E Vitamini Nedir? E Vitamini Kaynakları ve Faydaları Nelerdir?
E Vitaminin aktif formuna α-tokoferol denir. Tokoferol kelimesi Yunancadaki ürün, evlat anlamına gelen ‘tokos’ kelimesinden gelmekte ve ’fero’ kelimesinin anlamı da doğurmak demektir. E vitamini (α-tokoferol) için günlük önerilen miktar 10 mg (yaklaşık 15 I.U) olmasına rağmen E vitamini ihtiyacı diyetle alınan çoklu doymamış yağ asidi miktarına bağlı olarak değişmektedir. Çoklu doymamış yağ asidi tüketimi arttığında hasar oluşmaktadır. E vitamini bu hasarı önlediğinden doymamış yağ asidi tüketimi arttıkça E vitamini ihtiyacı da artmaktadır.
Bazı Besinlerin E Vitamini İçerikleri:
- 100 gr. ayçiçeği yağı – 40 mg.
- 100 gr. badem – 30 mg.
- 100 gr. fındık – 15 mg.
- 100 gr. avokado – 2 mg.
- 100 gr. ıspanak – 2 mg.
- 100 gr. domates – 0,5 mg.
E vitamini antioksidan olarak, hücre zarına gelecek hasarlara karşı koruma görevi almaktadır. Ciddi düzeyde E vitamini eksikliği nadir görülmektedir ancak sebepleri şunlardır: Çölyak hastalığı, kistik fibrozis ve post gastrektomi sendromu gibi yağ emiliminin bozulduğu durumlar. Pre-matüre yeni doğanlar, Orak hücreli anemi, talesemi gibi kalıtsal eritrosit bozuklukları, Hemodiyalize giren hastalar. Erişkinlerde E vitamini eksikliğinde, sinir hücre hasarı, kas güçsüzlüğü, denge bozukluğu, istemsiz göz hareketleri, kansızlığa yol açan eritrosit bozuklukları görülmektedir. Prematüre yeni doğanlarda E vitamini eksikliği hemolitik anemi ve retrolental fibroplazi olarak bilinen göz bozukluklarına yol açmaktadır.
E vitaminin antioksidan etkisi sayesinde ciddi sağlık sorunlarında koruyucu etkisi bulunmaktadır. Timüs bezini ve eritrositleri hasardan korumaktadır ve immün sistemi; AIDS, kronik viral hepatit gibi kronik viral hastalıklardan ve oksidatif stresten korumaktadır.
Günlük Önerilen Miktarları (I.U):
- 0–1 yaş 4.5–6 1
- 10 yaş 9–10,5
- >11 yaş erkekler 15
- >11 yaş bayanlar 12
- Hamileler 15
- Emzirenler 18
E vitaminin kullanım amacı antioksidan etkisi ile kanser, kalp hastalıkları ve inmeyi önlemektir. Bunun dışında, kardiyovasküler hastalıklar, diyabet, fibrokistik akciğer hastalıkları, menopozal semptomlar ve tardiv diskenezi gibi diğer sağlık sorunlarında da faydalı olmaktadır. E vitamini verildiği yaygın olarak kullanıldığı durumlar şunlardır: Servikal displazi, AIDS, Diyabet, Alkole bağlı karaciğer hastalıkları, Egzema, Safra kesesi taşları, Kalp ritim düzensizlikleri, Hepatit, Damar sertliği, immün sistemin baskılandığı durumlar, Enfeksiyonlar, Kanser, Premenstrual Sendrom, Katarakt, Multipl Skleroz, Osteoartrit, Cilt hastalıkları, Yara iyileşmesinde kullanılmaktadır.
E vitamini kalp hastalıkları ve inmeden korunmada faydalı olmaktadır. E vitaminini LDL peroksidasyonunda azalma, HDL seviyesinde artış, fibrinolitik aktivitede artış ile aterosklerozdan koruyucu etki göstermektedir. İnsülin bağımlı olmayan diyabetiklerde, insülin duyarlılığında düzelme ve plazma lipit seviyesinde azalma sağlayarak katkı sağlamaktadır. E vitamini insülin aktivitesini arttırmaktadır. Ayrıca kardiyovasküler hastalık gibi, diyabetin kronik komplikasyonlarını önlemede faydası bulunmaktadır.
E vitamini, C vitamini ve selenyum gibi diğer antioksidanlarla etkileşimleri bulunmaktadır. E vitamini, A vitamini kullanımını kolaylaştırır ve B12’nin aktif formuna dönmesine yardımcı olmaktadır. E vitamini antikoagülanların etkisini artırabilmektedir.
Kaynakça
Nimalaratne C, Wu J: Hen Egg as an Antioxidant Food Commodity: A Review. Nutrients. 2015;7(10):8274-8293.
Beslenme Bilgi Sistemi (BeBiS).
Dr. Ayşe Baysal, Diyet El Kitabı, Ankara, 2018.
Türkiye Beslenme Rehberi TÜBER 2015”, “T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1031, Ankara 2016.
Cheng K, Song ZH, Zheng XC, et al.: Effects of dietary vitamin E type on the growth performance and antioxidant capacity in cyclophosphamide immunosuppressed broilers. Poultry Science. 2016;Sep.24:1-8.
TürKomp, Ulusal Gıda Kompozisyon Veri Tabanı, Versiyon 1.0
Vitaminler Mineraller ve Sağlığımız, Yrd. Doç. Dr. Gülhan Samur Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Şubat 2008, Ankara.
Niki E: Evidence for beneficial effects of vitamin E. The Korean Journal of Internal Medicine. 2015;30(5):571-579.
