Keçiboynuzu kendisinden sıkça bahsedilen ama faydaları çoğu zaman hatırlanmayan bir Akdeniz meyvesidir.   Latince ismi Ceratonia  siliqua  L.’ dir.  Genelikle Akdeniz ikliminin hakim olduğu bölgelerde yetişen bu meyveden  çoğunlukla  keçiboynuzu pekmezi, keçiboynuzu unu, gam (locust bean gum),diyet lifi ve biyoaktif bir bileşen olan D-pinitol üretilmektedir. Keçiboynuzunun  içeriğinin  ve fiziksel  özelliklerinin  uzun  yıllardan  beri  birçok araştırmacı  tarafından  incelendiği  bilinmektedir. Doğal yetişme alanı Akdeniz havzasının doğusu olan keçiboynuzu dünyada bu iklime benzer şartlar sunan Güney Afrika, Orta Şili, Perth gibi yerlerde görülmektedir.

    Geniş  taç yapıya sahip keçiboynuzu yaprakları, Akdeniz ikliminin sert koşullarına uyum sağlayacak şekilde herdem yeşil, sert ve tüylü bir yapıdadır. Yabani türün meyveleri ince ve mat olup kültüre alınmış türlerde parlak, daha uzun ve siyaha yakın bir renk almaya başlar.

   Çok uzun bir kültürel geçmişe sahip olan keçiboynuzu, bugün de çok çeşitli kullanım alanlarıyla ekonomik açıdan önemini korumaktadır. Çok uzun bir kültürel geçmişe sahip olan keçiboynuzu, bugün de çok çeşitli kullanım alanlarıyla ekonomik açıdan önemini korumaktadır. Ağırlık  olarak  %90  meyve  eti,  %10 çekirdekten  oluşan keçiboynuzunun  kimyasal  kompozisyonu  bitkinin  çeşidine,  yetiştiği  bölgeye  ve  hasat  zamanına  bağlı olarak  değişim  göstermektedir. Keçiboynuzu  kuru madde  bazında  %52-62  toplam  şeker  içerdiği  ve  bu toplam  şekerin  de%34-35  sakaroz,  %7.8-9.6  glikoz, %10.1-12.2 fruktoz olduğu belirlenmiştir. Buna ek olarak   100 g keçiboynuzu 25.83 g diyet lifi, 4.18 g protein, 0.69 g yağ içermektedir.

    Keçiboynuzu meyvesi, yüksek miktarda çözünmeyen diyet lifi ve polifenol (taninler) içeriği , aspartik asit, glutamik asit, alanin, valin gibi önemli aminoasit içeriği , düşük yağ (%0.2-2.3) ve sodyum içeriğinden dolayı sağlıklı gıda olarak değerlendirilmektedir.

MİNERAL İÇERİĞİ

Mineral madde açısından oldukça zengindir.

Minerals (Mineral) mg /100 g

 Potassium (Potasyum) 843 – 1215

Calcium (Kalsiyum) 251 – 361

 Phosphorus (Fosfor) 85 – 681

 Magnesium (Magnezyum) 63 – 326

Sodium (Sodyum) 4 – 7

Selenium (Selenyum) 0 – 5,9

 Iron (Demir) 1,25 – 5,44

 Zinc (Çinko) 0,61 – 4,27

   Keçiboynuzu, yüksek şeker, zengin mineral madde ve vitamin (A, B1, B2, B3, B5, B6, B12, C, D, E) içeriği dolayısıyla doğal güç ve besin kaynağı olarak kabul edilir.   

KEÇİBOYNUZU KULLANIM ALANLARI

    Ülkemizde  keçiboynuzu,  meyve  olarak  tüketilmesinin yanı  sıra  pekmez  haline  getirilerek  veya  keçiboynuzu unu  olarak  da  tüketilmektedir.  Keçiboynuzu  pekmezi besleyici  özellikleri  ve  enerji  değeri  yüksek  bir  gıda olması  nedeniyle  tercih  edilen  bir  üründür.

    Çekirdeklerinden  ayrılmış  keçiboynuzu  öğütülerek keçiboynuzu  unu  elde  edilmektedir. Bu  ürün  teobromin ve  kafein  içermemesi  buna  ek  olarak  yüksek  oranda şeker içermesi nedeniyle gıda sanayiinde kakao ikamesi olarak  kullanımı  yaygındır.

    Keçiboynuzu meyvesi  ve  bu  meyveden üretilen  ürünler çok uzun  zamandır  çeşitli amaçlarla tüketilmektedir.100 g çekirdeksiz keçiboynuzu tüketildiğinde  293  kcal enerji sağlamaktadır.Şeker  içeriği  yüksek  bir  gıda  olan  keçiboynuzu,  içerdiği  yüksek  miktarda  suda çözünmeyen diyet lifi dolayısıyla glisemik indeksi düşük gıdalar sınıfında yer almaktadır.

    Fenolik maddelerce zengin keçiboynuzunda miktarca en fazla  bulunan  fenolik  madde  gallik  asittir.

   Bitkilerde bulunan doğal bir fenolik madde olan gallik asit, etkili bir antioksidan  olup  özellikle  yağların  oksidasyonunu yavaşlatmada  çok  etkilidir.

KEÇİBOYNUZU FAYDALARI

     Keçiboynuzu  meyvesinde  bulunan  bir  biyoaktif  bileşen olan  D-pinitol  ,  insan  metabolizmasında  insülin  gibi davranarak  kan  plazmasındaki  glikozu  düşürme  ve dengeleme özelliğine sahiptir. D-pinitol hayvansal dokularda sentezlenemeyen veya metabolik iz yolunda yer alan bileşiklere dönüşemeyen , insan sağlığı üzerine olumlu etkileri olabileceği ifade edilen bir şeker alkolüdür. Son yıllarda yapılan çalışmalara göre bu bileşiğin (türevleri ve metabolitleri de dahil olmak üzere) diyabet, obezite, dislipidemi (kanda bulunan lipit seviyesinin normalin üzerindeki değişimi), damar tıkanıklığı, hipertansiyon, kalp-damar rahatsızlıkları, AIDS, kanser, aşırı zayıflık, septisemi (kan zehirlenmesi), yanıklarla meydana gelen travmalar, yetersiz beslenme ve stres, yaşlanma, tüberküloz ve diğer otoimmün hastalıkları, endokrin hastalıkları, polikistik over sendromu, hiperürisemi (kanda ürik asit seviyesinin aşırı derecede olması), atletik aktivite veya hareketsizlikten kaynaklanan komplikasyonlar gibi insülin direnci ile ilişkili rahatsızlıkların tedavisinde yararlı olabileceği düşünülmektedir.        

KEÇİBOYNUZU  PEKMEZİ

    Keçiboynuzu pekmezi beslenme açısından önemli bileşim öğelerini içermektedir. Beslenme açısından önemi daha çok içerdiği şekerlerden kaynaklanmaktadır. Keçiboynuzu pekmezi ayrıca zengin mineral ve vitamin içeriği ile de bilinir. Nefes darlığına karşı oldukça etkilidir. Kolesterolün düşürülmesinde, tansiyonun dengelenmesinde, kalp çarpıntısının önlenmesinde, cinsel gücü ve sperm sayısını arttırmada, vücudu güçlendirip, yenilemede, anemik hastalarda oldukça faydalıdır. Bunun yanında dişleri ve kemikleri güçlendirmede, yüksek ham selüloz etkisi ile bağırsak rahatsızlıklarına karşı ve sindirim sistemi üzerine etkilidir. Yüksek oranda içerdiği mineraller (potasyum, kalsiyum, fosfor, magnezyum, demir, çinko vb.) ve vitaminler sayesinde tansiyon, karaciğer ve akciğer üzerine ve daha başka birçok dokuda çok yararlı etkileri bulunmaktadır.

KEÇİBOYNUZU UNU

    İnsanların tüketiminde önemli bir ürün olan keçiboynuzu unu, keçiboynuzu pulpundan elde edilmektedir. Deney hayvanlarında yapılan çalışmalarda, diyet lifçe zengin olan keçiboynuzu pulpu ve keçiboynuzu kabuğunun kolestrol düşürücü etkisinin olduğu, kolestrol ve safra asidi atılımını arttırdığı kanıtlanmıştır

    Yüksek  miktarda, çözünemeyen liflerin bulunduğu keçiboynuzu pulpunun insanlarda serum kolestrolüne yararlı etkilerinin olup olmadığını araştırmış, keçiboynuzu lifi tüketiminin LDL kolestrolü %10.5±2.2 oranında azalttığı, LDL:HDL kolestrol oranının ise %7.9 ±2.2 oranında düşürdüğü görülmüştür. Ayrıca keçiboynuzu lifi tüketiminin kadınlarda trigliseridleri %11.3±4.5 oranında düşürdüğü ve bu etkinin kadınlarda erkeklere göre daha fazla olduğu görülmüştür. Sonuç olarak keçiboynuzu lifleriyle zenginleştirilmiş gıdaların günlük tüketiminin insanların kan yağı profilinde faydalı etkiler gösterdiği ve hiperkolestroleminin tedavisinde veya engellenmesinde etkili olabileceği görülmüştür.

Kaynakça

Pazır, Y. Alper Akademik Gıda 14(3) (2016) 333-337

TAŞLIGİL,Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi Cilt: 2 Sayı: 3 Haziran 2011

PAZIR, Y. ALPER: CAROB BEAN (Ceratonia siliqua L.) AND ITS PRODUCTS ANADOLU, J. of AARI   28 (1) 2018, 108 – 112 ,

KARACA, İDİL. PEKMEZ ÖRNEKLERİNDE VİTAMİN VE MİNERAL TAYİNİ ,YÜKSEK LİSANS TEZİ , İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ , 2009

ÖZİYCİ , HATİCE REYHAN. KEÇİBOYNUZU (Ceratonia siliqua L.) MEYVESİNDEN D-PİNİTOL EKSTRAKSİYONU ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR ,DOKTORA TEZİ, AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, 2014

AYDIN,NURSEL. KEÇİBOYNUZU UNU İLAVESİNİN BİSKÜVİNİN BAZI KALİTE KRİTERLERİNE ETKİSİ ,YÜKSEK LİSANS TEZİ, PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ,2012.