Hangi soruya cevap arıyorsun?
Kombucha Nedir?
Kombucha, son zamanlarda fermente gıdalar arasında popülerlik kazanmıştır. Temeli MÖ 200’lü yıllara dayanmakta olup Çin, Kore ve Japonya’da ortaya çıktığı bilinmektedir. Japonya’da kombu (deniz yosunu) ve cha (çay) kelimelerinin birleşiminden meydana gelen ”Kombucha” , maya ve bakterilerin birbirlerine fayda sağlamasıyla ortaya çıkan “çay mantarının” şeker ve çayla fermantasyonu sonucu oluşan bir içecektir.
Kombucha Nasıl Yapılır?
Kombucha’nın yapımı, yaklaşık 1 L kaynayan suyun içine 1.5 g/L siyah çay yaprakları ve 50 g/L sükroz (çay şekeri) ilave etmekle başlar. Bu işlemler yapıldıktan sonra 10 dakika boyunca demlenmeye bırakılır. Daha önceden eklenmiş olan çay yaprakları alınarak oda sıcaklığında soğuması beklenir. Bir sonraki aşamada elde var olan Kombucha mantarı ile fermentesi sağlanmış Kombucha’nın yaklaşık 100 ml’si karışıma eklenir ve steril bir cam şişede pamuklu bir bezle üstü örtülerek 10 gün boyunca inkübasyona bırakılır. Hazırlama yöntemine ilişkin akış şeması Şekil 1′ de verilmiştir.
Kombucha Çayı Nasıl Hazırlanır?
| 1. 1 L kaynayan suya 1.5 g siyah çay yaprakları ve 50 g çay şekeri ekle |
| 2. 10 dakika boyunca demlemeye bırak |
| 3. Çay yapraklarını al ve oda sıcaklığında soğumasını bekle |
| 4. Karışım steril bir cam şişeye al |
| 5. Kombucha mantarı ile fermente edilmiş kombuchadan 100 ml karışıma ekle |
| 6. Pamuklu bir bezle üstünü ört ve 7-10 gün inkübasyona bırak |
10 günden fazla süren inkübasyon süresi zararlı olabilmektedir. Fermantasyon sırasında şişenin üst kısmında meydana gelen mantar ayrı bir yerde muhafaza edilmek üzere karışımdan alınmaktadır ve sonraki fermantasyonlar için kullanılabilir. Kalan karışım süzüldükten sonra kullanıma hazır hale gelir. Günlük önerilen tüketim miktarı 100-300 ml’dir. Fermantasyon sırasında kombuchanın içeriğinde asetik asit ve laktik asit meydana geldiğinden dolayı hazırlanmasında cam, seramik ya da porselen tercih edilmelidir.
Ev ortamında hazırlanan kombucha’nın tadı ve konsantrasyonu kullanılan çayın tipine, başlangıç kültürüne ve miktarına ve şekerin türüne göre değişiklik gösterebilir.
Kombucha yapımında kullanılan çay türleri nelerdir?
Siyah çay kombucha yapımında en sık tercih edilen çay türüdür. Siyah çaya ek olarak yeşil çay, oolong çayı, nane çayı ve ıhlamur çayı gibi farklı çaylar da kullanılmaktadır. Kombucha yapımında kullanılan yeşil çayın, siyah çaya göre fermantasyon işlemini daha iyi tetiklediği ve ürünün daha kısa sürede oluşmasını sağladığı bilinmektedir. Ancak Kombucha kolonileri için en iyi kaynağın siyah çay olduğu söylenmiştir.
Kombucha’nın Sağlığa Olan Faydaları Nelerdir?
Amerikan Diyabetik Derneği fonksiyonel gıdaları, beslenmenin bir parçası olarak rutin bir şekilde tüketildiğinde sağlık üzerinde potansiyel olarak faydalı bir etkiye sahip olan tüm gıdalar ve takviye edilmiş, zenginleştirilmiş gıdalar içeren ürünler olarak tanımlamıştır.
Kombucha’nın bilinen faydaları fermantasyon sırasında suya geçen çeşitli metabolik ürünlerin varlığı sayesindedir. Ayrıca, glukuronik asit varlığı bu içeceğe faydalı özellikler kazandırır. Kombucha fermantasyon işlemini geçirip tüketmeye hazır hale geldiğinde içinde; organik gıda asitleri, etanol, aminoasit, bakır, demir, manganez, çinko, C vitamini, birkaç B grubu vitamini ve antibiyotik maddeler gibi birçok bileşeni barındırmaktadır. Kombucha içeceğinin hastalık önleyici ve terapötik faydaya sahip olduğu bilinmektedir. Kombucha’nın sağlığa olan çeşitli faydaları şu şekildedir:
- Sindirime yardımcı olur.
- Artrite karşı rahatlama sağlar.
- Müshil etki sağlar.
- Stres ve kansere karşı savaşır.
- Kolesterol seviyelerinde olumlu değişiklikler gösterir.
- Toksin atmada yardımcıdır.
- Enfeksiyonlara karşı önleyicidir.
- Antibiyotik etkisi mevcuttur.
- Yaşlanmayı geciktirir.
- Bağışıklık sistemini destekler.
Bunlara ek olarak probiyotik etki göstermesi bağırsak florası ve bağırsak aktivitesi için önemlidir. Aynı zamanda genel metabolizmayı hızlandırma, saç, cilt ve tırnakların sağlığını iyileştirme, stres ve sinir bozukluklarını azaltma bilinen diğer etkilerindendir.
Kombucha’nın Yan Etkisi Var Mıdır?
Kombucha’nın anlatılan faydalı etkilerinin yanında az da olsa bazı toksik etkileri mevcuttur. Fakat bu yan etkileri direkt olarak ispatlayacak bilimsel kanıtlar yoktur. Dikkatsizce tüketilen yüksek miktarlar, midesi aside duyarlı olanlar kişilerde alerjik reaksiyonlara sebep olabilir ve böbrek sıkıntılarını ortaya çıkarabileceği söylenmektedir. Bu toksik etkiler, kombucha tüketimini azaltıldığında azalmakta olup geri dönüşümlüdür. Kombucha içildiğinde toksinlerin eliminasyonunu kolaylaştırmak
ve vücut şartlarına göre tüketimi ayarlamak için bol suyla içilmesi tavsiye edilmiştir.
Yazar: Aslınur Okumuş
Kaynakça
Watawana, M. I., Jayawardena, N., Gunawardhana, C. B., & Waisundara, V. Y. (2015). Health, Wellness, and Safety Aspects of the Consumption of Kombucha. Journal of Chemistry, 2015, 1–11.
Dimidi, E., Cox, S. R., Rossi, M., & Whelan, K. (2019). Fermented Foods: Definitions and Characteristics, Impact on the Gut Microbiota and Effects on Gastrointestinal Health and Disease. Nutrients, 11(8), 1806.
Kapp, J. M., & Sumner, W. (2018). Kombucha: A Systematic Review of the Empirical Evidence of Human Health Benefit. Annals of Epidemiology.
İleri-Büyükoğlu, T., Taşçı, F., Şahindokuyucu, F. (2010). Kombucha ve sağlık üzerine bakınız. Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 29 (1), 69-76.
