Keten tohumu bitkisi genellikle Akdeniz ikliminde yani ılıman iklimde yetişen uzun boylu bir bitkidir. Dünyanın serin bölgelerinde yetiştirilen bir gıda ve lif mahsulüdür. Gösterişli mavi çiçekleri vardır.Bu çiçeklerin içindeki tohumlarda 2-3 tane bulunan esmer minik taneler keten tohumlarıdır.Son yıllarda sık sık adından söz edilen keten tohumu Mısırlılardan beri tarımı yapılan ve çok değişik amaçlarla kullanılan bir bitkidir.

    Keten tohumu;folik asit,E ve B grubu vitaminleri,potasyum,kalsiyum,demir,magnezyum, fosfor,lif,omega3 ve omega6,iyi kalite protein yönünden zengindir.Sağlığa yararlı bileşikler içeren önemli bir bitkisel kaynaktır.Genellikle ‘’fonksiyonel gıda’’ olarak tanımlanır.Yani vücudun temel besin öğeleri gereksinimini karşılamasının yanı sıra hastalıklardan korunma ve daha sağlıklı bir yaşama ulaşmada katkısı olan bir besindir.

KETEN TOHUMUNDA BULUNAN BİYOAKTİF VE FİTOKİMYASAL BİLEŞİKLER NELERDİR?

1)LİPİD(YAĞ): Keten tohumu omega 3 yağ asitlerinden α-linolenik asidin (ALA) en iyi kaynaklarından bir tanesidir.Bu özelliğinden dolayı kalp dostudur.Serbest oksijen radikallerinin miktarını azaltır.Keten tohumunun içerdiği yağ asitleri dokuların korunması ve enerji üretimi için önemlidir.Keten tohumu yağı ‘kronik kabızlık’ için kullanılır,sağlıklı sindirimi teşvik eder,kolon sağlığı için iyidir.

2)GAM(LİF): Keten tohumu 100 gramda yaklaşık 28 gram diyet lifi içerdiğinden dolayı iyi bir kaynaktır.Keten tohumu lifi ‘serum kolesterolünü düşürücü’ etki gösterir ve kan glukoz düzeyini arttırmaz. Keten tohumu yüksek lif içeriği ile kabızlık için iyi bilinen bir çözümdür. Lif olarak keten tohumunun kullanıldığı bir çalışmada günlük 50 g keten tohumu alımı ile bağırsak hareketlerinin haftada %30 oranında arttığı görülmüştür. Keten tohumunun içerdiği bol miktardaki diyet lifleri ayrıca erkeklerde prostat kanseri kadınlarda ise meme kanserine yakalanma riskini azaltır.

    Peki bu lif içeriğinin kilo vermede  kullanımı ne şekildedir? Mucizevi bir şekilde bizlere kilo verdirir mi?

    Maalesef ki hiçbir besinin mucizevi olmadığı gibi keten tohumu da bu şekilde kilo verdirmez. Yüksek diyet lifi içeriğiyle tokluk hissi yaratır ve daha az yemek yenmesine neden olarak kilo verme sürecini hızlandırır.

3)PROTEİN: Elzem aminoasitlerden olan metionin ve sistein bakımından iyi bir kaynaktır.Keten tohumu proteinleri insülin salgısını teşvik ederek glisemik indekste azalmaya neden olurlar.

4)LİGNAN: Fito-östrojenler olarak adlandırılan ve vücuttaki östrojen hormonuna benzer yapıya sahip olan bitkisel kökenli maddelerden biridir.Bu özelliğiyle kadın hormonlarını dengeler.Menopoz semptomlarını azaltır. Ayrıca keten tohumu lignan içeriği sayesinde anti-kanser,anti-oksidan,anti-fungal ve anti-viraldir.

KETEN TOHUMUNUN SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ NELERDİR?

    Yukarıda içeriğini açıklarken bahsettiğim birkaç faydasından sonra burada daha detaylı bir şekilde inceleyecek olursak;

• Sindirim sistemi sağlığına faydalıdır.
• Kalp sağlığını korur.
• Yüksek bir antioksidan içeriğine sahiptir.
• Metabolizmayı güçlendirir.
• Menopoz sorunlarını ortadan kaldırır.
• Yüksek kolesterolü dengeler.
• Kanserle mücadele eder.
• Kabızlığa iyi gelir.
• Bağışıklığı güçlendirir.
• Diyabete iyi gelir.
• Kilo vermeye yardımcıdır.

KETEN TOHUMUNUN ZARARLARI NELERDİR?

 -Keten tohumu ve yağı müshil etkilidir.Bu yüzden aşırı kullanımı ishal sorunlarına neden olabilir.

-Aşırı kullanımı kan pıhtılaşmasına neden olabilir.

-Aşırı kullanımı alerjilere sebep olabilir.

-Aşırı kullanımı antioksidan bileşiklerin azalmasına neden olabilir.

– Anti-besinsel bileşiklerden biri olan ve B6 vitaminine bağlandığı bilinen linatin’in sağlık üzerine olumsuz etkileri vardır. Bu nedenle keten tohumunun diyetle fazla miktarda alınması B6 vitamini eksikliğine ve sonuçta da homosistein ve böbrek yetmezliğinin artmasına neden olmaktadır.

    KETEN TOHUMU NASIL TÜKETİLEBİLİR? GÜNLÜK KULLANIM MİKTARI NE KADARDIR?

    Ara öğünlerde yoğurtla karıştırılarak tüketilebilir.Yoğurda yapılan keten tohumu ilavesi,yoğurdun başlangıç yararlı bakteriyel sayısını arttırır.Doğal bir stabilizör olarak kullanılır. Toz hali hamur işlerinde un ile karıştırılarak tüketilebilir.Keten tohumu bol su ile birlikte tüketilmelidir.

    100 gramı 533 kaloridir ve 42 gram yağ içerir.Günlük olarak 2 tatlı kaşığı keten tohumu yeterli olacaktır.

KETEN TOHUMU NASIL SAKLANMALI?

    Doymamış yağ asidi içeriğinin yüksek olmasından dolayı hassas olan keten tohumunu serin,ışık  görmeyen,hava almayan bir yerde veya buzdolabında saklamanız önerilmektedir.

KETEN TOHUMUNU HERKES TÜKETEBİLİR Mİ ?

    Hamile ve emziren annelerin keten tohumu ve yağını kullanmaları önerilmez. Bunun dışında uzman yardımı ile beslenmene doğru bir şekilde eklersen sağlığına destekçi etkisinden faydalanabilirsin.

Neşe Uğur

Kaynakça;

İlaçlar ve Laktasyon Veri Tabanı(LactMed)Bethasda(MD):Ulusal Tıp Kütüphanesi(ABD);2016-

Carbohydrate Polymers,Volume 187, 1 May 2018, Pages 59-65

GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 2005, 22 (2), 23-30

Systematic Review and Meta-analysis of Flaxseed.[J Nutr. 2015]