Hangi soruya cevap arıyorsun?
Yaban Mersini Nedir?
Yaban mersini (Vaccinium spp.), ılıman iklim kuşağına adapte olmuş bir bitki türü olup botanik olarak meyvesi üzümsü meyveler grubunda yer almaktadır. Üzümsü meyveler içerdikleri fenolik bileşikler sebebiyle sağlıklı diyetin bir parçası olarak görülmektedirler. Özellikle fenolik bileşikler yenilebilir üzümsü meyvelerin renk ve organoleptik özellikler kazanmasında rol oynayan önemli bileşen unsurlarındandır ve bu meyvelerin sağlık üzerindeki olumlu etkilerinin kaynağını oluşturmaktadır.
Yaban Mersini Nerelerde Yetişir?
Yaban mersini (Vaccinium), dünyanın birçok bölgesinde yaygın bir şekilde yetiştirilmektedir. Anavatanı Kuzey Amerika ve Kuzey Avrupa Olan bu küçücük mor buğulu meyve artık ülkemizde yetiştiriliyor. Ülkemizde de Karadeniz Bölgesi başta olmak üzere Marmara Bölgesi ve Doğu Anadolu Bölgesinde yetişmektedir. Yaban mersini, ülkemizde likapa, maviyemiş, morsivit, çalı çileği, ligarba, ayı üzümü, Trabzon çayı gibi isimlerle tanımlanırken, yurt dışında ise blueberry olarak isimlendirilmektedir.
Yaban Mersini’nin Faydaları
Yenilebilir üzümsü meyveler, kanser, kalp-damar hastalıkları, obezite ve diyabet, yaşlanma, idrar yolu enfeksiyonları, diş ve dişeti hastalıklarının oluşum riskini azaltma özelliği gösteren antosiyaninler ve diğer fenolik bileşiklerce zengindirler. Üzümsü meyveler arasında önemli bir yere sahip olan yaban mersini, antioksidan, antimikrobiyal, anti diyabetik, antienflamatuar, antiseptik vb. özellikleri bilinen pek çok fenolik bileşik açısından zengin bir kaynaktır. Yaban mersini meyve ve yaprakları, fenolik bileşen, (özellikle fenolik asitler, antosiyaninler), içerikleriyle huzursuz barsak sendromu, idrar yolu enfeksiyonları, kardiyovasküler hastalıklar, Alzheimer ve kanser gibi pek çok hastalıkta olumlu etki göstermektedir. Fenolik asitler, flavonoidler, özellikle de antosiyanin ve proantosiyanidinlerin, patojenlerin barsak epitelyum dokularının yüzeyine tutunmalarını engelleyecek antimikrobiyal etkiye sahip oldukları bildirilmektedir. Yaban mersininin içeriğinde mucizevi gece hormonu olan melaonin’i taşır ve hipofiz bezinin melatonin hormonu salgılanmasında düzenleyici etkilere sahiptir. Melatoninin kendisi de güçlü antioksidan özelliklere sahiptir ve aynı zamanda diğer antioksidanların etkisini de artırır. (Antioksidanlar, damarların en kuvvetli koruyucularıdır. Serbest radikallerin tahrip edici etkisine karşı damarları bir kalkan gibi korurlar) Son yıllarda yapılan çalışmalar yaban mersini meyvesinin kanser, diyabet, hiperlipidemi, hipertansiyon, nörodejenerasyon, obezite, osteoporoz gibi yaşla ilintili kronik hastalıkların önlenmesinde fayda gösterdiği yönündedir. Yaban mersini, kadınlarda semptomatik üriner yol enfeksiyonlarının önlenmesi için, enfeksiyonda etken mikroorganizmaların azaltılmasını sağlayabilmektedir.
Yaban Mersini ve Kilo Yönetimi Üzerine Yapılan Bir Çalışma
Yaban mersinin meyvesinin tıbbi beslenme tedavisi uygulanan fazla kilolu bireylerde kilo yönetimi üzerinde etkisini araştıran bir çalışma yapılıyor ve bu çalışma 48 yetişkin danışan üzerinden yapılıyor. Danışanlar 3 haftalık aralıklar ile toplamda 12 hafta boyunca beslenme tedavisi ve beslenme eğitimi yinelenmek suretiyle görüşmeye alınmıştır. İlk 6 haftalık süreçten sonra, müdahale grubundaki danışanların diyetinden bir karbonhidrat kaynağı (1 porsiyon meyve) çıkarılarak yaban mersini meyvesi eklenmiştir. Başlangıç, 6. ve 12. haftalarda danışanların kilo takibi ve vücut analizleri yapılmış, biyokimyasal parametre değerleri kaydedilmiştir. Yağ oranları, HbA1C, ALT, AST değerlerinde her iki grupta, BKI, insülin ve insülin direnci değerlerinde yalnızca müdahale grubunda 12 hafta sonunda anlamlı farlılıklar gözlenmiştir. Çalışma sonunda LDL, total kolesterol ve ürik asit değerlerinde müdahale grubunda meydana gelen azalmalar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Yaban mersini meyvesinin bazı biyokimyasal parametrelerde olumlu etki gösterdiği tespit edilmiştir.
Yaban Mersini Besin İçeriği
Yine yapılan başka araştırmalarda bir bardak Yaban mersini meyvesinin 145 gram geldiği ve 21 gram Karbonhidrat, 1 gram protein, 0.5 gram yağ, 19 miligram C-vitamini, 145 IU A-vitamini ve 85 kalori içerdiği belirtilmektedir. Ayrıca, 100 gram yenilebilir Yaban mersininin % 83’ünün su, % 0.7’sinin protein, % 0.5’inin yağ, % 15’inin karbonhidrat, % 1.5’unun lif olduğu ve 62 kalori sağladığı saptanmıştır.
Sonuç Olarak
Özetle; yaban mersini vücut sağlığımıza önemli fizyolojik etkileri ve faydaları olan mavi-mor renkli, ılıman iklimde yetişen bir meyvedir. Bu da diyetimizde yaban mersinine yer vermemiz gerektiğinin önemini vurgulamaktadır.
Kaynakça
İstek, N. (2017). Yaban Mersinin Meyvesinin Tıbbi Beslenme Tedavisi Uygulanan Fazla Kilolu bireylerde Kilo Yönetimi Üzerinde Etkilerinin Araştırılması. Uludağ Üniversitesi Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı Doktora Tezi. 30-36.
Yıldız, S., Yavaş, H., Gürbüz, O., Değirmencioğlu, N. (2015). Türkiye'de Yetişen Yaban Mersini Fenolik Bileşiklerinin Karakterizasyonu. Gıda ve Yem Bilimi - Teknolojisi Dergisi / Journal of Food and Feed Science -Technology 15: 9-18.
Atalay, D., Erge, H. (2018). Gıda Takviyeleri ve Sağlık Üzerine Etkileri. Food and Health, 4(2), 98-111. DOI: 10.3153/FH18010.
Curtis, P., Berends, L. and at all. Blueberries improve biomarkers of cardiometabolic function in participants with metabolic syndrome-results from a 6-month, double-blind, randomized controlled trial. Am J Clin Nutr. Jun 1;109(6):1535-1545. doi: 10.1093/ajcn/nqy380.
