Supleman (Besin Desteği); vitamin ve minerallerin yüksek dozlara karşılık gelen miktarlarının hap, kapsül, şurup şeklinde kullanılabilir formlarıdır. Besin desteği, beslenmemizde yer alan besinlere ek anlamına gelmektedir. Yeterli ve dengeli beslenmede besin desteğine ihtiyaç yoktur. Besin destekleri genel olarak; vitaminler, mineraller, aminoasitler, esansiyel yağ asitleri, posa, çeşitli bitkiler ve bunların ekstrelerini de kapsayan geniş bir yelpazeye sahiptir. Besin desteği kullanımı, bireye yönelik bir uygulamadır. Ülkemizde besin destekleri, Tarım ve Orman Bakanlığının onayı ile satışa sunulmaktadır.
Sağlık, sadece hastalık ve sakatlık durumunun olmaması değil kişinin bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir. Bireyler genel olarak sağlıklarını korumak ve farklı hastalıklardan korunmak için besin destekleri kullanmaktadırlar. Besin öğesi eksikliği yaşayan bireylerde; anemi, bilişsel işlev bozukluğu, yorgunluk, erken doğum, büyüme geriliği, üreme güçlüğü gibi çeşitli hastalıklar görülmektedir. Besin öğesi eksikliği yaşayan bireylerin besin takviyelerini almaları önerilirken, eksiklik yaşamayan bireylerin bu besin takviyelerini uzun süre veya fazla dozlarda almaları da; enfeksiyon, kardiyovasküler komplikasyon, prostat kanseri gibi bazı kanser türlerinde artış, osteoporoz gibi birçok sağlık sorununa neden olmaktadır.
Sağlığın temeli yeterli ve dengeli beslenmedir. Bu doğrultuda yaşam boyu tüm bireylerin sağlığının korunması, iyileştirilmesi, geliştirilmesi ve yaşam kalitesinin arttırılması amaçlanmalıdır. Ayrıca yaşam kalitesini bozan beslenme sorunlarının en aza indirilmesi, beslenmeye bağlı kronik hastalıkları (koroner kalp hastalıkları, hipertansiyon, bazı kanser türleri, diyabet, osteoporoz vb.) önlemektedir. Besin öğeleri alımı ile besin öğeleri gereksinmesi arasındaki dengenin sağlanması optimal sağlık için önemlidir. Tüm dünyada insanlar arasında günlük besin desteği kullanımı, son yıllarda çarpıcı bir şekilde artmaktadır. Bireyler genel olarak sağlıklarını korumak ve farklı hastalıklardan korunmak için (örneğin; enfeksiyon, kanser, bilişsel düşüş) besin desteği almaktadırlar. Bu besin desteklerinin insanlar arasında bilinçsizce kullanımının yüksek oranlarda olmasının nedeni besin destekleriyle ilgili kontrolsüz reklamların yapılmasıdır.
2019 yılının sonlarında ortaya çıkan ve sonrasında pandemiye sebep olan Covid-19 salgınına karşı korunmak amacıyla yeterli ve dengeli beslenmenin önemi daha da artmıştır. Yeterli ve dengeli beslenmek bağışıklık sistemini güçlendirir, kronik hastalık ve bulaşıcı hastalık riskini de azaltır. Covid-19 salgınının ortaya çıkmasından bu yana bireylerde, bağışıklığını arttırmak amacıyla takviye vitamin/mineral kullanımı artmıştır. Takviyeler ilaç gibi değildir, hastalığı tedavi etmeye, teşhis etmeye veya iyileştirmeye yönelik değildir. Bazı takviyeler, vücutta biyolojik etkileri olan aktif maddeler içerir bu yüzden doğru kullanılmadıkları takdirde tehlikeli de olabilirler. Vitamin/mineral takviyeleri, vücut gerçekten buna ihtiyaç duyduğunda tüketilmelidir. Uygun olmayan takviye kullanımı beklenmeyen etkilere ve alınabilecek diğer ilaçlarla etkileşimlere neden olabilir. Özetle gerekli sağlık kontrolleriniz yapıldıktan sonra eksiklik tespit edilen vitamin/mineral takviyesini hekiminiz tarafından reçete edildiği takdirde kullanmanız gerekmektedir. Aksi halde size uygun olmayan takviyeleri kullanmanız istenmeyen sağlık sorunlarına da yol açabilir.
KAYNAKÇA
Gülden, Prof. Dr. Pekcan. Beslenme Durumunun Saptanması. Ankara : Klasmat Matbaacılık, 2008. Prof. Dr. Pekcan Gülden, Arş. Gör. Acar Tek Nilüfer. Besin Destekleri Kullanılmalı Mı? Ankara : Klasmat Matbaacılık, 2008. Multivitamin/mineral supplements: Rationale and safety. Biesalski, Hans K. M.D., Med), Ph.D. (Prof. Dr. ve Tinz M. Sc., Jana. April 2017, Nutrition, s. 60-66. Hamishehkar, Hadi, ve diğerleri. Vitamins, Are They Safe? Advanced Pharmaceutical Bulletin. 2016, s. 467-477. Rycyna, Kevin J., Bacich, Dean J. ve Okeefe, Denise S. OPPOSING ROLES OF FOLATE IN PROSTATE CANCER. 2014. Macit, Melehat Sedanur. Covid-19 Salgını Sonrası Yetişkin Bireylerin Beslenme Alışkanlıklarındaki Değişikliklerin Değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilim Dergisi 2020;13(3):277-288. Lidia, Kartini; Setianingrum, Elisabeth Levina Sari; Folamauk, Conrad; Riwu, Magdarita; Amat, Anita Lidesna Shinta. Peningkatan Kesenhatan Dengan Supleman Dan Gizi Seimbang Di Era Pandemi Covid-19.
