Anne sütü, bebeklerin sağlıklı gelişmeleri , büyümeleri  ve  beslenmeleri için mucizevi bir besindir. Bebeğin ihtiyacı olan tüm enerji ve besin ögelerini içerir. Sindirimi kolay  ve biyoyararlılığı  oldukça yüksek olan anne sütü başta beslenme olmak üzere bebek ve anneye sağlık, bağışıklık, psikolojik, sosyal ve ekonomik yönden pek çok fayda sağlar.

Yeni doğan bebeği, sağlıklı bir şekilde gelişmesi için iyi beslemenin önemi  çok büyüktür. Dünyada  birçok  ülkede bebekler kültürel , ekonomik  ve sosyal  nedenlerden dolayı  beslenme malnütrüsyonuna   maruz kalmaktadır. Bu yüzden  yetersiz ve dengesiz beslenme çocuklarda büyüme gelişme geriliklerine, enfeksiyonlara , çocukluk hastalıklarına  sebep olur. Tüm dünyada bebeğin annesinin sütüyle beslenmesinin ; bebeklerin  mortalite ve morbidite oranlarını azalttığı biliniyor. 

ANNE SÜTÜNÜN YAPISI  

Anne sütü, bebeklerin yaşamındaki ilk 6 ayda ihtiyaçları olan tüm besin öğelerini içerir. Anne sütü temiz ve güvenlidir, her zaman aynı standarttadır ve anne ile çocuk arasında yakın bir bağ oluşmasını sağlamaktadır. Anne sütü sindirimi kolay, taze, temiz ve bebeğe hiçbir ısıl  işlem gerektirmeden verilmeye hazır bir  besindir.Bunlara ek olarak, anne sütü annenin antikorları vasıtasıyla bebeklerin hastalıklara karşı bağışıklık sistemlerinin gelişimini sağlar.  Anne sütü malnütrüsyon yaygınlığını azaltır ve besinden  kaynaklanan  enfeksiyonları önler.

Doğumdan sonra ilk 4-5 günde salgılanan,  sarımsı renkli koyu kıvamlı süte , kolostrum (ağız sütü) denilmektedir. Kolostrum sütünün içeriği yağ yönünden fakir, sodyum, potasyum, magnezyum, çinko gibi mineraller , vitaminler ve antikorlar yönünden çok zengindir . Bu yüzden bebeğe kesinlikle verilmesi gereklidir. Ve bu nedenle kolostrum sütü aynı zamanda , bebeğin  ilk aşısı olarak da nitelendirilir. Kolostrum sütünün içeriği bir süre sonra değişir ve 10-15. günde matür (olgun) süt haline gelmektedir.Annenin bebeğini emzirmeye başladığında ürettiği süt ile emzirmenin sonundaki sütten farklıdır. Süt, gün içinde  laktasyon(emzirme)seyri esnasında değişir.

Anne sütünün içerisindeki demirin biyoyararlılığı yüksektir. Normal bir beslenmede demir emilimi %10 iken anne sütündeki demirin emilimi yaklaşık %50’dir. Büyüme ve gelişme için çok önemli bir mineral olan çinkonun da anne sütündeki emilimi yüksektir. Ayrıca anne sütünde K ve D vitaminleri bulunmaz.

Anne sütü proteinler(kazein,whey), lipidler, karbonhidratlar, mineraller, vitaminler, elementler, IgA, lökositler, oligosakkaritler, lizozim,  laktoferrin , interferonϒ, nükleotidler, sitokinler ve diğerleri gibi immün sistemle  ilişkili  çok sayıda öğeyi  bulundurur. Buna ek olarak memelilerin sütünde çok düşük miktarlarda, bulunan oligosakkaritler (prebiyotik), epitel yüzeylere bakteri yapışmasını engeller ve  yeni doğanları enfeksiyonlardan korur.

NASIL EMZİRİLMELİ?

Annelerin çoğunluğu bebeklerini başarıyla emzirir. Anneler emzirmeye başlama  ve  devam ettirme konusunda  belli zorluklarla karşılaşabiliyorlar, ama bunlar genellikle sağlık çalışanları, aile ve toplum örgütleri tarafından teşvik ve destek ile üstesinden gelinebilir. 

• Anne adayının psikolojik olarak  emzirmeye hazırlanması gerekmektedir.
• Göğüste uygun ve etkili konumlandırma, doğru bağlanma ve sağım eylemi başarılı emzirmenin anahtarıdır.
• Doğumdan hemen sonra emzirmeyi başlatmak ve devam etmekte olan doğum sonrası destek ve rehberlik sağlamakla birlikte, yerleştirme ve bağlanma tekniği üzerine doğum öncesi eğitim önerilmektedir.
• Bebek ve annenin özel bir sebep olmadıkça birbirinden ayrılmaması, her yeni doğan bebeğin annenin göğüs/karın bölgesine çıplak olarak konması gerekiyor.
• Tıbbi bir sorun olmadığı taktirde her annenin bebeğini doğumdan sonraki ilk yarım saatte emzirmeye başlamasının emzirme oranları ve devam süresini olumlu yönde etkilediği gösterilmiştir.(WHO)

Dünya Sağlık Örgütü(WHO) en az 2 yaşına kadar emzirmeye devam edilmesini önermektedir ve Amerikan Pediatri  Akademisi emzirmenin en az 1 yaşına kadar sürdürülmesini önermektedir.

ANNE SÜTÜ NASIL SAKLANIR?

Anne ve bebeğin doğumdan sonra ayrı kalması durumunda annenin sütünü saklayabilir ve  bu  durumunda, bebek sağılmış anne sütüyle beslenilebilir.

Sağılmış anne sütü

• 3 saat (WHO: 8 saat) oda ısısında,
• 3 gün (WHO: 24-48 saat/1-2 gün) buzdolabında,
• 3 ay (WHO: 3 ay) dondurucuda saklanabilir.

Zeynep Sağıroğlu