Migren başın bir tarafında meydana gelen, düzenli aralıklarla tekrarlayan ve kusmanın eşlik ettiği baş ağrısı olarak tanımlanır.

    Baş ağrısını önlemeye yönelik olarak akut önlemler ve ilaçlar fazla miktarda ve yaygın olarak kullanılmasına rağmen bireylerde yaşam tarzı değişiklikleri ile birlikte kullanılmadığı sürece bu konuda önemli bir gelişme yaşanamamaktadır. Bu nedenle, migren hastalarında uykunun belirli bir düzene sokulmadığı, stresle başa çıkma yöntemleri benimsenmediği, kişiler açık havada spora yönlendirilmediği ve beslenmeleri belirli bir düzenlemeden geçirilmediği sürece kullanılan ilaçların veya tedavi yöntemlerinin olumlu etkilerinin kalıcı olması sağlanamamaktadır.

    Baş ağrısının oluşumu genellikle birkaç unsurun bir araya gelmesiyle meydana gelmektedir ki; özellikle menstrual siklus zamanı ya da duygusal stres gibi daha savunmasız olunan zamanlarda ortaya çıkmaktadır.

    Günlük yenilen yemeklerin bilinmesi migren hastalarında belirli zamanlarda ve koşullarda probleme neden olan besinlerin tespit edilmesinde önem taşır.

    Besinlerin neden olduğu baş ağrıları genellikle besinlerin içeriğinde bulunan bazı bileşenlerden kaynaklanır. Besinlerde doğal olarak oluşan tiramin, feniletilamin, seratonin, diğer vazoaktif aminler, alkol, flavanoid, kafein ve bakır gibi bileşikler migren ataklarını tetikleyebilir. Bunun haricinde besinlere sonradan eklenen sodyum nitrat ve monosodyum glutamat (MSG) gibi bileşikler de migreni tetikleyebilir. Gıda boyaları (eritrosin), gıda aromaları, meyan kökü ekstresi, bor, aspartam, vitaminler (A ve D vitamini, niasin), mineraller (kalsiyum, manganez), bitki çayları, deniz ürünleri migrenle ilişkisinin olduğu iddia edilen bileşiklerdir.

Açlık

    Migren hastaları sıklıkla eksik öğünlerin baş ağrısını tetikleyebileceğini söyler. Öğünler arasındaki uzun süre, migren ataklarını tetikleyebilir veya düşük kan şekeri seviyeleri nedeniyle baş ağrısının daha şiddetli olmasına neden olabilir. Baş ağrısı riski, öğünler arasındaki zaman miktarı ile artar. Migren hastaları sık sık küçük öğünler için zaman ayırmalıdır.

    Yapılan klinik çalışmalarda öğün atlama ya da açlık durumunun baş ağrılarını tetikleyen uyarıları %57 oranında arttırdığını göstermektedir. Kişiler yemeği bıraktıktan sonraki 5 saat içerisinde veya 13 saatlik süren gecenin ardından açlıktan kaynaklanan baş ağrısını hissetmeye başlayabilirler. Bu özellikle hafta sonlarında kişi geç vakitte uyuyup ertesi sabah da geç kahvaltı yaptığında sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Bu durum hipoglisemiye neden olabilir, hipogliseminin de baş ağrısını tetiklediği bilinmektedir.

    Ayrıca yoğun düzeyde basit karbonhidrat tüketilen bir öğünden sonra kişide görülebilen reaktif hipoglisemi de kişilerde benzer şekilde baş ağrısını tetiklemektedir. Bu nedenle an az 3 öğün olacak şekilde kişilerin beslenmesinin düzenlenmesi ve bu öğünlerde de özellikle basit karbonhidrat içeren besinlerin tek başına tüketilmesinden kaçınılması gerekmektedir.

Alkol

    Alkol ve migren arasında anlamlı bir ilişki vardır. Özellikle kırmızı şarap migren için tetikleyici bir faktör olarak gösterilmektedir. Şarap tiramin, sülfit, histamin ve fenolik flavanoidler gibi bileşikleri içerir. Bu maddelerin tamamının migreni tetiklediği bilinmektedir. Cinsiyetler arasında fark göstermemektedir.

Kafein

    Kafein içeren besin ve içeceklerin başında genellikle kahve, çay, soda ve çikolata ilk sırada gelmektedir. Baş ağrısı bozuklukları olan hastalarda, kafein bazı baş ağrısı formlarında faydalı olabilir. 2017 The Journal Of Headache and Pain’de kafeinin analjezik ilaçlarla birleştirilmesinin tek başına analjezik kullanımının etkinliğini önemli ölçüde arttırdığını gösteren bir makale yayınlanmıştır. Fakat hala migren hastalarında kafein miktarının ayarlanması ile klinik yararları arasındaki ilişkiyi değerlendirmek için ek çalışmalara ihtiyaç vardır. Kafeinin birey üzerindeki etkileri, o kişinin bardaklar arasında ne kadar su içtiğine de bağlıdır. Kahve, çay veya kafeinli soda dehidratasyona neden olarak migren semptomlarını dolaylı olarak etkileyebilir.

    Soğuk İçecekler ve Dondurma: Özellikle hızlı bir şekilde tüketilmeleri başın ön tarafında birkaç dakika süren kısa süreli bir ağrıya neden olabilmektedir.

Besin Alerjileri

    Tıp tarihi boyunca migren ile alerji arasındaki ilişki defalarca araştırılmış, pek çok araştırmada da migrenin alerji fenomeni olmadığı bulunmuştur. Fakat son yıllarda migrenin bağışıklık sistemini etkileyebileceğine dair birkaç kanıt keşfedilmiştir. Migrenli hastalarda süt, buğday, yumurta ve et gibi besinlerin tüketiminin baş ağrısını tetikleyebileceği öne sürülmüştür.

Kaynakça :

Nörolojik Hastalıklarda Tıbbi Beslenme Tedavisi Arş. Gör. Hande Mortaş, Arş. Gör. Merve Şeyda Karaçil Ermumcu, Arş. Gör. Büşra Ayhan, Doç. Dr. Gamza Akbulut basım tarihi:2018

The Relationship Between Migraine and Nutrition Migren ve Beslenme İlişkisi Ayçıl Özturan, Nevin Şanlıer, Özlem Coşkun Gazi University Faculty of Health Science, Division of Nutrition and Dietetics, Ankara, Turkey Gazi University Faculty of Medicine, Department of Neurology, Ankara, Turkey   

The Journal of Headache and PainOfficial Journal of the “European Headache Federation” and of “Lifting The Burden – The Global Campaign against Headache” 2017

Arq Neuropsiquiatr. 2014 Jan;72(1):24-7. Alcohol use problems in migraine and tension-type headache. Domingues RB, Domingues SA, Lacerda CB, Machado TV, Duarte H, Teixeira AL. PMID:24637978