Hangi soruya cevap arıyorsun?
Kolesterol karaciğer tarafından yağlı yiyeceklerden üretilir ve vücudun işlevlerini yerine getirebilmesi için gereklidir. Beyin, sinir, kalp, bağırsak, kaslar ve karaciğer başta olmak üzere tüm vücutta yaygın olarak bulunur. Vücutta kolesterolden; hormonlar, vitamin D ve safra asitleri sentezlenir. Kolesterol kan içinde lipoprotein adı verilen moleküllerle taşınır.
Üç ana kolesterol türü vardır, bunlardan ilki kötü kolesterol olarak da bilinen düşük yoğunluklu lipoproteinin (LDL) damar hastalıklarının sebebi olduğunu düşünülmektedir. LDL kolesterolü karaciğerden hücrelere taşır ve miktar hücrelerin kullanamayacağı kadar fazlaysa bu durum tehlikeli birikmelere neden olabilir. İyi kolesterol olarak bilinen yüksek yoğunluklu lipoproteinin (HDL) ise damar hastalıklarından koruduğu düşünülmektedir. HDL kolesterolü hücrelerden alıp parçalandığı ve vücuttan atık madde olarak atıldığı karaciğere geri gönderir.
Olması Gereken Değerler Nelerdir ?
Kolesterolün 200 mg’ın altında,
LDL’nin 130 mg’ın altında,
HDL’nin ise 35mg’ın üstünde olması istenir.
Sağlık açısından bu aralıklarda tutulması gerekir.
Kolesterol ve LDL’nin bu değerlerin üzerine HDL’nin ise altına düşmesi başta kardiyovasküler hastalıklar olmak üzere birçok riski beraberinde getirir. Yapılan çalışmalarda kandaki HDL dışı kolesterol konsantrasyonları uzun süreli aterosklerotik kardiyovasküler hastalık riski ile güçlü bir şekilde ilişkili bulunmuştur.
Kolesterol neden yükselir ?
Başlıca sebebi yanlış beslenmedir ancak tiroid bezinin yetersiz çalışması, karaciğer hastalıkları, böbrek hastalıkları, şeker hastalığı ve bazı ilaçlar da kolesterol yüksekliğine sebep olabilir. Yanlış beslenme konusunda ise doymuş yağı yüksek bir beslenme hali egemen olmaktadır. Özellikle katı yağ ve paketli ürün kullanımı başlıca etkenlerdir. Bununla beraber hareketsiz bir yaşam biçimi ve sigara gibi zararlı alışkanlıklar HDL dediğimiz iyi kolesterolü harap etmektedir.
Yüksek Kolesterolde Beslenme Nasıl Olmalı ?
Hayvansal kaynaklı besinler sınırlandırılmalı.
Kırmızı et tüketimi haftada birden fazla olmamalı, balık, tavuk, kurubaklagil gibi kaynaklara ağırlık verilmeli.
Haftada en az 3 gün balık tüketilmeye gayret edilmeli ve pişirme esaslarına da özen gösterilmeli. Yapılan çalışmalarda omega 3 alımının LDL düzeylerini düşürmeye ve kardivasküler riski azaltmaya yardımcı olduğu görülmüştür.
Haftada 3 gün yumurta tüketilmeli, eğer her gün tüketilecekse beyazı tercih edilmeli.
Kaymak, tereyağı, margarin, kuyruk yağı, iç yağı kullamılmamalı.
Mayonez vb soslar, hazır gıdalar, paketli ürünler tüketilmemeli.
Sebze ve meyvelere ağırlık vererek posa alımı artırılmalı.
Tam buğday, çavdar, yulaf gibi tahıl kaynakları tercih edilmeli. Yapılan bir çalışmada 4 hafta boyunca günlük 3 gram β-glukan içeren 70 gram yulaf lapası tüketimi, hiperkolesterolemik yetişkinlerde iltihaplanma ve oksidasyon belirteçlerini azaltmaya yardımcı olduğu görülmüştür. Bu nedenle, yulaf hiperkolesterolemisi olan bireyler için uygun bir diyet önerisidir.
Hareketsiz yaşam tarzından uzaklaşıp aktif bir yaşam tarzı benimsenmeli. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre haftada 3 gün en az 45 dakika orta tempolu yürüyüş yapılmalı.
Kaynakça
Application of non-HDL cholesterol for population-based cardiovascular risk stratification: results from the Multinational Cardiovascular Risk Consortium.
Brunner FJ1, Waldeyer C1, Ojeda F1, Salomaa V2, Kee F3, Sans S4, Thorand B5, Giampaoli S6, Brambilla P7, Tunstall-Pedoe H8, Moitry M9, Iacoviello L10, Veronesi G11, Grassi G12, Mathiesen EB13, Söderberg S14, Linneberg A15, Brenner H16, Amouyel P17, Ferrières J18, Tamosiunas A19, Nikitin YP20, Drygas W21, Melander O22, Jöckel KH23, Leistner DM24, Shaw JE25, Panagiotakos DB26, Simons LA27, Kavousi M28, Vasan RS29, Dullaart RPF30, Wannamethee SG31, Risérus U32, Shea S33, de Lemos JA34, Omland T35, Kuulasmaa K2, Landmesser U36, Blankenberg S37; Multinational Cardiovascular Risk Consortium.
Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008/cholesterol
Doç. Dr. E. Zeynep Tuzcular Vural/ Yüksek Kolesterol ve Etkileri
Oat porridge consumption alleviates markers of inflammation and oxidative stress in hypercholesterolemic adults.
Pavadhgul P1, Bumrungpert A2, Harjani Y3, Kurilich A4.
Omega-3 fatty acids and cardiovascular disease.
Jain AP1, Aggarwal KK, Zhang PY.
