Protein tozu nedir ve çeşitleri nelerdir?

    Spora olan ilginin artmasıyla birlikte sporcuların beslenmesi de giderek daha fazla konuşulan ve araştırılan bir konu olarak gündeme gelmektedir. (1) Sporcular ve egzersiz yapanlar dayanaklılıklarının ve performanslarının artması için bir arayış halindedir. Çoğu da bu amaçlarına ulaşmak için ilaç, yasaklı madde, yiyecek ve besin destek ürünleri kullanmaktadır. (2) Protein tozu da sporcuların günlük protein ihtiyacını hızlıca karşıladığından en sık kullanılan besin destek ürünlerinden biridir. Yapılan bir araştırmaya göre vitamin ve minerallerden sonra en çok tercih edilen takviye ürünüdür. (3)
Whey konsantresi, kazein proteini, beef proteini, whey izolesi, hidrolize protein, soya proteini, yumurta albümini protein tozu çeşitleridir.
Whey proteini ve kazein proteini süt proteinleridir. Kazein yaklaşık %70-80 sığır proteininden oluşurken, whey protein kalan %20-30’u oluşturmaktadır.

Protein tozları nasıl kullanılır?

Protein tozlarının kullanımı protein tozunun çeşidine, yapılan aktiviteye ve bedensel duruma göre farklılık gösterir. Genel olarak söyleyecek olursak;

• Whey konsantresi: 15-20 dakika içinde sindirilir. Çabuk sindirilmesi nedeniyle en çok tercih edilen çeşittir. Genellikle antrenman öncesi ve sonrası kullanılır.
• Kazein proteini: 6-8 saat içinde sindirilir. İştahı kapatması nedeniyle genellikle gece kullanılır.
• Beef proteini: 25-30 dakikada sindirilir. Genellikle antrenmandan sonra kullanılır.
• Whey izolesi: 15-20 dk içinde sindirilir. Whey konstantresinin laktozdan arındırılmasıyla elde edilir. Laktoz intoleransı olan kişiler bu protein çeşidini kullanmalıdır.
• Hidrolize protein: Protein tozunun bu çeşidinde proteinlerin önceden sindirilmiş gibi hareket etmesi sağlanır. Böylece içerisindeki aminoasitler çok hızlı bir şekilde emilir. Genellikle antrenmandan sonra kullanılır.
  Soya proteini: Bitkisel içerikli takviye gıdasıdır. Genellikle antrenman öncesi ve sonrası kullanılır.
  Yumurta proteini: Yumurta beyazından elde edilen, süt içermeyen bir protein tozudur. Genellikle antrenmandan sonra kullanılır.

Protein tozu nasıl elde edilir?
   

   Çokça tercih edilen protein tozlarının ana maddesi süttür. Sağılan sütler çiğ halde iken soğumaya bırakılır. Pastörize edilerek ısıtılır ve tekrar soğumaya bırakılır. Whey proteini bu soğumaya bırakılan sütün peynir yapımı sırasında bazı enzimlerin eklenmesiyle oluşur. Elde edilen ürünler lor peyniri ve peyniraltı suyudur. Lor peyniri ve katı cisimler peynir yapımında kullanılırken sıvı wheyden protein tozu elde edilir.

Bunlardan farklı olarak beef protein tozunun ana maddesi sığır etidir. Beef protein tozu ise sosis, salam gibi besinlerin işlenmesi sırasında elde edilir.

Bütün bu bilgilerin yanı sıra bizler, vücudun ihtiyaçlarını doğal besinlerle karşılama taraftarıyız. Elbette ki gerekli protein, protein tozları ile karşılanabilir fakat protein tozunun karşılayacağı proteini doğal protein kaynaklarından karşılamak daha sağlıklı olacaktır.

Gamze Cengiz

Kaynakça:

1-Süel E. Şahin İ. Karakaya M.A. Savucu Y., Elit Seviyedeki Basketbolcuların Beslenme Bilgi ve Alışkanlıkları. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2006: 20 (4): 271 – 275

2-Ersoy G. Alper R. Kargül A., Yüzücü Beslenmesi. Yüzme Atlama ve Su Topu Federasyonu Yayını, 1987.

3-Helvacı G. Açkurt F., The Tendency of Individuals Actively Involving in Exercise in Private Sports Centers to Use Nutritional Supplements, Turkiye Klinikleri J Sports Sci 2018;10