Hangi soruya cevap arıyorsun?
Yeme davranışı biyolojik ve sosyal içeriği olan karmaşık bir davranıştır. Çocukluk döneminde yeme problemleri sıktır. Sağlıklı çocuklarda %25-45 oranında görülürken, gelişim geriliği olan çocuklarda bu oran %80’e kadar çıkmaktadır. Sağlıklı çocuklarda yapılan çalışmalarda ebeveynlerin %20-60’ının çocuklarının yeteri kadar yemediğini düşündükleri belirtilmiştir.
Yeme, ebeveyn-çocuk ilişkisinin ve duygusal durumun duyarlı bir göstergesidir.
Çocukluk çağı yeme bozukluklarını değerlendirirken organik/ fonksiyonel ve davranışsal sorunlarına ve bunlar arasındaki etkileşime dikkat etmek gerekmektedir. Yeme bozukluklarının tamamen yapısal veya psikolojik süreçlere dayandırılması, çoğu olguda davranışsal sorunların göz ardı edilmesine neden olabilmektedir. Tam tersi, tüm yeme problemlerinin davranışsal temelli olarak görülmesi, organik nedenlerin atlanmasına neden olabilmektedir.
Örneğin normal yemek yeme davranışı olan bir çocukta problem kazayla boğulma olayı/deneyimi ile başlayabilir, bu durum çocukta kaygıya yol açarak gıdadan kaçınma davranışına yol açar. Bu olgunun boğulma fobisi olarak ele alınması uygun olacaktır.
Yeme bozukluklarının çocuklarda büyüme geriliği ve malnütrisyonla sonuçlanması en istenmeyen durumdur. Yeme bozukluğu olan çocukların en fazla hekime başvurma nedeni seçici yeme ve az yeme şeklinde olmaktadır.
Malnütrisyon
Beslenmenin içerik veya miktar açısından yetersiz olması sonucunda, vücudun gereksinmelerine karşın,sağlanan enerji ve besin öğelerinin yetersiz kalmasından kaynaklanan bir durumdur.
Seçici yeme davranışı
Belli besin gruplarını reddetmek ve yeni besinleri denemeye karşı isteksiz olmaktır. Çoğu çocuk yemek yemek yerine sıvı bir şeyler içmeyi tercih eder. Süt ve meyve suyu gibi sulu gıdaları aşırı tüketen bir çocuğun iştahı azalacaktır.
Yeme bozuklukları yeme davranışına yönelik tüm bozuklukları bir çatı altında toplayan, bu rahatsızlıkları anmak için kullanılan genel bir tanımlamadır. En bilinen yeme bozuklukları, Anoreksiya Nervoza ve Bulimia Nervozadır. Aynı zamanda pika ve ruminasyon bozukluğuda yeme bozuklukları arasında yer almaktadır.
Beslenme bozukluğu
En az 4 hafta boyunca, gözle görülür kilo kaybı ya da kilo alımının durmasına eşlik eden huzursuzluk, içe kapanma ve ilgisizlik gibi davranışlar çocuklarda beslenme bozukluğuna işaret eder. Beslenme bozukluğunun uzun süre tedavi edilememesi gelişim geriliğine, sosyal uyum sorunlarına ve fiziksel problemlere neden olabilir.
Pika
Gıda niteliği taşımayan ve tüketilmemesi gereken maddeleri yeme alışkanlığı olarak adlandırılan pika genellşkle 12-24 ay arasına başlar. Kağıt, saç, kum, toprak, gibi maddeleri yemek, bebeklerde ve çocuklarda sindirim sistemi sorunlarına, kusmaya ve enfeksiyonlara neden olabilir.
Ruminasyon bozukluğu
Gıdaların tüketildikten sonra yemek borusundan geri gelerek tekrar ağızda çiğnenerek yutulması olarak tanımlanan ruminasyon bozukluğu, genellikle ek besinlere geçiş sürecinde ortaya çıkar. Ruminasyon bozukluğu mide ile ilgili sorunlara, susuzluğa ya da gelişim geriliğine neden olabilir.
Anoreksiya Nervoza
Anormal derecede düşük vücut ağırlığı belirtisi ile görülen ve hayatı tehdit eden ciddi bir yeme bozukluğudur.
Bulimia Nervoza
Kontrolsüz Yeme-Pişmanlık Döngüsü Bulimiya ‘bous (öküz)’ ve ‘limos (açlık)’ sözcüklerinden köken almaktadır. ‘Öküz kadar aç olmak’ veya ‘bir öküzü yiyecek kadar aç olmak’ anlamlarını içerir. Günümüzde, bir psikiyatrik bozukluk olarak tanımlanır. . Tıkınırcasına yeme (binge eating) nöbetleri, hastalığın önde gelen belirtisidir. Ancak hastalar, nöbet sonrasında büyük bir pişmanlık ve suçluluk duyarlar. Zaten, hastalığın sözcük anlamı yeterince suçluluk yaratıcı görünmektedir. Bu hastalık genellikle ergenlik çağı ve erişkinlik dönemlerinde görülür.
Tedavi: Pediatrik yeme bozukluklarının tedavisi konusundaki çalışmalar sonucunda iki ortak görüşe varılmıştır. İlki, yeme bozukluklarının tedavisinde davranışsal tekniklerin etkili olduğudur. İkincisi, ciddi ve kompleks olgularda en uygun tedavi sonuçlarının sağlanması için multidisipliner yaklaşımın gerekli olduğudur.
İştahın Düzenlenmesi
• Yeme bozukluklarında davranışsal tedavinin başarılı olması için ilk basamak iştahın düzenlenmesidir.
• Bunun için çocuğun yemek yemeye motive edilmesi gerekir.
• Çocuğun iştahı kontrol edilmeli ve böylece öğün zamanlarında açlık uyarılmalıdır.
• İştahın düzenlenmesi öğünler arasında çocuğun kalori alımının kısıtlanmasını gerektirir.
• Sonda ile beslenme ihtiyacı olan çocuklar için, sondadan alınan besinlerin kalorisi kısıtlanmalıdır. Çünkü bu beslenmeler iştahı azaltabilir ve ağızdan gıda alımına olan isteği düşürebilir.
• Öğün zamanında açlığı oluşturmak için, öğün aralarında gıda alımının kısıtlanmasına ek olarak, bazı durumlarda iştahı uyaran ilaçlar kullanılabilmektedir. Ancak bu tür ilaçlar genelde kanser kaşeksisinde denenmiştir, başka problemi olmayan çocuklarda kullanımına yönelik çalışmalar mevcut değildir. Bu nedenle tüm iştahsız çocuklarda ilk adımda ilaç kullanılması uygun değildir. Bu ajanlar sadece ciddi olgularda denenebilir.
• İştahın düzenlenmesini hedefleyen programlarda hekim tarafından yakın takip yapılmalı, kilo ve kalori alım çizelgeleri sıkça kontrol edilmelidir.
• Hidrasyonun uygun düzeylerde sürdürülmesi için su tüketiminin önemi vurgulanmalıdır.
Kaynakça:
1. Manikam R, Perman JA. Pediatric feeding disorders. J Clin Gastroenterol 2000;30:34-46.
2. Linscheid T, Budd K, Resnake L. Pediatric feeding probems. In: MC R (ed). Handbook of Pediatric Psychology. Newyork: Guilford Press; 2003. p. 523-42.
3. Carruth BR, Ziegler PJ, Gordon A, Barr SI. Prevalence of picky eaters among infants and toddlers and their caregivers’ decisions about offering a new food. J Am Diet Assoc 2004;104:s57-64.
4. Jacobi C, Agras WS, Bryson S, Hammer LD. Behavioral validation, precursors, and concomitants of picky eating in childhood. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 2003;42:76-84.
5. Kerwin ME. Empirically supported treatments in pediatric psychology: severe feeding problems. J Pediatr Psychol 1999;24:193-214; discussion 5-6.
6. Richard J SD. Textbook of Pediatric Psychosomatic Medicine. 1 st. edition. American Psychiatric Publishing; 2010.
7. Chatoor I AM. Classifying feeding disorders of infancy and early childhood. Age and Gender Considerations in Psychiatric Diagnosis: a Research Agenda for DSM-V: American Psychiatric Publishing; 2007. p. 227-43.
8. Nicholls D, Bryant-Waugh R. Eating disorders of infancy and childhood: definition, symptomatology, epidemiology, and comorbidity. Child Adolesc Psychiatr Clin N Am 2009;18:17-30.
9. Wright CM, Parkinson KN, Shipton D, Drewett RF. How do toddler eating problems relate to their eating behavior, food preferences, and growth? Pediatrics 2007;120:e1069-75.
10. Rydell AM, Dahl M, Sundelin C. Characteristics of school children who are choosy eaters. J Genet Psychol 1995;156:21729.
11. Mascola AJ, Bryson SW, Agras WS. Picky eating during childhood: a longitudinal study to age 11 years. Eat Behav 2010;11:253-7.
12. Carruth BR, Skinner J, Houck K, Moran J, 3rd, Coletta F, Ott D. The phenomenon of “picky eater”: a behavioral marker in eating patterns of toddlers. J Am Coll Nutr 1998;17:180-6.
13. Chatoor I, Surles J, Ganiban J, Beker L, Paez LM, Kerzner B. Failure to thrive and cognitive development in toddlers with infantile anorexia. Pediatrics 2004;113:e440-7.
14. Hawdon JM, Beauregard N, Slattery J, Kennedy G. Identification of neonates at risk of developing feeding problems in infancy. Dev Med Child Neurol 2000;42:235-9.
15. Bernstein IL. Learned taste aversions in children receiving chemotherapy. Science 1978;200:1302-3.
16. Cooper-Brown L, Copeland S, Dailey S, et al. Feeding and swallowing dysfunction in genetic syndromes. Dev Disabil Res Rev 2008;14:147-57.
17. Schreck KA, Williams K, Smith AF. A comparison of eating behaviors between children with and without autism. J Autism Dev Disord 2004;34:433-8.
18. Rudolph CD, Link DT. Feeding disorders in infants and children. Pediatr Clin North Am 2002;49:97-112.
19. Burklow KA, Phelps AN, Schultz JR, McConnell K, Rudolph C. Classifying complex pediatric feeding disorders. J Pediatr Gastroenterol Nutr 1998;27:143-7.
20. Lockner DW, Crowe TK, Skipper BJ. Dietary intake and parents’ perception of mealtime behaviors in preschool-age children with autism spectrum disorder and in typically developing children. J Am Diet Assoc 2008;108:1360-3.
21. Cascio CJ, Foss-Feig JH, Heacock JL, et al. Response of neural reward regions to food cues in autism spectrum disorders. J Neurodev Disord 2012;4:9.
22. Bandini LG, Anderson SE, Curtin C, et al. Food selectivity in children with autism spectrum disorders and typically developing children. J Pediatr 2010;157:259-64.
23. Horvath K, Papadimitriou JC, Rabsztyn A, Drachenberg C, Tildon JT. Gastrointestinal abnormalities in children with autistic disorder. J Pediatr 1999;135:559-63.
24. Quigley EM, Hurley D. Autism and the gastrointestinal tract. Am J Gastroenterol 2000;95:2154-6.
25. Kerzner B. Clinical investigation of feeding difficulties in young children: a practical approach. Clin Pediatr (Phila) 2009;48:960-5.
26. Miller C BK, Santoro K. An interdisciplinary team approach to the management of pediatric feeding and swallowing disorders. Child Health Care 2001;30:201-18.
27. Temizel İ. İştahsız çocuk. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2008;51:176-81.
28. Patel MR, Piazza CC, Martinez CJ, Volkert VM, Christine MS. An evaluation of two differential reinforcement procedures with escape extinction to treat food refusal. J Appl Behav Anal 2002;35:363-74.
29. Davies WH, Satter E, Berlin KS, et al. Reconceptualizing feeding and feeding disorders in interpersonal context: the case for a relational disorder. J Fam Psychol 2006;20:409-17.
30. Linscheid TR. Behavioral treatments for pediatric feeding disorders. Behav Modif 2006;30:6-23.
31. Silverman A TS. Feeding and vomiting problems in pediatric populations. In: Roberts MC SR (ed). Handbook of Pediatric Psychology: Guilford Press; 2009. p. 429-46.
32. Wardle J, Guthrie CA, Sanderson S, Rapoport L. Development of the Children’s Eating Behaviour Questionnaire. J Child Psychol Psychiatry 2001;42:963-70.
33. Crist W, Napier-Phillips A. Mealtime behaviors of young children: a comparison of normative and clinical data. J Dev Behav Pediatr 2001;22:279-86.
34. Archer LA, Rosenbaum PL, Streiner DL. The children’s eating behavior inventory: reliability and validity results. J Pediatr Psychol 1991;16:629-42.
35. van Strien T, Oosterveld P. The children’s DEBQ for assessment of restrained, emotional, and external eating in 7- to 12-year-old children. Int J Eat Disord 2008;41:72-81.
36. Stark LJ, Knapp LG, Bowen AM, et al. Increasing calorie consumption in children with cystic fibrosis: replication with 2-year follow-up. J Appl Behav Anal 1993;26:435-50.
37. Wolper C, Heshka S, Heymsfield SB. Measuring food intake: an overview. In: D. A (ed). Handbook of Assessment Methods for Eating Behaviours and Weight-Related Problems. London: Sage Publications; 1995.
38. Homnick DN, Marks JH, Hare KL, Bonnema SK. Long-term trial of cyproheptadine as an appetite stimulant in cystic fibrosis. Pediatr Pulmonol 2005;40:251-6.
39. Alyaarubi S, Ramsay M, Rodd C. Megestrol acetate promotes euglycemia and appetite in a child with persistent hyperinsulinemic hypoglycemia of infancy. Acta Paediatr 2004;93:422-3.
40. Goncalves CG, Ramos EJ, Romanova IV, Suzuki S, Chen C, Meguid MM. Omega-3 fatty acids improve appetite in cancer anorexia, but tumor resecting restores it. Surgery 2006;139:202-8.
41. Bekem O, Buyukgebiz B, Aydin A, et al. Prokinetic agents in childen with poor appetite. Acta Gastroenterol Belg 2005;68:4168.
42. Werle MA, Murphy TB, Budd KS. Treating chronic food refusal in young children: home-based parent training. J Appl Behav Anal 1993;26:421-33.
43. Kahng S, Boscoe JH, Byrne S. The use of an escape contingency and a token economy to increase food acceptance. J Appl Behav Anal 2003;36:349-53.
44. Patel MR, Reed GK, Piazza CC, Bachmeyer MH, Layer SA, Pabico RS. An evaluation of a high-probability instructional sequence to increase acceptance of food and decrease inappropriate behavior in children with pediatric feeding disorders. Res Dev Disabil 2006;27:430-42.
45. Greer AJ, Gulotta CS, Masler EA, Laud RB. Caregiver stress and outcomes of children with pediatric feeding disorders treated in an intensive interdisciplinary program. J Pediatr Psychol 2008;33:612-20.
46. Lucas B NM, Feucht S. Cost considerations: the benefits of nutrition services for a case series of chidren with special health care needs in Washington State. Dev Iss 1999;17:1-4.
47. Canat S: Yeme bozukluklarına genel bakış. Ege Psikiyatri Sürekli Yayınları 4(2):133-136, 1999.
48. Andersen AE, Yager J: Eating disorders. Comprehensive textbook of psychiatry, 8. baskı, cilt 1. Sadock B, Sadock V, (Ed), Philadelphia. Lippincott Williams, Wilkins, p. 2005-2021, 2005.
49. Ertaş HS: Yeme bozuklukları, Anoreksiya, Bulimia ve Diğerleri. İstanbul, Timaş Yayınları, 2006.
50. Pirim B ve ark: Yeme bozukluklarında psikoaktif madde kullanımı: Bir gözden geçirme. Bağımlılık Dergisi 5(1):30-34, 2004
51.Kernberg OF: Aggression, trauma, and hatred in the treatment of borderline patients. Psychiatric Clinics of North America 17:701-714, 1994.
52.Aydın G, Ceylan ME, Hariri AG: Yeme bozukluklarında biyolojik farklılıklar. Ege Psikiyatri Sürekli Yayınları 4(2):175-184, 1999.
53.Topaç B: The meaning, functions and psychological structure of Turkısh family. Master of Arts., İstanbul, Boğaziçi University,1994.
54. Zerbe KJ. Integrated Treatment of Eating Disorders. Beyond the Body Betrayed. New York: W.W. Norton & Company; 2008.
55.Allaz AF, Bernstein M, Rouget P, et al. Body weight preoccupation in middle aged ageing women: A general population survey. Int J Eat Disord 1998; 23: 287-294.
56. Herzog D, Eddy KT. Diagnosis, epidemiology, and clinical course of eating disorders. In: Yager J, Powers PS; eds. Clinical Manual of Eating Disorders. Washington DC: American Psychiatric Publishing; 2007: 1-29.
57. Kjelsas E, Bjornstrom C, Götestam KG. Prevalence of eating disorders in female and male adolescents (14-15 years). Eat Behaviors 2004; 5: 13-25.
