KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR VE BESLENME TEDAVİSİ
Dünyada ve ülkemizde kronik hastalıklar içerisinde önemli bir yere sahip olan kardiyovasküler hastalıklar (KVH), tüm dünyada ölüm ve hastalıkların en önemli nedenlerinden biridir. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 2008 yılı verilerine göre; kardiyovasküler hastalıklar ölüm nedenleri arasında birinci sırada yer aldığı ve 7.6 milyon kişinin bu hastalıklar nedeniyle yaşamını kaybettiği görülmüştür. Ayrıca KVH’nin, Avrupa’daki 4.3 milyondan fazla ölümün doğrudan ve her yıl tüm ölümlerin yaklaşık yarısının (%48) nedeni olduğu bildirilmektedir.
Kardiyovasküler hastalıklar, ateroskleroza (damar tıkanıklığı) bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Koroner ateroskleroz, çocukluk çağından itibaren damarlarda yağlı çizgilenme ile başlayarak, değişik risk faktörlerinin de etkisiyle ilerlemektedir.
PEKİ, BU RİSK FAKTÖRLER NELERDİR?
-YAŞ
-Hiperkolesterolemi
-Sigara kullanımı
-Alkol kullanımı.
-Aile öyküsü
-Hipertansiyon
-Düşük dansiteli lipoprotein (LDL) düzeyinin yüksek olması
-Yüksek dansiteli lipoprotein(HDL) düşük olması
-Diabetes mellitus (DM)
-Hareketsiz yaşam
-Stres
KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLARDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER!
- Glisemik yükü fazla besinleri almak vücutta iltihaplanmanın artışına sebep olmaktadır. Bununla birlikte glisemik indeksi düşük besin alımı HDL kolesterol artışı ve trigliserid değerlerinde düşme sağlar.
- Akdeniz tipi beslenme ve DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) diyeti kardiyovasküler hastalıklar ve metabolik sendromda olumlu sonuçlar gösteren diyetlerdir. Akdeniz tipi diyette özellikle monoansature yağ asidi, sebze, tüketimi ve DASH diyetinde ise daha az yağ, karbonhidrat ve tuz ihtiva eden bir beslenme şekli önerilmektedir.
- Amerikan Kalp Derneği Beslenme topluluğunun günlük enerji ihtiyacının %20–35’ini yağlardan karşılanmasını; doymuş yağdan alınan kalorinin, toplam enerjinin %10’unu enerji alımından bağımsız olarak olumlu etkilediği fakat obezite, glisemik kontrol ve kardiyovasküler hastalıkların protein içeriğinden etkilenmediği çalışmalarla gösterilmiştir. Ayrıca protein kaynağı olarak hayvansal proteinin ve yağ içeriği yüksek besinlerin tüketiminden kaçınılmalıdır.
KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLARDAN KORUNMAK İÇİN NASIL BESLENİLMELİ?
!Yediğiniz tüm besinlerin içerdiği yağ miktarını tüketmeden önce dikkat edin. Çok fazla yağ içermeyen sağlıklı bir diyeti sebze ve meyveler, tahıllar, yağsız kırmızı et, derisiz kanatlı hayvan etleri, balık ve düşük yağlı besinlerle oluşturabilirsiniz.
!Beslenmenizde elinizden geldikçe haftada en az iki kez balık tüketimine özen göstermelisiniz.
!Günde en az 5 porsiyon sebze ve meyve tüketin. Sebze ve meyvelerin yağ içeriğinin düşük olması posa içeriğinin de yüksek olması kalp damar sağlığını korumada çok iyi rol oynamaktadır. Çünkü bazı meyve ve sebzelerin bileşiminde bulunan suda çözünür posa, kolesterol düşürücü etkiye sahiptir.
!İdeal vücut ağırlığınızı dikkate alın fazla kiloluysanız ideal kilonuza ulaşmaya çaba göstermelisiniz.
!Fiziksel aktivitenizi artırın. Aktif yaşam kan kolesterol ve trigliserit düzeylerinizi normalde tutar, HDL kolesterol düzeyini arttırır, kan basıncını düşürür, stresi kontrol etmeye yardımcı olur, enerji harcayarak vücut ağırlığının kontrol altında tutulmasını sağlar. Daha etkin aerobik aktivite kalp kasını iyi çalıştırır ve kardiyovasküler sistemin daha etkin çalışmasına yardım eder. Her zaman aktif olmaya çalışın.
!Eğer kan basıncınız yüksek ise (hipertansiyon), kan basıncınızı kontrol altına almayı ihmal etmeyin. Kan basıncı kontrolünü zorlaştıran başlıca etmenler; şişmanlık, yüksek yağlı, yüksek sodyum içeren diyet ve aşırı alkol tüketimidir. Yüksek kan basıncı (hipertansiyon) kalp krizi ve felç için risk etmenidir. Vücut ağırlığını korumak, eğer şişmansanız ideal vücut ağırlığına ulaşmak fiziksel olarak aktif bir yaşam şeklini benimsemek sigarayı bırakmak, tuz ve sodyumu (2400mg/gün) orta düzeyde içeren bir beslenme şeklini uygulamak, hipertansiyonu kontrol altına almanızda önemlidir.
!Sigara kullanmamalısınız. Sigara kalp damar hastalıklarından ani ölümlerde çok önemli bir risk etmenidir. Sigara kan basıncını ve kalp atım hızını arttırır. HDL kolesterol düzeyini düşürür, kanın pıhtılaşma eğilimini arttırır ve ani kalp krizine neden olur.
!Stresten uzak durmalısınız. Stres ile kardiyovasküler hastalıklar arasında çok büyük bir bağlantı olmasa da, stresi kontrol etmek; özellikle stresle baş etmek için çok yemek yiyen veya sigara içen kişiler için önemlidir.
!Alkol tüketimini kısıtlamalısınız.
KAYNAKÇA:
1.Petersen S, Peto V, Rayner M. Leal J, Luengo-Fernández R, Gray A. European Cardiovascular Disease Statistics: 2008 edition. London: British Heart Foundation, 2008.
2.Woods SL, Froelicher ES, Motzer SA, Bridges EJ. Cardiac Nursing 5th Ed. Philadelphia: Lippincott Williams& Wilkins; 2005.
- Oh K, Hu FB, Cho E, Rexrode KM, Stampfer MJ, Manson JE, et al. Carbohydrate intake, glycemic index, glycemic load, and dietary fiber in relation to risk of stroke in women. Am J Epidemiol 2005;161:161–9.
- Most MM. Estimated phytochemical content of the dietary approaches to stop hypertension (DASH) diet is higher than in the Control Study Diet. J Am Diet Assoc 2004;104:1725–7.
- Babio N, Toledo E, Estruch R, Ros E, Martínez-González MA, Castañer O, et al; PREDIMED Study Investigators. Mediterranean diets and metabolic syndrome status in the PREDIMED randomized trial. CMAJ 2014;186:E649–57.
- Dietary Guidelines Advisory Committee; Scientific Report of the 2015 Dietary Guidelines Advisory Committee. 2015. Available at: http://www.health.gov/ dietaryguidelines/2015-scientificreport/.
- sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/t60.pdf
