D VİTAMİNİ VE DİABETES MELLİTUS

    Son yıllarda vitamin D reseptörünün ve vitamin D’ yi aktive eden enzimlerin kemik ve mineral metabolizması ile ilgili hücreler dışı hücrelerde de varlığının keşfi vitamin D’nin klasik olmayan etkilerini gündeme getirmiştir. Vitamin D’ nin klasik olmayan bu etkilerinin insan sağlığı için önemi ve vitamin D eksikliğinin tüm dünyada yaygın olarak saptanması konuya olan ilgiyi artırmıştır.

    Günümüzde vitamin D’ nin aktif formunun klasik bir vitamin değil steroid bir hormon olduğu kabul edilmektedir.

    Bununla beraber son zamanlarda D vitamininin diyabetin gelişiminde değiştirilebilir bir risk faktörü olarak insan ve hayvan çalışmalarında araştırılması artmıştır. D vitamini, diyabet üzerindeki potansiyel etkileri açısından hem Tip 1’in, hem de Tip 2 DM’ nin primer olarak önlenmesinde umut verici olarak değerlendirilmektedir.

    Diyabetli hastalarda D vitamini eksikliğine sık rastlanmaktadır. Pankreatik beta-hücrelerinde hem VDR hem de 1-α-OH’ az mevcut olup, D vitamini insülin sentezi ve salınımı için önemlidir. Pankreatik ada hücrelerinin hem vitamin D reseptörleri hem de D vitaminine bağımlı kalsiyum bağlayıcı proteinlere (CaBP) sahip oluşu D vitamininin insülin sekresyonu üzerinde etkisi olduğunu düşündürmektedir. Aktif D vitamininin beta-hücre fonksiyonunu iyileştirdiği, hedef hücrelerde insülin duyarlılığını artırdığı, beta-hücresini zararlı immün hasarlardan koruduğu konusunda çeşitli hipotezler mevcuttur. D vitamininin immün yanıt üzerindeki etkisi ile doğrudan ve dolaylı yoldan beta-hücrelerinde koruyucu etkisi olduğu düşünülmektedir.

    Çeşitli çalışmalarda hem Tip 1 DM hem de Tip 2 DM’ nin önlenmesinde ve tedavisinde D vitamininin yararlı etkileri gösterilse de, bazı çalışmaların tutarsız ve çelişkili sonuçlar vermesi, bu konuda insanlar üzerinde yapılan randomize kontrollü çalışmaların yetersiz olması, mekanizmaların tam olarak açıklanamaması sebebiyle D vitamininin diyabet yönetiminde supleman olarak kullanımı açısından erken olduğu, supleman yapılması düşünülüyorsa da D vitamininin yağda çözünen bir vitamin olup toksitite gösterme olasılığı olduğu göz ardı edilmemelidir.

    Hem diyabetli hem de sağlıklı bireylerde serum D vitamini düzeylerinin optimal aralıkta tutulmaya çalışılmasına özen gösterilmelidir ve serum D vitamini takiplerinin rutin tetkikler arasına alınması önerilebilir.

Özge Eren

Kaynakça:

Wild S, Roglic G, Green A, Sicree R, King H. Global prevalence of diabetes: estimates for the year 2000 and projections for 2030. Diabetes Care 2004;27(5):1047-53.

 Pittas AG, Dawson-Hughes B. Vitamin D and diabetes. J Steroid Biochem Mol Biol 2010;121(1-2):425-9.

Danescu LG, Levy S, Levy J. Vitamin D and diabetes mellitus. Endocrine 2009;35(1):11-7.

 Holick MF. Vitamin D deficiency. N Engl J Med 2007;357(3):266-81.

 Lee JH, O’Keefe JH, Bell D, Hensrud DD, Holick MF. Vitamin D deficiency an important, common, and easily treatable cardiovascular risk factor? J Am Coll Cardiol 2008;52(24): 1949-56.

Stivelman E, Retnakaran R. Role of vitamin D in the pathophysiology and treatment of type 2 diabetes. Curr Diabetes Rev 2012;8(1):42-7.

Webb AR. Who, what, where and when-influences on cutaneous vitamin D synthesis. Prog Biophys Mol Biol 2006;92(1):17-25.

 Kimlin MG, Olds WJ, Moore MR. Location and vitamin D synthesis: is the hypothesis validated by geophysical data? J Photochem Photobiol B 2007;86(3):234-9.

 James WP. 22nd Marabou Symposium: the changing faces of vitamin D. Nutr Rev. 2008; 66(5):286-90.

 Wang TJ, Pencina MJ, Booth SL, Jacques PF,Ingelsson E, Lanier K, et al. Vitamin D deficiency and risk of cardiovascular disease. Circulation 2008;117(4):503-11.

 Nyomba BL, Auwerx J, Bormans V, Peeters TL, Pelemans W, Reynaert J, et al. Pancreatic secretion in man with subclinical vitamin D deficiency. Diabetologia 1986;29(1):34-8.

 Christakos S. Ajibade DV, Dhawan P, Fechner AJ, Mady LI, Vitamin D: metabolism. Endocrinol Metab Clin North Am. 2010,39: 243- 53.