Anne sütü bebeklerin beslenmesinde en önemli besin kaynağıdır ve anne sütünün yaygınlaştırılması için dünyada çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. Annelerin stresi, endişeleri, uyku problemleri emzirmeyi ve anne sütü miktarını olumsuz etkilemektedir.
Anne sütünü arttırmak için bebeklerin erken emzirmeye başlanması, sık sık emzirme, memelerin boşaltılması, annelerin yorulmaması gibi girişimler önemlidir.
Yeterli sıvı almak ve yeterince dinlenmek, annedeki süt miktarını arttıran en önemli faktörlerdir. Bunlara ek olarak anne sütünü arttırıcı (galaktogog) yiyecek ve içecekler geçmişten günümüze kullanılmaktadır.
Galaktogog Besinler Nelerdir?
Birçok yiyecek, şifalı bitkiler galaktogog olarak sayılabilir. Galaktogog olarak kabul edilen besin maddelerinin birçoğunun mekanizması bilinmemektedir.
Çemen otu, Hindistan ve Orta Doğu’da yaygın kullanılan galaktogogdur.
Bilim insanlarının yaptığı çalışmaya göre çemen otu kullanımı ile 1200 annenin sütünün 1-3 saat içinde arttığını rapor etmişlerdir. Günde 3 bardak çay şeklinde kullanılabileceği belirtilmektedir.
Keçi sedef otu, 1900 yıllarda keçi sedef otu ile beslenen keçilerin sütünün artığı görüldükten sonra Avrupa’da yaygın kullanılan geleneksel galaktogogdur .
Anne sütünü arttırdığı düşünülen diğer bir galaktagog ise yulaf unudur fakat bunun da kullanımı ile ilgili hiçbir çalışma bulunmamaktadır. Sadece bir derlemede birçok kültürde kullanılan geleneksel galaktagog olduğu belirtilmiştir.
Sonuç olarak, galaktogoglarla ilgili yeterli veri olmadığından kesin öneri yapılamamaktadır.
Bir çok anne, bebekleri yeterince süt aldığı halde sütlerinin yetersiz olduğu endişesini taşır ve bundan dolayı erken ek gıdaya geçer veya galaktogoglara başvurur.
Bu nedenle bebeğin gerçekten yeterli anne sütü alamadığını gösteren belirtiler iyi bilinmelidir. Bu “güvenilir belirtiler” şunlardır:
- Yetersiz tartı alımı: Doğum sonrası ilk 2 hafta sonunda doğum tartısına ulaşamama, ilk 1 ay içinde 500 gramdan az tartı alımı
- Yetersiz idrar yapma: İlk 2 günden sonra, günde 6 kereden az, koyu renkli, konsantre idrar çıkışı (Ayrıca dışkının miktarı ve doğum sonrası değişiklikleri de dikkate alınmalıdır.
Süt üretiminin arttırılmasında ilk önce emzirmenin süresi, sıklığı, pozisyonu değerlendirilmeli, elle veya mekanik sağma sırasında göğsün tam boşaltılmasının üzerinde durulmalıdır. Psikolojik destek ve gevşeme süt yapımının arttırılmasında katkı sağlar.
Galaktogog kullanımı, süt üretimini azaltan tedavi edilebilir durumlar ortadan kaldırıldıktan sonra anne/bebek hastalığı veya ayrılığı nedeniyle azalmış süt miktarını arttırmak amacıyla düşünülebilir.
Galaktogog seçimine karar verirken hem anne hem de bebek için potansiyel faydasını ve yan etkilerini değerlendirmek gerekir.
Özellikle bitkisel galaktogoglar için ciddi değerlendirmeler ve standart yaklaşımlar bulunmamaktadır. Eğer galaktogog verilmesini gerektirecek bir durum varsa mutlaka anne ve bebek yakından takip edilmelidir.
Kaynakça:
Tanrıverdi S, Altun Köroğlu Ö, Kültürsay N, Egemen A. Annelerin Anne Sütünü Arttıran Faktörlere İlişkin Görüş ve Yaklaşımları. The Journal of Pediatric Research 2014;1(2):84-6
Doç. Dr. Emel Örün Özel Çankaya Yaşam Hastanesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Süt Yapımı Ve Etkileyen Faktörler; Doğrular Yanlışlar. Ulusal Sosyal Pediatri Sempozyumu 13 – 14 Ekim 2017, Hilton Otel / İzmir
Özge Özkayhan
