GÜNDEMDEKİ YEŞİL : MATCHA

‘’Camellia sinensis’’ bitkisinin yapraklarından elde edilen, 4000’den fazla kimyasal maddeyi özlerinde barındıran ve insan popülasyonunun üçte ikisinin tükettiği, sudan sonra en çok tercih edilen içecek olan çay binlerce yıldır hayatımızdadır.
Farklı yöntemlerle çayın yeşil, siyah ve oolong olmak üzere üç ana çeşidi vardır. Yarı fermente edilen çeşidi oolong, tamamen fermente edilen çeşidi siyah, fermente edilmemiş çeşidi yeşil çaydır. Dünyada üretim-tüketim ilişkisine bakacak olursak %78 siyah çay, %20’si yeşil çay ve sadece %2’si oolong çaydır.
Adından bu ara sık sık söz ettiren matcha çayının kökeni de yeşil çayla eş kökene sahip olan Camellia Sinensis bitkisinden gelmektedir. Japonya’ya özgü olarak bilinen matcha; üst sınıf yeşil çayın toz formudur. Diğer yeşil çayların yetiştirildiği alanlar dünyada geniş bir alanı oluştururken Matcha Japonya ve Çin’de yetiştirilir. Ancak son zamanlarda Çin’de nadiren tüketilmektedir. Ayrıca Japonya’nın resmi çay törenlerinde matcha kullanılır.
-Yeşil çaydan farkı ise matchanın oluşumu ve tüketim şeklidir:
Matchanın oluşumunda; Camellia Sinensis bitkisi hasattan bir ay önce güneş ışığı almayacak şekilde kapatılır ve bu sayede fotosentez yavaşlar, bitkideki yeşil pigment(klorofil) yoğunluğu ve aminoasit üretimi artar. Bunun sonucunda bitki daha koyu, daha canlı yeşil rengine bürünür.

Çay yaprakları toplanır, sapları ve damarlarından temizlenen  bitki özel değirmenler ile incecik bir toz haline getirilir. Burada en çok önem verilen nokta yavaşça toz haline getirmektir çünkü hızla toz haline getirildiğinde ısı oluşmaktadır ve bu ısı çayın bileşimine zarar vermektedir.
Yeşil çay poşetlerin içerisinden geçen özünü bardağa verirken, matchayı toz form halinde yaprakların kendisi tüketilir.

NEDEN MATCHA ÇAYI?

*DİĞER YEŞİL ÇAYLARA GÖRE 137 KAT DAHA FAZLA ANTİOKSİDAN İÇERİĞİ
– Matchanın hücre hasarını azaltan, hastalıkların önüne geçen antioksidan içeriğine sahiptir.
1 bardak matcha çayı besin öğesi ve antioksidan içeriği açısından 10 bardak yaprak yeşil çaya eşit olması matchayı tercihlerde üst sıralara taşıyor. Çünkü  vücutta hücrelerde hasara neden olabilecek, sağlığı olumsuz yönde etkileyecek ve hastalıklara sebep olabilecek serbest radikalleri engelleyen doğal antioksidan grubu olan kateşinler matchada oldukça zengindir.
-Matchadaki kateşinlerin sayısının diğer yeşil çay türlerinden 137 kat daha fazla olduğu belirtiliyor.

*İÇ ORGANLARIMIZI KORUYUCU ÖZELLİĞİ
-Matcha; hayati boyutta önemli olan kalp ve karaciğerimizi korumada yardımcıdır.
-Yeşil çay tüketimi LDL (kötü kolesterol) ve total kolesterolün azaltır. Ayrıca LDL’nin oksidasyonunu önleyerek kalp hastalıklarından korur.
-Trigliserit düzeyini azaltır.
-Kişiye özel beslenme programlarıyla tüketilen matchanın kalp sağlığını koruyucu ve inme riskini azaltıcıdır.
-Diğer yeşil çaylara göre daha fazla oksijen içermektedir ve bu sayede vücuttaki toksinleri atmak için karaciğerin ihtiyaç duyduğu yeterli oksijeni sağlar.
– Karaciğer enzimlerinin yüksek olması karaciğer hasarına etkendir.  Matcha çayının düzenli tüketimi ile karaciğer enziminin yüksek seviyelerinin azalmasıyla ilişkilidir.
-Matchanın karaciğer hasarlarında önleyici rol oynadığı ve karaciğer hastalıkları riskini azalttığı belirtilmektedir. Ancak karaciğer üzerindeki etkileri için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir. Çünkü bu ilişkideki araştırmalar yeşil çay ekstrelerine göre incelenmiştir.

*BEYİN FONKSİYONLARIMIZDAKİ GÜCÜ
Matchadaki bileşenlerin bazısı beyin fonksiyonları üzerinde olumlu etkiye sahiptir.
-Matcha çayı tüketiminin konsantrasyonu arttırır ve hafıza gelişime olumlu etkileri vardır.
-Yaşlı bireylerde tüketilen matcha beyin fonksiyonlarında iyileşmeye yardımcı olmaktadır.
-Matcha yeşil çaya göre daha fazla kafein içerdiği için(yarım çay kaşığında 1 gr) beyin fonksiyonlarındaki gelişmeye kafein içeriği de etkendir.
-Matcha kafein tüketimini değiştirici özellikteki gevşeme ve stres azaltıcı L-teaninin de beyindeki aktivitesini arttırır. L-teanin aynı zamanda anksiyete ve stresi azaltırken dopamin ve seratonin üretimini arttırarak bilişsel konsantrasyonda olumlu etkilere yol açar.

*KANSER ÖNLEYİCİ
Matcha; kanser önleyici özelliği güçlü olan epigallocatechin-3-gallate’ı yüksek oranda içermektedir.
-Epigallocatechin-3-gallate sayesinde matcha prostat kanseri hücrelerini öldürücü etkidedir.
-Akciğer ve karaciğer kanserine karşı etkilidir.
-Meme kanseri hücrelerinin büyümesini yavaşlatır ve tümör büyüklüğünü azaltır.

*KİLO VERMEDEKİ ROLÜ
-Yeşil çayın kilo kaybındaki önemi; metabolizmayı arttırması ve yağ yakımını arttırarak metabolizmayı hızlandırıcı etkisi bilinmektedir.
-Yeşil çay ekstrelerinin alınması yağ yakımını %17 arttırır.
-Yeşil çay özleri kilo vermede ve kilo korumada yardımcıdır.
Yeşil çay ekstreleri üzerinde yapılan bu çalışmalar sonucu matchanın da aynı bitkiden gelmesi ve yeşil çay özlerinden oluşması kilo vermedeki rolünü kanıtlar niteliktedir.
*Ancak her ne kadar matchanın faydalarını sevmiş, günlük beslenme rutinimize bir seçenek olarak eklemiş olsak da; hiç besin tek başına mucize olmadığı gibi matcha da tek başına mucize değildir.

MATCHANIN HAZIRLANIŞI VE KULLANIM ALANLARI
Yalnızca çay için olan matcha; bu tür matcha renk bakımından oldukça canlıdır ve ince bir dokudadır. Doğal olarak daha kalitelidir ve yemek pişirmek için kullanılmaz. Tatlı bir tadı olduğu için tatlandırıcı veya şeker eklenmesine gerek duyulmaz.
Matcha çayı kalın veya ince olarak ikiye ayrılır. İnce olan (usucha) daha fazla su ile daha az çay birleştirilerek hazırlanırken kalın olan (koicha) daha fazla çay ve daha az su ile hazırlanır.
Yemek pişirmek için veya içeceklere eklemek için kullanılan matcha ise bir veya iki çay kaşığı kullanılarak hazırlanır. Süt ile çok yakıştırıldığı için lattelere ve yapılan smoothie, puding çeşitlerine eklenebilir.

Matchayı hazırlarken; 1-2 çay kaşığı maatcha tozunu 1 fincan sıcak suya ekleyin. İyice karıştırarak matcha çayınızı hazırlayabilirsiniz. İnce matcha çayı için yarım kaşığı matcha tozu kullanıp su miktarınızı arttırabilirsiniz. Kalın-konsantre olmasını isterseniz 2 çay kaşığı matcha tozu kullanıp su miktarınızı azaltabilirsiniz.

İrem Tanıl

Kaynakça:

-Çelik F. Türkiye Klinikleri J Med Sci. 2006. Çay (Camellia sinensis); İçeriği, Sağlık Üzerindeki Koruyucu Etkisi ve Önerilen Tüketimi. 26:642-648.
-Jane V.Higdon ve Balz Frei. Critical Reviews in Food Science and Nutrition . Çay kateşinler ve polifenoller: sağlık etkileri, metabolizma ve antioksidan fonksiyonlar. 2003. 43(1)  89-143
-Elvira Gonzalez de Mejia,  Marco Vinicio Ramirez-Mares , Sirima Puangpraphant. Beyin, Davranış ve Bağışıklık. Çayın biyoaktif bileşenleri: Kanser, iltihap ve davranış. 2009 Ağustos. 23(6): 721-731.
-Sung H, Nah J, Chun S, Park H, Yang SE, Min WK. Eur J Clin Nutr. In vivo antioxidant effect of green tea. 2000;54:527-9.
-Kavanagh KT ve ark. Journal of cellular biochemistry. 2001;82(3):387-98.