Hangi soruya cevap arıyorsun?
KEMİK ERİMESİ (OSTEOPOROZ) NEDİR?
Osteoporoz; Kalsiyumun kemiklerden çekilmesi,düşük kemik kitlesi ve kemik dokusunda gelişen mikroyapısal olarak kemik dayanıklılığında azalma ve kırık riskinin artmasıyla seyreden iskelet sistemi rahatsızlığı olarak tanımlanır.
Osteoporoz yaş,cinsiyet,kilo,kalıtım,egzersiz,beslenme,üreme,alkol ve sigara tüketimi,menapoz gibi risk faktörleri bulundurur.Dünyada en sık görülen iskelet sistemi hastalıklarındandır.Yaş ilerledikçe bağırsaktan emilen kalsiyum azalır.Bu yüzden ileri yaşlarda görülme riski artar.Özellikle kadınlarda menapoz sonrası dönemde görülür.Sebebi ise östrojen azalmasıdır.Östrojen kadınlarda koruyucudur.
KEMİK ERİMESİ VE BESLENME ARASINDA NASIL BİR İLİŞKİ VARDIR?
Kemik erimesinin önlenmesi ve tedavisinde ise en etkili değiştirilebilir faktörlerden biri beslenmedir.Yetersiz kalsiyum ve D vitamini alımı başlıca sebeplerindendir.Osteoporozdan korunmak için çocukluktan itibaren özellikle kalsiyum kaynaklı besinlerin bolca tüketilmesi ve hayvansal kaynaklı proteinlerden kaçınılması gerekir.
Fazla alkol ,kafein ,sodyum alımı idrarla kalsiyum atımını arttırır.Ayrıca fazla şeker tüketimi de demir,magnezyum,çinko emilimini azaltır.Sigara içenlerin kemik erimesi riski artar.D Vitamini,Kalsiyum ve proteince zengin besinleri tüketmek ve diyetlerimizde dengeyi sağlayıp olumsuz etki yaratacak faktörlerden uzak durmak hastalığın korunması ve tedavisinde yararlı olacaktır.
Ortalama günlük 1200 mg kalsiyum alımı sağlanmalıdır.Kalsiyum ve fosfor yakından ilişkilidir bu yüzden fosfor alımına da oldukça dikkat edilmelidir.Yetersiz çinko tüketimi de kemik erimesi riskini arttırabilir. Bu yüzden çinkodan zengin besinleri tüketmek hastalığın tedavisinde önemlidir.Hastalarda genellikle magnezyum eksikliği gözlemlenmektedir. Hem kemiklerde hemde kanda düşüklüğü görülen magnezyumun, tedavi sürecinde bol miktarda alınması gerekmektedir.
KEMİK ERİMESİNDEN KORUNMADA VE TEDAVİDE HANGİ BESİNLER TÜKETİLEBİLİR?
Kalsiyum açısından zengin olan besinler:
- Süt
- Yoğurt
- Peynir
- Kuru baklagil
- Kefir
- Dondurma
- Koyu yeşil yapraklı sebzeler
D vitamini açısından zengin olan besinler:
- Yumurta sarısı
- Balık ve balık yağı
- D vitamini ile zenginleştirilmiş meyve suyu
- Kahvaltılık gevrekler
Protein açısından zengin olan besinler (Bu arada kastedilen olabildiğince bitkisel protein kaynaklarının tüketimidir.):
- Kuru baklagiller
- Sert kabuklu yemişler
- Tohumlar
Örneklerimizi biraz daha açacak olursak;
- Rafine edilmemiş tahılların neredeyse tümü özellikle de mısır, yulaf, arpa, karabuğday, çavdar ve buğday.
- Kurutulmuş meyvelerden özellikle kalsiyumdan zengin olan incir, erik, üzüm,
- Pişirmelik otlardan sarımsak,zencefil,maydanoz,biberiye,adaçayı ve ısırgan otu
- Taze meyvelerden elma, muz ve kivi
- Sert kabuklu yemişlerden badem,yer fıstığı,fındık ve bunların yağları
- Tohumların ise hemen hemen hepsi özellikle de keten tohumu,ayçiçeği tohumu,balkabağı tohumu,filizlenmiş tohumlar olan mercimek ve soya fasülyesi günlük beslenmemizde mutlaka yer vermemiz gereken besinlerdir.
Ayrıca yemek sonrasındaki kahve veya çay tüketiminin ise en az 45 dakika-1 saat sonra olması dikkat etmemiz gereken bir diğer unsurdur.
Son yapılan çalışmalarda ise kadınlarda yeşil çay tüketiminin kemik yoğunluğunun düzenlenmesinde ve kemik sağlığının korunmasında olumlu etki gösterdiği gözlemlenmiştir.
Güneşin ise en iyi D vitamini kaynağı olduğu unutulmamalıdır.
Bitkisel hormonlardan östrojen ve progesteron menapozdan sonraki yakınmayı azaltmaya ve osteoporozdan korunmaya yardımcı olur.Bu nedenle diyetlerimize önemli fitoöstrojenlerden olan soyayı da eklemeyi unutmamalıyız.Böylece kemik erimesi riskimizi azaltabilir ve tedavisine yardımcı olabiliriz.
Kaynakça:
Turkiye Klinikleri J Nutr Diet-Special Topics 2018;4(1):26-31
Turkiye Klinikleri J Orthop & Traumatol-Special Topics 2010;3(2):47-55
Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst-Special Topics 2009;2(3):95-100
Rodríguez AJ 1 , Scott D 2, 3 , Khan B 3 , Hodge A 4, 5 , İngilizce DR 4, 5 , Giles GG 4, 5 , Abrahamsen B 6, 7 , Ebeling PR 2, 3 Arch Osteoporos . 2018 Eyl 21, 13 (1): 101. doi: 10.1007 / s11657-018-0518-5.
Rødbro LL 1 , Bislev LS 2, 3 , Sikjær T 2 , Rejnmark L 2, Osteoporos Int. 2018 Ekim, 29 (10): 2211-2218. doi: 10.1007 / s00198-018-4602-x. Epub 2018 Haz 28
