Gıdaların bu parametrelerden uzakta soframızda yer almaları, belirli sağlık sorunlarının yanı sıra; gıda zehirlenmeleri ve enfeksiyonlar başta olmak üzere bir çok hastalığa neden olmaktadır.
Öncelikli olarak güvenli gıdanın temin edilebilmesi, temin edilen gıdanın ise ham maddeden itibaren ürün eldesine kadar geçen tüm basamaklar boyunca hijyen ve sanitasyon kurallarına uygun olarak tüketiciye sunulması gerekmektedir.
Peki nedir bu hijyen ve sanitasyon kuralları?
Hijyen, yaşadığımız ortamın her türlü hastalık etmeninden arındırılması demektir. Besin hijyeni ise zararlı mikroorganizmaların besinlere bulaşmasını önlemektir.
Gıdaların tüm üretim aşamaları boyunca, hijyen koşullarından uzakta kalmadan; ambalajlama, taşıma, depolama, paketleme, satışa sunulma ve kullanılma süresine kadar geçen tüm aşamalar boyunca, çeşitli kaynaklardan bulaşabilecek her türlü mikroorganizmadan uzakta kalınmasıyla, gıdalarda hijyen kurallarına tamamıyla uyulmuş olunur.
Sanitasyon ise, insan sağlığının korunması, iyileştirilmesi ve sağlığın tekrar kazanılması için uygulanan tüm işlem basamaklarının bir arada toplanılmasıdır. Ayrıca gıdanın biyolojik olarak tüm mikroorganizmalardan arındırılması işleminin bir diğer genel adıdır.
İnsanlarda, hayvanlarda, bitkilerde, toprakta, günlük iş yaptığımız mutfak tezgahında, kullandığımız araçlarda, oturduğumuz sandalyede hatta su içtiğimiz bardakta bile sağlığımızı tehdit eden mikroorganizmalar bulunabilir.
Gıdaları bu mikroorganizmalardan uzakta tutabilmek için, üretim aşamaları dışında günlük hayatımızda değiştirilmesi gereken minik ipuçlarından kısaca bahsedecek olursak:
İlk olarak yapmamız gereken kişisel hijyenimize önem vermek. En başta ellerimizi sonra sık sık kullandığımız temizlik bezlerimizi ve tabii ki de mutfakta kullandığımız tüm araç gereçlerimizi asla kirli bırakmamalı, devamlı olarak temiz bir şekilde kullanmalıyızdır.
Gıdaların ağzı, kutusu veya ambalajı her zaman kapalı olmalıdır. Değilse dahi streç film ile üzerleri mutlaka kaplanmalıdır.
Gıdalar her zaman yerden yüksekte bulunmalıdır. Yere değmemelilerdir.
Gıdaların üretim ve tüketim alanlarında haşere ve hayvanlardan uzakta olunmalıdır.
Doğrama tahtası gibi mutfak aletlerinin temizlenmemesi veya çiğ ile pişmiş gıdanın aynı yerde kesiminin yapılması besin zehirlenmesi riskinde ciddi oranda artışlara neden olacaktır. Bu sebeple doğrama tahtası, bıçak ve temizlik bezleri her zaman temiz tutulmalıdır. Gıda ile temas eden yüzey her zaman dezenfekte edilmelidir.
Özellikle de et ve kümes hayvanlarının etleri, dışarıdan alınan sütler, yumurtalar vb. gıdalar iyice pişirilmeden tüketilmemeli, mümkünse daha fazla pişirilmeli veya yenmemeli. Pastörize süt gibi mikroorganizmalardan arındırılmış süt ve süt ürünleri tercih edilmeli.
Su da dahil olmak üzere, ham ürünlere tehlikeli mikroplar ve mikroorganizmalar bulaşmış olabilir. Bu durumlarla karşılaşınca çürük veya ezik olmayan gıdaların daha fazla tercih edilmesi ve taze olmaları çok önemlidir.
Çiğ tüketilecek sebze ve meyveler ASLA iyice yıkanmadan yenmemeli, mutlaka tedbir alınmalı.
Gıda atıkları ve çöpler gıdalardan uzakta kalmalı ve çöpün kapağı her daim kapalı kalmalıdır.
Fatma Şaşmaz
Kaynakça:
Bulaşanlar Yönetmeliği , Türk Gıda Kodeksi ,Temmuz 2018.
Gıda ile Temas Eden Madde ve Maddeler Yönetmeliği , Türk Gıda Kodeksi , Temmuz 2018.
Hazırlama Yönetmeliği , Türk Gıda Kodeksi , Temmuz 2018.
Mikrobiyolojik Kriterler Yönetmeliği , Türk Gıda Kodeksi , Temmuz 2018.
