Anahtar kelimeler: hedonik duygusal yeme stres metabolik ihtiyaç fiziksel açlık
Hedonik Açlık Nedir?
İçinde bulunduğumuz çağda insanlar sadece metabolik ihtiyaçlarını karşılamak için besin tüketimi yapmamaktadır. Açlık durumu olmadan da besin tüketimine yönelim olmaktadır. Günümüzde yaşadığımız çevre bize kolaylıkla elde edilebilen uygun fiyatlı lezzetli ve enerji içeriği metabolik ihiyacımızın üzerinde birçok besin sunmaktadır. Bireyler de yalnızca metabolik ihtiyaç nedeniyle değil aynı zamanda kendilerini iyi hisstemek stres durmlarını azaltmak zevk almak aşırı bireysel dürtülerine yenik düşerek beslenmektedirler. İnsanlarda yeme davranışı; içsel homeostatik süreçler, sosyal ve çevresel etkenler gibi çok çeşitli faktörler ile düzenlenen son derece karmaşık bir süreçtir.
Hedonik açlık, metabolik ihtiyaç yokluğunda, mevcut olmayan besinlere karşı yeme isteği duyulması sonucunda, besinden zevk alma beklentisi ile ilişkili olarak iştahın artmasını ifade etmektedir.
Bilimsel Litaretürde Hedonik Açlık Terimleri Nelerdir?
- Hedonik yeme
- İyi hissetmek için yeme
- Stres kaynaklı yeme
- Duygusal yeme
- Besin bağımlılığı şeklinde ifade edilmektedir.
Duygusal Açlık/Fiziksel Açlık Karşılaştırması Nasıldır?
| DUYGUSAL AÇLIK | FİZİKSEL AÇLIK |
| Aniden başlar. | Kademeli olarak oluşur. |
| Hızlı bir şekilde bastırılıp tatmin edilmesi gereken bir hissiyattır. | Fiziksel açlık bekletilebilir. |
| Belirli yiyecekler oluşmasında etkilidir(hamburger kızartmalar pizza vb.) | Her türlü yiyeceğe açıktır. |
| Açlık durumu olmadığında bile bastırılması güçtür. | Doyduğunuz zaman ortadan kalkar. |
| Suçluluk ,güçsüzlük, utanç ,üzüntü gibi duygular tetikler. | Doymak kendinizi kötü hissettirmez. |
Hedonik Açlığı Etkileyen Etmenler Nelerdir?
- Besin çevresi
- Psikolojik etkenler
- Bireysel farklılıklar(yaş,cinsiyet vb)
- Var olan beslenme alışkanlıkları
- Çevresel besin ipuçlarına duyarlılıktaki farklılıkları
- Besinlerin ödüllendirici değerleri
- Besinin bulunabilirliği
- Bireylerdeki dürtüsellik
- Aşırı besin isteği
- Benlik saygısı
Yapılan birçok araştırmada görsel veya çevresel etkenler sonucu duygu durumundaki değişmelerin yeme değişikliği üzerinde etkisi olduğu sonucuna varılmıştır.
Hedonik açlık da metabolik ihtiyaç durumu söz konusu değildir.
Bu yüzden zevk almak ,stresi azaltmak,iyi hissetmek için metabolik ihtiyaç olmadığı halde besin tüketimi olmamalıdır.
Çevreden gelen uyarılara karşı daha bilinçli şekilde tepki verilmelidir.
KAYNAKÇA
Cappelleri JC, BushmakinAG,Berber RAet al.Evaluating thePower of FoodScale in obesesubjectsand a general sample of individuals: development and measurement properties.Int J Obes (Lond).2009; 33: 913–922.
Lowe MR,Butryn ML.Hedonic hunger: A new dimension of appetite? Physiol Behav. 2007;91:432–439.
Yılmaz CS.Yetişkin profesyonel erkek futbolcuların hedonik açlık ve beslenme durumlarının belirlenmesi[Yüksek Lisans Tezi].Başkent Üniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstütüsü. Ankara;2019.
Lee PC,Dixon JB.Food for thought: Reward mechanisms and hedonic over eating on obesity.CurrObesRep.2017; 6: 353–361.
