Kekik (Thymus vulgaris) bitkisi Lamiaceae familyasında yer almakta olup, çimenlik tarla kıyılarında, orman kenarlarında, çayırlarda, güneş ve sıcak sevdiği için toprak sıcaklığının fazla olduğu kayalık ve dağlık bölgelerde yetişir. Kekik pembe veya beyaz çiçekli, küçük yapraklı, kuvvetli kokulu, biraz odunsu hale gelen, küçük boylu, çok yıllık bir bitkidir. Genellikle 15 ile 20 cm boyunda bir alt çalı olarak büyür. Kekik çoğunlukla Güney Avrupa ve Akdeniz bölgelerinde yetişir. Kekik yaygın olarak Fransız, Yunan, İtalyan, Lübnan, Fars, Portekiz, İspanyol, Suriye ve Türk mutfaklarında kullanılmaktadır. Çeşitli tür kekikler ilaç, besin ve kozmetik endüstrisi için gerekli olup yüksek kaliteli uçucu yağ üreten aromatiklerdir.

KEKİĞİN SAĞLIK ÜZERİNE ETKİSİ

    Kekik çoğunlukla baharat olarak kullanılmaktadır. Yağlı ve ağır yemeklerde kullanılır, tat değişikliği sağlar, hazmı kolaylaştırır. Kekiğin halk arasında birçok kullanım yönü vardır. Daha çok solunum hastalıkları (öksürük boğmaca, bronşit ve astım) gibi birçok hastalığı tedavi etmek için kullanılır. Analjezik ve antiseptik özellikleri vardır. Dolaşım sistemini uyarır, ter salgılanmasını kolaylaştırır, arterlerin sertleşmesini önler, kolesterolü ve idrar yolu enfeksiyonlarını azaltır. Kramp çözücü, dezenfekte edici ve balgam sökücü olarak kullanılmaktadır. Solunum yolları iltihabında çay içimi veya gargara biçiminde kullanılır. İştah açar, sindirim sistemini düzenler, ağrı ve ekşimeler kekik ile geçirilebilir. Sinir sistemi zafiyeti, romatizma ve bağırsak hastalıklarına karşı kekik çayı iyi gelmektedir. Menstrual döngüleri düzenler. 

    Kekik ayrıca hafızayı uyarır, diş ağrısını azaltır, ağız iltihaplarını tedavi eder ve diş macununun üretimine girer çünkü ağız kokusunu alır. Kekik mideyi uyarır, şişkinliği azaltır, sindirime yardımcı olur, besinlerin emilimini kolaylaştırır.

    Keskin kokusu ve tıbbi yararı olan kekik yağı ,% 41 oranında Timol ve % 3,6 Karvakrol içerir ve bu da fenollerin % 44’ünden fazlasını oluşturur. Kekik uçucu yağında bulunan timol ve karvakrolun antimikrobiyal etkilerinin bulunduğu bilinmektedir. Kekik yağı,  Caffeic asit, Triterpen, Rosmaric asit ve Oleanic asit olan Polifenolik asitleri içerirken, reçineler, zamklar ve tanenler bu bitkinin bileşenlerinin yaklaşık % 10’unu oluşturur. Kekik yağı ayrıca diğer maddeleri de içerir (Borneol, menthone, pinene, cymen, Pinen, Sabinen, Gerniol, Limonen, Myrcen, Cineol ve linalool).

    Kekik içerdiği yüksek fenolik asitler ve flavonoidler nedeniyle güçlü bir antioksidandır. Kekik yağında bulunan fenolik bileşikler mikroorganizmaların hücre zarında bulunan fosfolipit tabakasını uyararak, hücre içi yaşamsal yapıların geçirgenliğini artırır ya da mikroorganizmaların enzim sistemlerini bozarlar böylece antibakteriyel özellik gösterirler. Bu özelliğin bir sonucu olaraktan diş macununda kekik etken madde olan bir dezenfektan olarak kullanılır.

    Modern antibiyotiklerden önce kekik ayak tırnaklarındaki mantara karşı aktif olduğu için pansumanlarda kullanılmıştır. Tıbbi olarak kekik, merhem, şurup ve buhar inhalasyonu şeklinde solunum yolu enfeksiyonları için kullanılır.

KEKİK ÇAYI NASIL YAPILIR?

   Kekik çayı yapılırken kekik kaynatılmamalıdır. Kaynatılmış su kekik üzerine dökülerek demlenmesi sağlanmalıdır. Böylece besin değerinin azalması önlenmiş olur.

KEKİK ÇAYININ ZARARLARI VAR MIDIR?

    Her bitki çayında olduğu gibi kekik çayının da aşırı tüketimi sağlığa çeşitli zararlar verebilir. Ölçülü tüketim oldukça önemlidir. Ancak hamilelerin, böbrek yetmezliği yaşayanların ve sürekli ilaç kullananların tüketmeden önce doktora başvurmaları gerekmektedir. 

Büşra Özkurt

Kaynaklar:

Abu-Darwish MS, Abu Dieyeh ZH, Mufeed, et al. Trace element contents and essential oil yields from wild thyme plant (Thymus serpyllum L.) grown at different natural variable environments, Jordan. Journal of Food, Agriculture & Environment 2009;7(3&4):920-924.

Gürol Ekinci M. Doğal Antibiyotikler. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi 2017;55:5-8.

Fayad NK, AL- Obaidi OHS, Al-Noor TH, Ezzat MO. Water And Alcohol Extraction Of Thyme Plant (Thymus Vulgaris) And Activity Study Against Bacteria, Tumors And Used As Anti-Oxidant In Margarine Manufacture. Innovative Systems Design and Engineering 2013;4(1):2222-2871.

Ertürk R, Çelik C, Kaygusuz R, Aydın H. Ticari olarak satılan kekik ve nane uçucu yağlarının antimikrobiyal aktiviteleri. Cumhuriyet Tıp Derg 2010;32:281-286.

Özbek H, Cengiz N, Him A, et al. Yüksek Kolesterollü Diyetle Beslenen Sıçanlarda Thymus fallax F. (kekik) Yapraklarının Kan Kolesterol Seviyesi Üzerine Etkisi. Van Tıp Dergisi 2006;13(3):71-77.