Zerdeçalın Önemli Etkileri Nelerdir?

Zerdeçal Nedir?

Hint ve diğer Asya yemeklerinin vazgeçilmez baharatı olan zerdeçal, geleneksel tıpta 2500 yıldır hastalıkların tedavisinde kullanılıyor.Orta doğuda da çok yaygın olan zerdeçal,günümüzde ülkemizde daha çok yemeklerde kullanılıyor.Şimdi gelin faydası saymakla bitmeyen zerdeçal ve faydalarını inceleyelim:

Antioksidatif, antiinflamatuvar, antimikrobiyal ve kanser karşıtı özellikleri nedeniyle bilim dünyasının ilgisini çeken zerdeçalın ana etkisinin içeriğindeki “kurkumin” kimyasalından kaynaklandığı geçtiğimiz yarım asırda gösterildi. Zerdeçala sarı rengini veren içerik olan kurkumin; yapılan araştırmalarla güvenli olarak kabul edilip FDA tarafından da genel anlamda güvenli olarak tanındığından, yan etkisi fazla ve son derece pahalı olan ilaçlara alternatif olarak kullanma ya da ilaçların etkisini güçlendirme umuduyla son derece yoğun bir şekilde araştırılıyor.

Kurkuminin Ana Etkisi Nedir?

Kurkuminin hastalıklar üzerindeki ana etkisi antioksidatif ve antiinflamatuvar özelliklerinden kaynaklanır. Hücrelerimizde biriken oksidatif stres, DNA’ya ve hücre içeriklerine zarar vererek hastalıkların riskini arttırır. Ayrıca oksidatif stresin vücudun iltihabi yanıtını arttırabildiği, iltihabi hücrelerin de oksidatif stresi arttırabildiği; yani aralarında çok yakın ilişki olduğu gösterilmiş. Söz konusu inflamasyon; kanser, kalp hastalıkları, sinirsel rahatsızlıklar, metabolik sendrom ve depresyon gibi pek çok durumla ilişkilendirilmiştir. Kurkumin, hücresel yolaklarla etkileşime geçerek oksidatif stresi ve iltihabi yanıtı azaltır. Bu şekilde birçok kronik hastalığın gelişimini etkiler ve hem koruyucu hem de tedavi edici etkiler gösterme potansiyeli taşır.

Birçok Hastalığa Karşı Koruma

Kurkuminin iltihabi yanıtla ilişkili moleküllerin seviyesini düşürmesi ve oksidatif stresi azaltma etkisi kalp rahatsızlıklarına karşı koruma sağlar. İltihabi yanıtın şişman ve obez kişilerde de görüldüğünü biliyoruz. Çalışmalar, kurkuminin de içinde bulunduğu kurkuminoidlerin kullanımının metabolik sendroma karşı da kullanılabileceğini gösteriyor. Ayrıca kurkuminoidlerin kolesterol üzerinde düzenleme etkisi olduğu, insülin direncini düşürebildiği kaydedilmiş. Kurkuminin obezite ve diyabetle mücadelede etkili olma potansiyeli taşıdığı görülüyor.  

Kansere Karşı Etkisi

Kurkuminin etki edebileceği gösterilen rahatsızlıklardan biri dünya üzerinde ölümlerin başlıca ikinci nedeni olan kanser hastalıklarıdır. Kanser, hücrelerin kontrolsüz büyüyüp çoğalmasıyla karakterize edilir. Yapılan araştırmalarda kurkuminin kanserin gelişiminde birçok aşamada etkili olarak hastalığın başlangıcını, dönüşümünü, tümör yayılmasını ve metastazı baskılayabileceği gösterilmiştir. Ayrıca radyoterapinin etkisini arttırabildiği de kaydedilmiştir. Antioksidan ve reaktif oksijen tutma etkisi ile inflamasyonu azaltıcı etkisinin kurkuminin kanser karşıtı özelliğinin temelini oluşturduğu düşünülebilir. Kurkuminin çoklu myeloma, kolon, pankreas, meme, prostat ve akciğer kanserlerini önlemede ve mücadelede etkisi olduğu belirtiliyor.

Karaciğer ve akciğer hastalıkları da kurkuminden fayda sağlayabilecek rahatsızlıklardan. Bilimsel çalışmalarla etkisi gösterilen kurkumin zaten eski Hint tıbbında alerji ve astıma karşı kullanılıyordu. Çalışmalara göre cilt rahatsızlıkları, iltihabi bağırsak hastalığı, eklem rahatsızlıkları, ve bazı sindirim problemleri de kurkuminle hafifletilebilir.

Kurkuminin kanserdeki etkileri üzerine yapılan klinik çalışmaların sonuçları nelerdir?

Kurkuminin kanserin önlenmesi veya tedavisindeki etkilerine yönelik çalışmalardan birinde; kalın bağırsak kanserli 126 hastaya cerrahi öncesi dönemde verilen kurkuminin, kilo kaybını azalttığı ve genel olarak sağlığı geliştirdiği belirtilmiştir. Cerrahi müdahale sonrası takip altında tutan prostat kanserli 199 hasta ile yapılan bir diğer çalışmada ise; yeşil çay, nar, brokoli ve kurkuminden oluşan bir karışımın verildiği hastalarda, tedavi sonrası 6 aylık dönemde PSA (Prostat Spesifik Antijen) artış oranı % 63.8 daha düşük bulunmuştur.

Yine bir başka çalışmada; radyoterapiye bağlı yan etkilerin ve semptomların azaltılmasında birtakım olumlu sonuçlar elde edilmiştir. Radyoterapi alan baş-boyun kanserli 50 hastanın katılımıyla yapılan bir başlangıç çalışmasında; sandal ağacı yağı ve kurkumin içeren bir krem radyasyon dermatitinin (radyasyona bağlı cilt yangısı) önlenmesinde etkili olmuştur. Radyoterapi alan meme kanserli 30 hasta üzerinde yapılan benzer bir başka çalışmada ise; kurkumin, radyasyon dermatitinin şiddetini ve cilt soyulmalarını azaltmıştır. Cilt, genital bölge, meme veya ağız içinde kansere bağlı lezyonları olan 62 hastanın katılımıyla yapılan bir çalışmada da; kurkumin şikayetlerde rahatlama sağlamıştır.

2008’de yayımlanan ve ileri evre pankreas kanserli 25 hastanın katılımıyla yapılan bir çalışmada; bir hastada hastalık 18 aydan uzun süre stabil seyretmiş; bir hastada da tümör %73 küçülme göstermiştir. Ancak diğer hastalarda herhangi bir olumlu yanıt elde edilememiştir. Bir başka klinik çalışmada da; kurkumin ileri evre pankreas kanserli 17 hastada, kemoterapi ilacı gemsitabinle kombine edilerek verilmiş ancak olumlu bir sonuç alınamadığı gibi 5 hastanın şikayetlerinde artış olmuştur.

Beyninizin Yaşlanmasına ve Unutkanlığa Karşı Etkisi

Yaşam süresinin uzaması bunama ve Alzheimer hastalığı gibi rahatsızlıkların görülmesini artırdı. Hafıza sorunu yaşayan kişi sayısı çoğaldı. Zerdeçal beyinde amiloid plaklarının oluşumunu engellerken iltihap önleyici özelliği ile beyin hasarını azaltabilir. Erkenden sofralarımızda yer vereceğimiz zerdeçal ileride beyin hastalığı görülmesinin engellenmesinde yardımcı olabilir.

Şeker Hastalığına Karşı Etkisi

Şeker hastalığının görülmesi şişman veya normal kilolu olan insanlarda giderek artmaktadır. Zerdeçal tek başına veya beraberinde karabiber ile birlikte verildiğinde kan şekeri ve kan yağlarının düşürülmesine yardımcı olabilir. İnsülin direncinin azaltılmasıyla kan şekerlerinde de iyileşmeye destek olmaktadır.

 Sindirim Sistemine Karşı Etkisi

Zerdeçal sindirime yardımcı olan safra üretimini artırır. Toplumda sık görülen hazımsızlık yakınmalarını ve mide ekşimesini azaltır. Daha çok kadınları etkileyen hassas (spastik) bağırsak hastalığını yatıştıran zerdeçal, iltihabi bağırsak hastalıklarından ülseratif kolitin kontrol altına alınmasına yardımcı olur . Mide ülserlerinin tedavisinde de yardımcı olabilir. Özellikle h. piloriye bağlı gastritte faydalı olabilmektedir . Fakat aşırı tüketimin ters etki yapıp mideyi daha da rahatsız edebileceğinden tüketime dikkat edilmelidir.

Zerdeçalın İltihap Önleyici ve Eklem Ağrısını Azaltıcı Etkisi

Birçok insanda müzmin, iyileşmeyen iltihabi süreç bulunur. Günümüzde beslenme bozukluğu, hazır ve işlenmiş gıda tüketiminin artması, hareketsizlik ve şişmanlık bunun nedenleridir. Müzmin iltihap kanser, eklem romatizması, ülseratif kolit, kolesterol yüksekliği ve ağrı gibi sorunlara neden olabilir. Zerdeçal içerdiği kurkumin bileşiği ile iltihabi süreci önlemede fayda sağlayabilir. Zerdeçal ilerleyen yaşta eklem ağrılarının azaltılmasında yardımcı olabilir. Zerdeçal dünyada eklem kireçlenmesi veya eklem romatizmasında tıbbi tedaviye yardımcısı olarak kullanılır ve bilimsel çalışmalar bunu desteklemektedir. Romatizmaya bağlı ağrıyan eklemlerin hareketi kısıtlamasını azaltarak yaşam kalitesine katkı sağlar. Zerdeçal aynı zamanda mikrobik olmayan göz iltihabı biçimi olan üveitin destek tedavisinde de faydalı olabilir ve şikâyetleri azaltmaya yardımcı olur.

Zerdeçal Kalp ve Damar Sağlığını Destekleyici Etkisi

Bilimsel araştırmalar, zerdeçalın damar kireçlenmesinin durdurulmasına, atardamarlarda plak oluşumunun azaltılmasına ve kan pıhtısı oluşumunun engellenmesinde yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. Bu özellikleri ile kalp hastalığı, kalp krizi ve inmeyi önlemeye yardımcı olabilir. Zerdeçal damar kireçlenmesine neden olan kötü kolesterol olan LDL’ nin düşürülmesine destek olur. Çağımızın salgın hastalıkları arasında olan şişmanlık, insülin direnci ve metabolik sendromu olanlarda faydalıdır.

Taze Zerdeçal Nerede Kullanılır?

Zerdeçal içine katıldığı gıdalara şifa, renk ve lezzet vermekle kalmaz aynı zamanda onların bozulmasını da geciktirir. Doğal koruyucudur. Taze zerdeçalın daha ekonomik olması sağlık için tüketiminin düzenli yapılabilmesini sağlayabilir. Taze zerdeçal içerdiği aromatik yağlar ile daha güzel tat ve koku vermektedir. Tüketimi daha kolaydır. Çok farklı tüketim şekilleri vardır. Bunlar:

Taze Zerdeçal Ne Kadar Tüketilebilir?

Zerdeçal mı Yoksa Kurkumin Ek Gıdası mı?

JECFA ve EFSA, günlük kurkumin alımını 0-3 mg/kg olarak tavsiye ediyor. Kurkumini tarım bakanlığınca onaylı ek gıda olarak satın alarak kullanabilirsiniz. Ancak bazı çalışmalar aynı miktardaki kurkuminin zerdeçaldan alınmasıyla tek başına alınmasının farklı olduğunu göstermiş. Gupta ve ekibi tarafından 2013 yılında yayımlanan bir derlemede kanser gelişimini baskılama ve çeşitli hücresel aktivitelerce etkisi incelendiğinde bütün zerdeçalın yalnız kurkuminden daha üstün olduğu sonucuna varılmış.

Bu durumda eğer kurkumin ek gıdası yerine toz zencefil kullanmayı tercih ederseniz kurkuminin zerdeçal tozunun yaklaşık %2-5’ini oluşturduğunu söyleyelim. Bu nedenle 70 kiloluk bir kişiye tavsiye edilen kurkumin tozu yaklaşık 4-10g civarında oluyor. Bu da yaklaşık tepeleme dolu bir tatlı kaşığı civarındadır. Daha önce bahsettiğimiz gibi karabiber kurkuminin etkisini arttıracaktır.

Asya’nın zengin baharatlarından biri olarak Hint mutfağında vazgeçilmez bir lezzeti artık bizim soframızda da daha fazla yerini almalı. Ancak elbette yüksek dozda kullanmadan önce doktora danışmanız gerektiğini hatırlatalım.

Zerdeçalı Kimler Tüketmemeli?

KAYNAKÇA

Bilimoloji / Selen Fettahoğlu

Kocaadam, B., & Şanlier, N. (2017). Curcumin, an active component of turmeric (Curcuma longa), and its effects on health. Critical reviews in food science and nutrition, 57(13), 2889-2895.

Hewlings, S., & Kalman, D. (2017). Curcumin: a review of its’ effects on human health. Foods, 6(10), 92.

Pulido-Moran, M., Moreno-Fernandez, J., Ramirez-Tortosa, C., & Ramirez-Tortosa, M. (2016). Curcumin and health. Molecules, 21(3), 264.

Tsuda, T. (2018). Curcumin as a functional food-derived factor: degradation products, metabolites, bioactivity, and future perspectives. Food & function, 9(2), 705-714.