İnsanların sağlıklı beslenme için alması gereken besin türleri arasında en önemlilerinden biridir.Vücudumuzda bulunan hücreler,dokular,organlar gibi tüm yapıtaşları protein olmadan var olmazlar.Vücudumuzda sudan sonra en çok bulunan bileşen proteindir.

Protein Kalitesi:

Vücudumuzda sentezlenmeyen,dışardan zorunlu almamız gereken 8 aminoasit vardır.Bu aminoasitlere ‘Esansiyel (Temel)Aminoasit’ denir.Proteinlerin kalitesinin belirlenmesinde esansiyel aminoasitlerin yeterli miktarda bulunup bulunmamasına göre belirlenmektedir.Hayvansal kaynaklı proteinler temel aminoasitleri yeterli miktarda içermektedir.

-Protein İhtiyacı:Yaş grubu,vücut büyüklüğü ve büyüme durumu gibi parametrelere bağlıdır.Bebeklik,çocukluk,hamilelik gibi büyüme dönemlerinde protein ihtiyacı yüksek düzeydedir.

Diyette Protein:

    Proteinin diyetteki yeri oldukça önemlidir. Her besini , uygun öğünlerde tüketerek beslenmek diyetin sürdürülebilirliğini arttırmaktadır.Ve tek besine yönelik diyetlerdeki kilo kaybı kalıcı olmamaktadır. Diyette protein alımının artışı Glisemik indeks ve glisemik yükü azaltır. GY düşük diyetin tokluk oluşturacağından besin alımı azalır.

    Tek öğünde alınan makrobesin öğeleri (protein,karbonhidrat,yağ) ele alındığında yemek sonrasında proteinlerin iştahı azalttığı görülmüştür. Uzun vadeli bir çalışmada, orta düzeyde protein diyeti; 12 ay sonra belirgin kilo kaybı ve gelişmiş vücut komposizyonun sürdürülmesinde daha başarılı olmuştur.

Yüksek Proteinli Diyetler :

    Yapılan araştırmalara göre yüksek proteinli bir diyetin uzun süreli tüketimi , kemik kütlesi kaybı ve böbrek fonksiyon bozukluğu gibi metabolik ve klinik problemlerle ilişkilendirilebilir. Bununla birlikte, yüksek proteinli bir diyetin mevcut böbrek fonksiyon bozukluğu olan bireyler için zararlı olabileceği kabul edilse de, yüksek protein alımının sağlıklı bireyler için tehlikeli olduğuna dair çok az kanıt vardır .

    Yüksek proteinli yemeklerin ve yiyeceklerin, yüksek karbonhidratlı veya yüksek yağlı yemeklerden daha fazla doyurucu etkiye sahip olduğu düşünülmektedir. Yüksek proteinli diyetlerin, doygunluk üzerindeki etkisi , çoklu metabolik yolları içerir. Proteinalım, gastrointestinal sistemden salgılanan peptit hormonları ve kanda salınan kan amino asitleri ve türetilmiş metabolitlerle kompleks sinyalleri indükler.

    Protein alımı ayrıca, enerji durumu hakkındaki bilgileri beyne ileten metabolik hormonları da uyarır. Yüksek miktarda proteinin uzun süreli yutulması, birçok iyi belgelenmiş çalışmada gıda alımını, vücut ağırlığını ve vücut yağlanmasını azaltıyor gibi görünmektedir.

Düşük Proteinli Diyetler:

    Düşük proteinli beslenmenin yararları sağlıklı hastalardan ziyade belirli bir sağlık sıkıntısı olan hastalar için geçerli olmaktadır.Sağlıklı bireyler için düşük protein alımının herhangi bir yararı olduğuna dair çok az kanıt vardır.Bir çalışmada kronik böbrek hastalığı (KBH) sırasında çok düşük  protein alımı metabolik bozuklukları iyileştirir ve beslenme durumundan ödün vermeden diyaliz başlangıcını geciktirebilir, ancak diyaliz sırasında sağlık üzerine olası bir olumsuz etkiyle ilgili endişeler ortaya çıkmıştır.

    Bir çok klinik uygulamada böbrek yetmezliğini ertelemek için çok düşük proteinli diyetler hastalara verilmiştir.Karaciğer fonksiyonlarında bozulmalar olan hastalara da düşük proteinli diyetler verilmektedir.

    Düşük proteinli beslenmenin potansiyel yan etkileri;bozulmuş bağışıklık fonksiyonu, kas kaybı ve çocuklarda büyüme yavaşlaması da dahil olmak üzere sağlık üzerinde zararlı etkileri olabilmektedir.

Yüksek protein içeren besinler:

• Tavuk, hindi, sığır eti gibi etler
• Balık ve kabuklu deniz ürünleri
• Yumurta
• Fasulye, bezelye ve mercimek de dahil olmak üzere baklagiller
• Süt, peynir ve yoğurt gibi süt ürünleri
• Soya ürünleri
• Ceviz, badem ve antep fıstığı gibi kabuklu yemişler
• Chia tohumu, keten tohumu ve kenevir tohumu gibi tohumlar

Düşük Protein içeren besinler:

• Elma, muz, armut, şeftali, çilek, greyfurt
•  Domates, kuşkonmaz, biber, brokoli, yapraklı yeşillik…

Kaynakça:

Kronik Dis Transl Med. 2018 Mar 8, 4 (1): 45-50. doi: 10.1016 / j.cdtm.2018.01.003. eCollection 2018 Mar.

Avrupa Renal Beslenme – ERN, Avrupa Renal Derneği Çalışma Grubu – Avrupa Diyaliz Nakli Derneği – ERA-EDTA.

Adv Nutr. 2015 15 Mayıs; 6 (3): 260-6. doi: 10.3945 / an.114.007716. 2015 May.

Int J Sport Nutr Egzersiz Metab. 2015 Nisan, 25 (2): 163-70. doi: 10.1123 / ijsnem.2014-0056. Epub 2014 14 Tem.