Teknolojinin yüksek hızda ilerlediği birçok şeyin yapay olduğu bu dönemde insanlar tekrar doğal ürünleri tercih etmeye başlamıştır.İnsanoğlu varoluşundan itibaren hastalıkların tedavisinde bitkilere büyük önem göstermiştir.

    Geçmişten günümüze insan sağlığının korunması amacıyla kullanılan bazı ilaçların ve kimyasal maddelerin risk oluşturması nedeniyle tedavide  bitkilerin kullanımı teşvik edilmiştir.

    Çörek otu ve tohumundan elde edilenler, ülkemizde olduğu gibi Ortadoğu ve Asya ülkelerinde soğuk algınlığı, çeşitli romatizma ve idrar söktürücü, astım, gaz giderici ve sarılık gibi pek çok hastalığın tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır.

Çörek Otu

    Çörek otu, Ranunculacea (Düğünçiçeğigiller) familyasının Nigella sativa (NS) türü olup, bitki çeşitliliği bakımından oldukça zengin olan ülkemizde siyah tohum, siyah kimyon veya bereket tanesi olarak bilinmektedir. Çörek otu tohumu gıdalarda yiyecek koruyucu ve baharat olarak kullanılmaktadır.

    Bölgenin iklimine bağlı olarak farklılık göstermekle birlikte NS tohumlarının yapısında, uçucu yağlar (% 0.4-0.45), sabit yağlar (% 32-40) proteinler (% 16-19.9), amino asitler, alkoloidler , tanenler, saponinler, lifler (5.5%), karbonhidratlar (% 33.9), mineraller (% 1.79-3.44), askorbik asit, tiamin, niasin, pridoksin ve folik asit bulunmaktadır.

Timokinon

    Timokinon (TQ) (C10H12O2, 2-izopropil-5-metil 1, 4-benzokinon) çörek otu uçucu yağında % 18.4-24 oranında bulunan en önemli biyoaktif bileşendir. Timokinon(TQ) hidrofobik bir bileşiktir, kanımızda çok yüksek oranda proteinlere bağlanarak taşınır. Bu nedenle farklı ilaçlarla birlikte kullanımında dikkat edilmesini gereken bir durum söz konusudur.

Timokinonun  Antikanserojenik Etkisi

    Hücrelerinin sürekli ve kontrolsüz olarak çoğalması olarak tanımlanan kanser, hücrelerin çoğalmasını, farklılaşmasını ve hücre döngüsünü kontrol eden genlerde meydana gelen değişikliklerden kaynaklanmaktadır.

    Bilindiği üzere kanser kalp damar hastalıklarından sonra en yaygın ölüm sebebidir. Kanserde oksidatif stres, nitrosatif stres ve inflamasyon başlıca sorumlu olaylardır.

    Timokinon hem antioksidan ve antiinflamatuar etki ile oksidatif stresi azaltmakta ve antioksidan enzimlerin  aktivitesini artırmakta hem de apoptozu indükleyerek hücreleri kanserden korumaktadır.

    Timokinon laboratuvarda doğrudan kanser hücreleri üzerinde denenmiş ve birçok kanser türünde hücrelerin kontrolsüz çoğalmasını engellediği görülmüştür. Timokinon kanserin baskılanmasında preapoptotik faktörleri ve/veya antiapoptotik proteinleri azaltarak ve kaspaz yolaklarını düzenleyerek önemli rol oynamaktadır.

    Kanser kemoterapisine ek olarak kullanıldığında kemoterapinin yan etkilerini azaltmış ve onların kanser hücrelerine karşı öldürücü etkilerini de arttırmıştır.

Funda Ünal

Kaynakça:

Shafiq H, Ahmad A, Masud T, Kalem M. Cardio-protective and anti-cancer therapeutic potential of Nigella sativa. Iran J Basic Med Sci 2014;17(12):967-79.

Jafri SH, Glass J, Shi R, Zhang S, Prince M, Kleiner-Hancock H. Thymoquinone and cisplatin as a therapeutic combination in lung cancer: in vitro and in vivo. J Exp Clin Cancer Res 2010;29:87.

Güzelsoy P,Aydın S Başaran N, Çörek Otunun (Nigella Sativa L.) Aktif Bileşeni Timokinonun İnsan Sağlığı Üzerine Olası Etkileri J Lit Pharm Sci 2018;7(2):118-35