir bağ olduğu ortaya koyulmuştur. Sigara içenlerde içmeyenlere göre daha fazla insülin direnci olduğu doğrulanmıştır. Buna kanıt olarak ‘1 ila 6 saat içinde içilen 1 sigaranın, insülin hassasiyetinde düşüşe sebep olduğu’ öne sürülmüştür. Sonuç olarak; sigara içenler bir grup olarak içmeyenlere göre daha insüline dirençli denilebilir ama bu her sigara içenin insülin direnci var anlamına da gelmemektedir.
Sinem Erturhan
Kaynakça • Audrain,J., and Benowitz, N., L., Cigarette Smoking, Nicotine, and Body Weight,Clinic Pharmacol Ther. 2011 July ; 90(1): 164–168. doi:10.1038/clpt.2011.105. • Bergman,B., C., Perreault, L, Hunerdosse, D,M., Koehler M.,C., Samek, A.,M. , and Eckel, R., H., Intramuscular Lipid Metabolism in the Insulin Resistance of Smoking, Diabetes 58:2220–2227,2009 • Bjelakovic G., Nikolova D., Gluud L.,L,. Mortality in randomized trials of antioxidant supplements for primary and secondary prevention: systematic review and meta-analysis. JAMA 2007;297:842-57. • Brandon, T., H., Ph.D., 1(877) 954-2548,2000 Produced by the Tobacco Research and Intervention Program at the H. Lee Moffitt Cancer Center & Research Institute at the University of South Florida. • Centers for Disease Control. Cigarette smoking among Adults—United States, 2007. MMWR 2008;57:1221–1226 • Chiolero, A., Faeh, D., Paccaud, F., and Cornuz, J., Consequences of smoking for body weight, body fat distribution, and insulin resistance, Am J Clin Nutr 2008;87:801–9. • Krall EA, Dawson-Hughes B.,Smoking increases bone loss and decreases intestinal calcium absorption, Calcium and Bone Metabolism Laboratory, Jean Mayer USDA Human Nutrition Research Center on Aging at Tufts University, Boston, Massachusetts 02111, USA,1999 Feb;14(2):215-20 • Sam, K., and Amal ,K.,M., Effect of smoking on vitamin A, vitamin E, and other trace elements in patients with cardiovascular disease in Bangladesh: a cross-sectional study,Nutrition Journal 2004, 3:18 • Sands, M et al. Incidence of distal symmetric (sensory) neuropathy in NIDDM: the San Luis Diabetes Study. Diabetes Care 1997; 20: 322-329. • Targher, G Cigarette smoking and insulin resistance in patients with non-insulin resistance in patients with non-insulin-dependent diabetes mellitus. J Clin Endocrinol Metab 1997; 82: 3619-3624 • Wannamethee SG, Shaper AG, Pery IJ. Smoking as a modifiable risk factor for type 2 diabetes in middle-aged men. Diabetes Care 2001; 24: (9) 1590-1595. • Yılmaz, M., The Effects of Smoking On Nutrition And Food Intake, Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2006; 6.
