Yağlar kimyasal özelliklerine göre kısa zincirli, orta zincirli ve uzun zincirli yağ asitleri olarak sınıflandırılırlar.
MCT, Middle Chain Trigliserid, yani orta zincirli trigliseritlerdir. Aynı zamanda doymuş yağ asidi formudur. MCT ve LCT (uzun zincirli trigliserit) arasındaki fark, karbon zincirinin uzunluğudur. MCT, altı ile on iki karbonlu bir zincir uzunluğuna sahiptir. Buna karşın LCT, on dört veya daha fazla karbon içerir. Karbon zincirinin uzunluğu, insan vücudundaki yağların fiziksel ve kimyasal özelliklerini ve metabolizmalarını belirler.
Hem doğal hem de sentetik MCT yağları vardır. Doğal MCT’ler en çok hindistan cevizinde olmak üzere hurma çekirdeği yağında, süt, peynir ve tereyağında bulunur.
MCT Mekanizması
MCT, pankreatik enzimlere ihtiyaç duymadan tükürük ve mide sularındaki enzimler tarafından hemen hemen parçalanır. Uzun zincirli yağ asitleri gibi kan dolaşımına girmez ve vücut dokularında depolanmadan doğrudan karaciğere gönderilir. Organlar ve kaslar tarafından enerji kaynağı olarak kullanılır.
Sağlık Üzerine Etkileri:
Kilo kaybında etkilidir.
Orta zincirli trigliseritler (MCT), termojenezi arttırır ve uzun zincirli trigliseritlere (LCT) göre gıda alımını azaltabilir.
Karaciğere hazır bir enerji kaynağı sağlar ve yağ dokumuz olan adipoz dokuda yağ birikimini azaltır. İnsanlarda MCT tüketimi adipozitede azalma sağlar.
MCT tüketiminin bu etkileri göz önünde bulundurulduğunda, MCT yağlarının LCT yağları yerine tüketilmesinin potansiyel olarak kilo verme programlarında yardımcı olarak kullanılabileceği varsayılmıştır.
MCT’ nin iştah ve gıda alımı üzerindeki etkilerini belirlemek amacıyla yapılan bir çalışmada LCT’ ye kıyasla MCT tüketiminden sonra leptin ve PYY ( tokluk hormonları) düzeylerinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Bu sonuçlar MCT tüketiminin, doyma sinyallerinin LCT’ den daha etkili bir şekilde salınmasını tetikleyebileceğini göstermektedir.
Toplam enerjinin % 30’unun MCT tarafından sağlandığı bir aylık diyetteki kadınlar, LCT içerikli diyet alan kadınlara göre daha fazla yağ oksidasyonu ve enerji harcaması göstermiş ve vücut ağırlığını azaltma eğilimi göstermiştir.
Bir başka çalışmada soya fasulyesi yağıyla karşılaştırıldığında (yüksek miktarda LCT sağlayan), MCT’nin en kolay elde edilen kaynağı olan hindistan cevizi yağı, bel çevresi > 88 cm (abdominal obezite) olan kadınlarda antropometrik profilleri (bel çevresi dahil olmak üzere) geliştirdiği görülmüştür.
MCT yağı kan şekerini dengelemeye yardımcı olur. Çalışmalar, MCT’lerin insülin duyarlılığını arttırdığını, insülin direncini tersine çevirdiğini ve genel olarak diyabet risk faktörlerini iyileştirdiğini göstermiştir.
MCT’ler keton cisimciklerine dönüşebilir. Çok düşük karbonhidrat seviyeleri, önemli miktarlarda protein ve yüksek yağ seviyeleri içeren ketojenik diyetler yüksek keton cisimciklerinin üretimine yol açma kapasitesine sahiptir. MCT, vücutta keton cisimciklerinin oluşumunu arttırarak karbonhidratsız bir yakıt kaynağı olarak hareket edebilir.
Ketojenik diyet, epilepsi için en etkili tedavilerden biri olduğu bilindiği halde kilo vermek isteyenler tarafından popüler olmuş bir diyet türüdür. Çalışmalar LCT içerikli klasik ketojenik diyetten ziyade MCT içerikli ketojenik diyetlerin hem daha lezzetli hem de daha besleyici olduğunu ve hala epilepsi bozukluklarının tedavisinde etkili olduğunu ayrıca kardiyak riski azalttığını bulmuştur.
MCT diyetinin ana faydası, klasik KD’den daha fazla karbonhidrat sağlayarak, artan lezzetlilik ile sonuçlanmaktadır. MCT diyetleri daha büyük porsiyon boyutlarına ve daha fazla meyve ve sebzeye izin verir. Daha fazla yiyecek seçimine izin veren gıda değişimleri kullanılır. Klasik ketojenik diyetle karşılaştırıldığında MCT içerikli ketojenik diyette böbrek taşı, hipoglisemi, ketoasidoz, kabızlık, düşük kemik yoğunluğu ve büyüme geriliği vakaları daha azdır. Bununla birlikte, MCT diyetinde sıklıkla diyare, kusma, şişkinlik ve kramplar dâhil olmak üzere gastrointestinal (GI) yan etkilerle ilişkilendirilmiştir.
Kalp hastalığı riskini azaltabilir.
Optimal sağlık için sağlıklı kolesterol seviyelerine ihtiyacımız vardır. Bu bağlamda çalışmalar MCT’ lerin LDL / HDL oranını düşürdüğünü ve daha düşük kardiyometabolik risk faktörlerini oluşturduğunu göstermiştir.
Egzersiz sırasında süratte ve kuvvette devamlılık için yardımcı olabilir.
MCT’ lerin kolayca ve tamamen yağ asitlerine hidrolize olduğu ve uzun zincirli trigliseritlerden (LCT) daha kolay metabolize edileceği bilinmesi nedeniyle, yüksek yoğunluklu egzersiz sırasında enerji metabolizması üzerine MCT içeren gıda alımının etkisini araştıran bir çalışmada MCT alan grupta LCT alanlara göre egzersiz sırasında dayanıklılık sürelerinin daha uzun olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonucu destekleyen bulgu egzersiz sırasında kan laktat konsantrasyonunun, MCT içeren gıdaların alınmasından sonra düşük olmasıdır.
Bilişsel fonksiyonlara olumlu etki sağlayabilir. Bozulmuş beyin glikoz metabolizması, hafif bilişsel bozukluğun potansiyel patojenik bir özelliği gibi görünmektedir Bir çalışmada, hafif bilişsel bozukluğu olan bireylerde beyin homeostazını yararlı bir şekilde modüle etmek için, orta zincirli trigliserit (MCT) takviyesi yoluyla dolaşımdaki keton cisimciklerinin artması potansiyeli incelenmiştir.
MCT yağının alımının, serum keton cisimciklerini arttırdığı ve hafızayı iyileştirdiği sonucuna ulaşılmıştır.
Klinik çalışmalardan elde edilen veriler, MCT’lerin hafif ila orta şiddette Alzheimer hastalarında bilişsel fonksiyonları geliştirdiğini düşündürmektedir.
Kaynakça:
Marie-Pierre St-O, Brian M. Impact of medium and long chain triglycerides consumption on appetite and food intake in overweight men. Eur J Clin Nutr. 2014 Oct; 68(10): 1134–1140.
St-Onge M.P., Bourque C., Jones P.J., Ross R., Parsons W.E. Medium- versus long-chain triglycerides for 27 days increases fat oxidation and energy expenditure without resulting in changes in body composition in overweight women. Int. J. Obes. Relat. Metab. Disord. 2003;27:95–102. doi: 10.1038/sj.ijo.0802169.
Assuncao M.L., Ferreira H.S., dos Santos A.F., Cabral C.R., Jr., Florencio T.M. Effects of dietary coconut oil on the biochemical and anthropometric profiles of women presenting abdominal obesity. Lipids. 2009;44:593–601. doi: 10.1007/s11745-009-3306-6.
Eckel RH 1 , Hanson AS. Dietary substitution of medium-chain triglycerides improves insulin-mediated glucose metabolism in NIDDM subjects. Diabetes. 1992 May;41(5):641-7.
Liu, YM (2008) Medium-chain triglyceride (MCT) ketogenic therapy. Epilepsia 49, 33–36.
Sabri Ahmed R, Antony D. K, Karl-F. B, Gut Microbiota and Metabolic Health: The Potential Beneficial Effects of a Medium Chain Triglyceride Diet in Obese Individuals Nutrients. 2016 May; 8(5): 281.
Nosaka N. Effect of ingestion of medium-chain triacylglycerols on moderate- and high-intensity exercise in recreational athletes. J Nutr Sci Vitaminol (Tokyo). 2009 Apr;55(2):120-5.
Rebello CJ, et al. Pilot feasibility and safety study examining the effect of medium chain triglyceride supplementation in subjects with mild cognitive impairment: A randomized controlled trial. BBA Clin. 2015.
Sharma A, Role of Medium Chain Triglycerides (Axona®) in the Treatment of Mild to Moderate Alzheimer’s Disease, 2014 Aug;29(5):409-14
