Hangi soruya cevap arıyorsun?
Kreatin,dokular ve hücreler arasında enerji taşınması ve depolanmasında rol oynayan,kas metobolizmasında üretilen bir kimyasal atık molekülüdür. Kreatin, vücut metabolizmasında endojen olarak sentezlenir veya diyetle alınır.
Kreatin en çok sentezlendiği organlar;
- Karaciğer
- Pankreas
- Böbrek
Kreatinin sentezlenebilmesi için de şu enzimlerin vücutta salgılanması gerekir.Bunlar;
- L-argininglisinaminotransferans (AGAT)
- Guanidinoasetatmetiltransferans
Kreatin kan dolaşımı yolu ile böbreklere taşınır.Böbrekler de kreatinin büyük çoğunluğunu filtreleyip idrar yolu ile vücuttan atar.
Peki Kreatinin Vücuttaki Parametreleri Nelerdir?
Hadi gelin bebekten çocuğa,kadından erkeğe bu parametler nelermiş bakalım;
Bebek= 0.2-1.2 mg/dL
Çocuk= 0.3-0.7 mg/dL
Ergen= 0.5-1.0 mg/dL
Kadın= 0.5-1.1 mg/dL
Erkek= 0.6 -1.2 mg/dL
Tek Böbrekli İnsanlar =1.8-1.9 mg/dL
KREATİN DÜŞÜKLÜĞÜ VE YÜKSEKLİĞİ
Çoğu sağlıklı bireyler kreatinin düştüğünü çok fazla anlamazlar. Doktora gittiklerinde tahlil sonuçlarından öğrenir ve nedenlerine çok da önem vermezler.Hadi gelin bunların nedenlerini ayrıntılı olarak inceleyelim.
Kreatin Düşüklüğü:
1-Aşırı sıvı alımı
Kişi aşırı sıvı tükettiğinde çok fazla idrara çıkacaktır. Buna bağlı idrarla vücuttan kreatin atılımı artacaktır.Bu nedenle günlük sıvı alımı 3 lt geçmemelidir.
2-Karaciğer sorunları
Karaciğer kreatinin en çok sentezlendiği organlardan biridir. Karaciğerde gelişen herhangi bir patolojik durumda tahillerde kreatinin düşüklüğü veya yüksekliği ile karşılaşmak pek de şaşırılacak durum olmasa gerek.
3- Kas kütlesinde azalma
Daha önce de bahsettiğimiz gibi kreatin kas metabolizmasının atık ürünüdür.Kas kütlesi azalmış,herketsiz sedanter kişilerde kreatin seviyesi düşmektedir.
4-Gebelik
Gebelerde,2. trimest ve 3. trimestr döneminde bebeğin kilo alımı artar ve annenin karın bölgesi yağlanmaya başlar.Bebeğin büyümesine bağlı annenin mesanesine baskı yaparak gebenin sık idrara çıkmasına neden olur.Bu nedenle kreatin seviyelerinde düşüş görülür.
5- Protein alım yetersizliği
Kişiler protein alımını sınırlandırdığı zaman(et,süt,tavuk,balık vb.ürünler) kaslarda depolanacak olan protein de yetersiz olacaktır. Kreatin de kasların metobolit ürünü olduğu için,protein alım yetersizliğinde kreatinin düşüklüğü ile karşılaşılacaktır.
Kreatin Yüksekliği:
1-Protein alım fazlalığı
Diyetinizde proteinden zengince beslenme ile kaslarınızda fazlaca metobolit birikimine neden olacaktır dolayısı ile kreatin seviyesi yükselecektir. Günlük protein alımınız kilogram başına 0.8 gr olmalıdır.Örneğin 55 kg olan bir kişi günlük 44 gr protein almalı ve bunu aşmamalıdır.
2-Yorucu egzersiz yapma
Çok fazla yorucu egzersiz yapmak kaslardaki metabolit yıkımını artıracağından dolayı kreatin seviyesini de yükseltecektir.
3-Yetersiz sıvı alımı
Sıvı alımı yetersiz olan bireylerde idrara çıkma sıklığı az ve vücut dehidrete olacaktır. Beslenmeye bağlı metabolitler de vücutta birikecek,atılım da az olmasından dolayı kreatin seviyesi yükselecektir.
4- Hipertansiyon hastası olmak
Hipertansiyon ,vücutta etkisini gösteren nedenler arasında tuz tüketiminin fazla olmasını da gösterebiliriz. tuz tüketiminin fazla olması vücutta su tutulumunu artıracak ve daha az idrara çıkmaya neden olacak buna bağlı kreatin seviyesi yükselecektir.
KREATİN DÜŞÜKLÜĞÜ VE YÜKSEKLİĞİ İÇİN NELER YAPMALIYIZ?
DÜŞÜKLÜĞÜNDE ;
- Sıvı alımını kısıtlamak,günlük 3 lt’den fazla su tüketmemek
- Kas kütlesini artırmak için düzenli spor yapmak yalnız çok ağır sporlar yapmamak şartı ile.
- Hareketsiz yaşamdan uzak durmak
YÜKSEKLİĞİNDE;
- Sıvı alımınızı artırın,günlük 3 lt’yi geçmeyecek şekilde su tüketin
- Çok fazla et,tavuk,balık tüketmeyin haftada en az 2 gün bunları tercih edin.
- Tuz tüketiminizi sınırlandırın.
- Protein alımını sınırlandırın.
- ISIRGAN, KARAHİNDİBA, PAPATYA, TARÇIN, ZENCEFİL’in kreatin seviyesini düşürdüğüne dair çalışmalar mevcuttur.Doktorunuza danışarak bu bitki çaylarını günlük 1 fincan olacak şekilde tüketebilirsiniz
Zulal Kirez
Kaynakça:
Eminoğlu,Ünlüsoy,Okur,Tümer,Hasanoğlu.”Kreatin Eksikliği Sendromları.”,2007.
Çelik.”Malnütrisyon değerlendirmesinde MIS Skorlaması ile İştah Sorgulanmasının Karşılaştırılması.”Nefroloji Uzmanlık Tezi,Başkent üniversitesi,2005
