Rezene (RAZİYANE): Rezene, Türk mutfağında kullanımı çok yaygın olmayan; ancak yapısındaki olumlu özellikleri ile insan vücuduna çokça yararı dokunan bir bitkidir. Rezene ile birlikte rezene çayı da birçok yararlı özelliği barındırmaktadır. Bir Akdeniz bitkisi olan rezene, uzun ömürlüdür. Kokulu bir bitkidir. Bu yüzden başta salatalar olmak üzere tavuk ile balık yemeklerinde kullanılır.
Botanik özelliklerine gelirsek; maydanozgiller familyasından Ege ve Akdeniz bölgesinde yetiştirilen 1 veya çok yıllık otsu bir bitkidir. Doğada kışın çalı görünümünde çok yıllık olan rezene, sebze olarak yetiştirildiğinde tek yıllık, tohumu için yetiştirildiğinde iki yıllıktır. Boyu 1-1,5 metre kadardır. Yaprakları saplı,almaşık dizili ve tüysüzdür. Gövdesi dik, silindir şekilli ve tüysüzdür. Sarı renkli çiçekleri şemsiye görünümündedir. Meyveleri silindirik, 11 milimetre kadar boyunda ve 4 milimetre kadar kalınlıktadır. Renkleri yeşilimsi esmerdir.Meyveleri, müsilaj, şeker, nişasta, tanen sabit ve uçucu yağ taşır. İlaçlarda,tohumları ve kökü kullanılabilir.
Rezene Çayı:
- Yeni doğan ve süt çocuklarında genelde en sık, rezene, papatya ve anason çayları gaz giderici olarak kullanılmakla birlikte kabızlıkta, anne sütü arttırılması ve enfeksiyonlara karşı da kullanılabilmektedir.
- Hıçkırık, bulantı, idrar yolları iltihabı, böbrek taşları gibi birçok durumda rezene çayını kullanabiliriz.
- Bilinen en iyi gaz söktürücü bitkisel çaydır.
- Mide ve bağırsak hareketlerini artırır.
- Uçucu yağı, düz kaslarda meydana gelen spazmları giderici olarak kullanılır.
- Bronş mukozası üzerindeki salgıları artırmada ve iltihap gidermede etkilidir.
- İçerdiği potasyum sayesinde tansiyonu düzenler.
- Sağlıklı kan hücreleri için gerekli olan folik asidi de bol miktarda bulundurur.
- Rezene çayı sindirim için iyidir, düzenleme görevi görür. Mideye iyi gelir.
- Sinirleri yatıştırma görevinde kullanılabilir.
- Rezene çayı özellikle gaz ve kramp ağrılarında kullanılmaktadır.
- Öksürük ve soğuk algınlıklarında ve çocuklarda boğmaca hastalığı sırasında rezene çayından faydalanılabilir.
100 g. Tüketilebilir Rezenenin Besin Değeri:
Enerji 24,1 kcal
Su 88,3 g
Prot. (41%) 2,4 g
Yağ (11%) 0,3 g
CHO (48%) 2,8 g
Lif 4,2 g
Kolesterol 0,0 mg
A Vit. 783,0 µg
E Vit. (eşd.) 6,0 mg
B1 Vit/Tiamin 0,2 mg
B2 Vit/Ribofl. 0,1 mg
B6 Vit/Pirid. 0,1 mg
Folat, topl. 100,0 µg
C Vit. 93,0 mg
Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:
Bitki çayları; soğuk algınlığı, hazımsızlık, kabızlık, ishal, yorgunluk ve uykusuzluk gibi şikâyetleri gidermeye yönelik, bitkilerin belirli kısımlarının belli kurallarla hazırlanmasına dayanan karışımlar olarak tanımlanmaktadır. Bitkisel çay tüketim miktarının, karışımının ve tüketme sıklığının bir uzman tarafından önerilmesi gerekir. Kaynatılan ya da demlenen bitki çaylarının iki saat içinde tüketilmesi önemlidir çünkü uzun süre bekletilen bitki çayları, içerisinde bakteri üreterek, yarardan çok zarar verebilir. Özellikle hamile veya emzikli kadınlarda, çocuklarda ve yaşlılarda bu husus çok daha önemlidir.
Kaynakça:
Baytop T. Türkiye’de bitkilerle tedavi.İstanbul: İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları, 1984; 284-6.
www.turktob.org.tr
Levent ARIN,SEBZE REZENE,Trakya Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, 59030-Tekirdağ
Beslenme Bilgi Sistemi (BeBiS).
