Hangi soruya cevap arıyorsun?
Böbrek Taşı Hastalığı Nedir?
Nefrolitiazis (böbrek taşı hastalığı) antik çağlardan beri en sık karşılaşılan hastalıklardan biridir. Böbrek taşı hastalığı tekrarlama oranı yüksek olan, sıklıkla altta yatan kazanılmış veya kalıtımsal anomalilerle şiddetlenebilen kronik bir hastalıktır. Taş oluşumunu yaş, cinsiyet, ırk, etnisite, beslenme, günlük su alımı, iklim, coğrafya, fiziksel aktivite ve beden kütle indeksi (BKI) gibi birçok faktör etkilemektedir.
Böbrek Taşı Hastalığı Nasıl Oluşur?
Böbrek taşı, idrar çok yoğunlaştığı zaman ortaya çıkan kimyasal bir reaksiyonunun sonucudur. İdrarda bulunan kalsiyum tuzları, ürik asit, sistin ve diğer maddeler genellikle küçük bir çakıl ebadında sert bir mineral birikimi oluşturacak şekilde kristalize olurlar. Ürik asit taşları olan hastaların yarısında gut hastalığı da vardır. Tedavi seçimi taşın cinsine ve komplikasyonların olup olmamasına göre yapılır.
Ancak;
Böbrek Taşı Ve Diyetle İlişkisi
Böbrek Taşı Oluşumu Ve Diyet Asit Yükü Arasındaki İlişki
Böbrek taşı oluşumu ve beslenme örüntüsü arasındaki ilişki hala tam olarak aydınlatılamamış olmasına karşın yapılan son çalışmalar taş oluşumu ve diyet asit yükü arasındaki ilişkinin varlığını ortaya koymaktadır. Farklı besin ögeleri farklı mekanizmalar ile diyet asit yükü yaratırlar.Örneğin hayvansal kaynaklı protein alımı temelde metionin ve sisteinden sülfirik asitin metabolizması aracılığıyla asit üretimine sebep olur.
Ayrıca farklı besinler farklı diyet asit yükü düzeyine sahiptir. Örneğin kırmızı et ve peynir diyet asit yüküne en büyük katkıyı sağlarken süt ve yoğurt önemli bir katkı sağlamazlar. Asit yükü artışının kemiklerden kalsiyum yıkımını arttırarak ve böbreklerde kalsiyumun geri emilimini azaltarak idrarla kalsiyum atımını arttırdığı bildirilmektedir. Benzer çalışmalarda asit yükü artışı, üriner sitrat atımını azaltarak taş oluşum riskini arttırabilir sonucuna da varılmıştır. Ayrıca diyet asit yükünün ürik asit konsantrasyonunu arttırarak doğrudan ürik asit taş oluşumunu arttırdığı bildirilmektedir. Sebze tüketiminin ise alkali yük sağlaması sebebiyle hayvansal kaynaklı protein tüketiminin meydana getirdiği asiditeyi dengeleyebileceği ifade edilmektedir. Günde 5 porsiyondan daha az sebze ve meyve tüketen kadınların PRAL (potansiyel böbrek asit yükü değeri) günde 5 porsiyon ve daha fazla sebze ve meyve tüketen kadınlara göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksektir.
Taş Oluşumunda Oksalatın Rolü
Oksalat esas olarak, onu suda bulunan aşırı kalsiyumu ortadan kaldırmak için kullanan bitkilerde bulunur. Aslında yapraklarda, meyvelerde ve tohumlarda birikir. Bu parçalar ayrıldığında, kalsiyum fazlalığı oksalatla birlikte ortadan kaldırılır. Bu nedenle, tam miktarının tahmin edilmesi zor olsa da, genellikle her gün büyük miktarlarda oksalat alınır.
Her durumda, normal günlük idrar oksalat atılımının sadece% 50’si gıda kaynaklıdır; kalan miktar endojen karaciğer metabolizmasına bağlıdır. Bu molekülün beslenme işlevi yoktur ve bu nedenle böbrekler yoluyla atılır. Oksalat zaten gıdalarda yaygın olarak bulunur, bu nedenle alımını önemli ölçüde sınırlamak zordur.
| Çok Yüksek Oksalat İçeriğine Sahip Besinler(> 200 mg / porsiyon) | Yüksek Oksalat İçeriğine Sahip Besinler(> 50 mg / porsiyon) |
| Ravente | Pancar |
| Ispanak | Patates (kabuklu) |
| Ispanak Kepeği | Tam tahıl gevreği |
Taş Oluşumunun Önlenmesinde Genel Hususlar
Taşın gerçek oluş nedeni çoğu zaman bilinmediği için gerçekten etkili ve güvenilir bir korunmada söz konusu olamaz. Sağlıklı bir yaşam için yeterli egzersiz yapmak şarttır. Ayrıca, derin solunum egzersizleri, beden hareketleri ve karın basıncının aktivasyonu; yukarı idrar yollarındaki peristaltik hareketleri de uyarır ve böylelikle mikro taşlar daha hızlı bir şekilde dışarı atılır.
Her çeşit üriner sistem taşından korunmak için, yeterli miktarda sıvı alınması son derece önemlidir. Kişinin günde en az 2-2.5 litre sıvı alması gerektiğini söyleyebiliriz. Geceleyin aktif sıvı dönümünü sağlamak ve idrar dansitesinin yükselmesini önlemek için yatarken yarım litre su içilmesi son derece yararlıdır.
Diyet: Dengeli olmalıdır. Çok özel bir kısıtlama yoktur.
Sindirim sistemi: Barsak hareketleri düzenlenmeli, fazla miktarda laksatif alınmamalıdır.
KAYNAKÇA
İÇER, M. A., & GEZMEN-KARADAĞ, M. (2018). Böbrek Taşı Olan Hastalarda Beslenme Durumunun PRAL Düzeyine Etkisinin Belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(4), 1-9.
Özkaya, H., Alpman, F., & Özkaya, N. (1992). Üriner Taş Hastalığında Diyet. Beslenme ve Diyet Dergisi, 21(2), 95-105.
Ferraro, P. M., Bargagli, M., Trinchieri, A., & Gambaro, G. (2020). Risk of Kidney Stones: Influence of Dietary Factors, Dietary Patterns, and Vegetarian-Vegan Diets. Nutrients, 12(3), 779. https://doi.org/10.3390/nu12030779
