Spor belirli kurallar içerisinde yapılan, genellikle yarışma amacı taşıyan, lisanslı amatör ve profesyonel sporcuların gerçekleştirdiği aktivite türüdür.
Peki, sporcunun başarısını etkileyen faktörler nelerdir?
Bu sorunun cevabı yapılan araştırmalar sonucunda bazı başlıklar halinde sıralanmaktadır.
- Antrenman süresi ve şiddeti
- Çevresel koşullar (ısı, nem vs.)
- Sporcunun antrenman durumu
- Sporcunun bireysel özellikleri
- Genel beslenme ve müsabaka dönemlerinde beslenme özellikleri
Başlıklar incelenip değerlendirildiğinde ise müsabaka dönemlerindeki beslenmeye yeterince özen gösterilmediği görülmekte, doğru bilinen birçok yanlış olduğu saptanmaktadır.
Heyecan ve sinirliliğin arttığı müsabaka öncesi dönemde iştahta geçici bir azalma veya artma olabilmektedir. Sporcunun dalgalanan psikolojik durumu nedeniyle ani beslenme değişikliği yapması büyük hatalara sebep olabilmektedir. Tez canlı ve sinirli bir şekilde besinleri yutmak, aşırı soğuk içecekleri tüketmek mide ve bağırsak bozukluklarına zemin hazırlamaktadır. Bu durum da iyi bir müsabaka umudunu hızlı bir şekilde yıkabilmektedir. Bu sebeplerden dolayı başarılı bir sporcunun üst düzey performans gösterebilmesi için müsabaka öncesi öğün uygulamalarının uzman diyetisyenlerden tarafından düzenlenmesi gerekmektedir.
Müsabaka öncesi beslenme 3 dönem olarak incelenmektedir.
1- Sporcunun müsabaka öncesindeki son 1 haftalık beslenmesi
Bu dönemdeki sporcu beslenmesinin amacı tamamen kas, karaciğer glikojen depolarının doldurulması ve yeterli hidrasyonun sağlanması üzerine olması gerekmektedir.
2- Sporcunun müsabakadan 1 gün önceki beslenmesi
Yeterli hidrasyon koruması sağlanmalı ve kas glikojen deposu maksimum tutulmaya çalışılmalıdır. Tüketim için yüksek karbonhidrat, düşük glisemik indeks, yüksek sıvı alımını sağlayan besinler seçilmelidir.
3- Sporcunun müsabaka öncesi beslenmesi
Bu dönemdeki sporcu beslenmesinin amacı sindirim işini tamamlamış bir mide ve barsakla müsabakaya girmeyi sağlamak olmalıdır. Müsabaka öncesi son yemek, sporcunun alışık olduğu, müsabaka dönemine uygun beslenilen ve uygun besinler arasından seçilmelidir.
Posa içeriği fazla olan çiğ sebze ve meyvelere, kepekli ekmeğe bu öğünde yer vermemek gerekmektedir. Meyveler komposto şeklinde veya kabuksuz tüketilmelidir. Yağ içeriği yüksek yiyecekler, kızartma, kavurma tüketilmemelidir.
Yeni bir besin denenecek ise, bu hazırlık döneminde denenmiş, etkisi sporcu üzerinde kontrol edilmiş olmalıdır.
EĞER AYNI GÜN BİRDEN FAZLA MÜSABAKA VARSA
3 ana başlık altında durum incelenmektedir.
I-Ara 1 saatten az ise; Su
Meyve Suyu
Sporcu İçeceği tüketilebilmektedir.
II-Ara 1-2 saat ise; GI yüksek yiyecekler
Yağsız tost
Haşlanmış pirinç, Haşlanmış patates, Haşlanmış havuç tüketilebilmektedir.
Muz
III-Ara 3-4 saat ise; Yüksek CHO’lu besinler +su
Sütlü tatlı(yağsız sütle)
Makarna çeşitleri tüketilebilmektedir.
Kaynakça:
* Baysal A. Beslenme, 16. baskı, Hatipoğlu Yayınevi, Ankara, 2002.
* Position of the American Dietetic Association, Dietitians of Canada, and the American College of Sports Medicine: Nutrition and athletic performance.
