Fonksiyonel bileşenlerden biri olan kolajen hidrolizatı, kolajenin hidrolize uğraması sonucunda oluşan ve içecek sektöründe çokça kullanılan kemik ve cilt sağlığını düzenleyen bir bileşendir. Kolajen bir protein çeşidi olup, proteinin %30 luk dilimini oluşturmaktadır. 25 farklı tipi olduğu bilinmektedir. İnsan vücudunda yer alan kolajenin %80‘i Tip 1 Kolajen’dir. Kolajen hidrolizatı, vücutta kolajen yapımını arttırması sebebiyle kemik ve cilt sağlığını düzenler. Kolojen, gıdalarda kullanılan popüler bir bileşen haline gelmiştir. Son yıllarda fonksiyonel gıdalar ve besin destekli ürünlerin üretiminde kullanılmaktadır.
Kolajen, lifli yapısıyla doku hücreleri arasındaki boşlukları doldurarak deri dokusunun esnekliğini, parlaklığını ve yumuşaklığını sağlar. Aynı zamanda kemik ve kıkırdak dokusunda destek görevi görür.
20’li yaşlardan itibaren bazı sebeplerden dolayı insan vücudunda kolajen sentezi azalır. Bunlar; yaşlanma, sigara ve alkol kullanımı, vücuttaki oksijen azlığı, beslenme yetersizlikleri, güneş ve diğer dış etkenler olmak üzere sıralanabilir. Kolajen kaybı sonucu deri esnekliğini, parlaklığını ve yumuşaklığını kaybeder, kırışıklıklar, deride sarkma ve kahverengi lekeler meydana gelir.
Kolajen sentezinin azalması durumunda bağ doku ve kıkırdaklarda da deformasyon gözlenir. Yaşlanma ve diğer nedenlerin etkisiyle kolajen sentezi azalarak bağ doku ve kıkırdaklar esnekliğini yitirir ve
osteoporoz ve romatizma başta olmak üzere çeşitli kemik ve eklem hastalıkları meydana gelir. Kolajen hidrolizat günümüzde sık rastlanan bu hastalığı önleyici, eklem ağrılarını azaltıcı ve eklem iltihabını engelleyici özelliğe sahiptir.
Kolajen hidrolizatı doğada yalnızca balık, domuz ve sığırda bulunmaktadır. Balık kaynaklı kolajenin biyoyararlılığı domuz ve sığır kaynaklı kolajen
hidrolizatına oranla daha yüksektir. Balık kaynaklı kolajen hidrolizatı çok değerli bir protein kaynağıdır. Kolajen hidrolizatı, tüm dünyada gıda güvenliğinde önemli bir yere sahiptir. Türk Gıda Kodeksi takviye edici
gıdalar tebliğine göre kolajen hidrolizatının gıdalarda kullanımının uygun olduğu görülmüştür.
Yapılan klinik çalışmalara istinaden kolajen hidrolizatın
olumlu etkilerini vücutta gözlemlemek için düzenli olarak kullanılmalı ve günlük önerilen miktarda tüketilmelidir. Moskowitz tarafından önerilen günlük doz 10 gram olarak belirtilmiştir. Gereken miktarda
kolajen hidrolizat alımının eklem, kemik ve cilt sağlığı
üzerinde olumlu etkiye sahip olduğu saptanmıştır.
Önemli noktalardan bir tanesi de vücut kolajen üretirken ve kolajeni kullanırken C vitaminine ihtiyaç duyar. Bu sebeple kolajen alımını C vitamini ile desteklemek gerekir. Ancak sigara kullanan bireylerde C vitamini ihtiyacı daha fazladır bundan dolayı sigara kullanan bireylerin ekstra C vitamini takviyesi alması şarttır.
KOLAJEN KAYNAKLARI
Et, tavuk, balık: Kolajen yönünden zengin en önemli kaynaklar; sığır eti, tavuk eti, hindi eti, sakatatlar ve balıklardır. Önemli protein kaynakları olan bu besinler cilt hücreleri üzerinde olumlu etkilere sahiptir.
Yumurta: En kaliteli protein kaynağı olarak bildiğimiz yumurtanın hem sarısı hem de beyazı kolajen üretimi konusunda önemli bir kaynaktır.
Süt ve süt türevleri: Lor peyniri, beyaz peynir, inek ve soya sütü kolajen yapımını uyarıcı bileşenler içerirler.
Sarı renkli meyve ve sebzeler: C vitamini bakımından zengin olan portakal, limon, havuç, kavun, patates gibi besinler kolajen yapımını destekleyen önemli besinlerdir.
Kuruyemişler: Ceviz, fındık, fıstık kolajen desteği konusunda beslenmede olması gereken yağlı tohumlardandır.
Nida Kula
KAYNAKÇA
Seda Ersus Bilek, S. K. (2014). Kolajen Hidrolizatının Fonksiyonel Bir Bileşen Olarak Gıda Endüstrisinde. Akademik Gıda Dergisi, 327-334.
Şen, T. (2017). Yaşlanma Karşıtı Vitamin ve Mineral İçeren Ürünler. 15-23.
Tercan, M. (2013). Kolajen Nedir?. istanbul, Türkiye. https://www.tavsiyeediyorum.com/makale_11541.htm adresinden alındı.
Coşkun, T. (2005). Fonksiyonel besinlerin sağlığımız üzerine etkileri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 69-84.
