Hangi soruya cevap arıyorsun?
Glisemik İndeks Nedir?
Besinlerde yer alan karbonhidratların kan şekerini yükseltme hızına denir. Bir başka deyişle yenildikten 2 saat sonra besinlerin gösterdikleri glikoz yanıtların, standart olarak alınan beyaz ekmeğin gösterdiği yanıta göre yüzde değeridir.
Her besinin karbonhidrat içeriği farklıdır. Bu yüzden her besin kan şekerini farklı derecelerde etkiler.
Glisemik İndeksi Etkileyen Faktörler Nelerdir?
- Besinlerin posa (lif) içerikleri glisemik indeksi etkileyen en büyük unsurlardandır. Posa (lif) içeriği az olan besinlerin kan şekerini yükseltme hızı da yüksektir. Posadan zengin besinlerin ise kan şekerini yükseltme hızı yani glisemik indeksi düşüktür.
- Besinlerde bulunan basit şeker (monosakkarit) türü de glisemik indeksi etkilemektedir. Şekerin yapısında bulunan glikoz, meyvenin yapısında bulunan fruktoza göre kan şekerini daha hızlı yükseltir. Sebebi de meyvelerin posa içeriğinden kaynaklıdır.
- Glisemik indeksi etkileyen faktörlerden biri de besinlere uygulanan fiziksel ( öğütme vb) işlemlerdir. Örneğin; meyvelerin kendisi yerine suyunu tüketmek hem posa miktarını azaltır hem de porsiyon miktarını arttırır. Bu da kan şekerinin hızla yükselmesine neden olur.
- Gıdaların içerisinde yer alan diğer makro besin öğeleri (protein, yağ) glisemik indeksi etkiler. Örneğin; yüksek protein içeriğine sahip besinlerin glisemik indeksi düşük protein içerenlere göre daha düşüktür.
- Besinlerin hızlı tüketilmesi, sindirim ve emililm hızını arttırabilir. Bu da glisemik indeksini yükseltir.
Glisemik İndeksi Yüksek/Düşük Bazı Besinler Nelerdir?
Glisemik İndeksi Yüksek Besinler
Meyveli bisküvi, kraker, beyaz ekmek, kahvaltılık mısır gevreği, kurutulmuş hurma, karpuz.
Glisemik İndeksi Düşük Besinler
Pişmiş nohut, pişmiş barbunya, pişmiş fasulye, fıstık ezmesi, normal yağlı süt, greyfurt.
Glisemik İndeksin İnsülin İle İlişkisi Nedir?
Gİ yüksek besindeki nişasta hızla sindirilerek insülin salınımını uyarır, kanda insülin ve glikoz düzeyi yükselir. İnsülin alıcılarının baskılanmasıyla insülin direnci oluşur. Gİ düşük tam tahıl ve kurubaklagil alımında nişasta yavaş sindirilip glikoz kana yavaş emildiğinden insülin talebi azalır ve insülin direncinin oluşma riski düşer.
KAYNAKÇA
BAYSAL,Ayşe. Beslenme (2017), (Ankara, Hatiboğlu Yayınevi), 368-369.
MERDOL, Türkan Kutluay. Beslenme ve Diyetetik Açıklamalı Sözlük (2011), (Ankara, Hatiboğlu Yayınevi), 174.
KÖSEOĞLU, Yekbu. Mutfakta Diyetisyen Var (2018), (İstanbul, Büyükada Yayıncılık), 96-101.
