Sosyalleşme, hayatımızın önemli bir parçasıdır. Bu önemli kısım aynı zamanda doğamız gereği ihtiyaç duyduğumuz bir iletişim yoludur. Özel davetler, düğünler, doğum günleri, arkadaş toplantıları gibi pek çok organizasyonda sevdiklerimizle bir araya geldiğimizde zaman zaman alkolü de günlük beslenmemize dahil edebiliyoruz.

    Kronik herhangi bir rahatsızlığımız yoksa uygun ölçülerde beslenmemizde alkole yer vermemiz büyük problemlere yol açmayacaktır fakat önceliğimiz alkolün zararlı etkilerini göz ardı etmeden ılımlı miktarlarda tüketmek olmalıdır.

    Alkollü içecekler başta su olmak üzere saf alkol (kimyada bilinen adıyla etil alkol) ve değişik miktarlarda şeker içerir. Bu şekerin kaynağı tahıl ve meyvelerdeki karbonhidratların fermantasyonu sonucu ortaya çıkan üründür.

    Bunun dışında alkollü içecekler protein, vitamin, mineral gibi besleyici öğeler barındırmazlar ve beslenme dünyasında ‘’vücuda alınan boş kalori’’ olarak tanımlanırlar. Bu sebeple sadece açığa çıkardığı çok miktarda enerjinin yanında zaman içerisinde besin ögesi yetersizliklerinin de oluşumuna zemin hazırladığı söylenebilir.

    Alkol vücuda alınmaya başlandığı andan itibaren beş dakika içerisinde kana karışır ve etkisini göstermeye başlar. Midede(%20) ve bağırsaklarda (%80) emilen alkolün hızını hücrelerin yüzey geçirgenliği, midenin doluluk oranı, içilen içkinin alkol yoğunluğu gibi etkenlerin yanı sıra cinsiyet, yaş, vücudun yağ oranı gibi faktörler de etkilemektedir.

   Alkolün çok büyük bir kısmı (%98) karaciğerde alkol dehidrogenaz enzim mekanizması ile parçalanır ve  kalan kısmı nefes alış verişi, ter ve idrar yolu ile vücuttan uzaklaştırılır. Kadınlarda ADH enzimi daha az olduğu için ve yağ oranı erkeklere kıyasla daha fazla olduğu için alkolün metabolize edilmesi sürecinde karaciğerin yağlanma riski daha yüksektir bu sebeple erkeklere göre daha az alkol alımı önerilir.

   Ilımlı alkol miktarına göre kadınlar için günde bir birim veya daha az; erkekler için günde iki birim veya daha az alkollü içecek standart ölçü olarak belirlenmiştir. Bir birim alkol; 330 ml bira, 120 ml şarap veya 40 ml distile içkiye (viski,rakı,votka gibi) eşittir.

   Alkollü içeceğin kalorisi ihtiva ettiği alkol yüzdesine bağlı olarak değişkenlik gösterir fakat basit bir matematikle içeceğinizin kalorisini hesaplamanız mümkün.. 1 gr alkol 7 kaloriye denktir. Çoğunlukla %12-15 gr alkol oranına sahip olan şaraptan 100 ml içtiğiniz takdirde 84 kalori almış olursunuz.

   Alkol alımı esnasında dikkat edilecek birkaç püf nokta ile alkolün vücuda yapacağı olumsuz etkileri aza indirmek mümkündür.

•     Bilindiği üzere alkolün diüretik (idrar söktürücü) etkisi mevcuttur. Bu etkiyi kırmak için bol miktarda su ile birlikte ve yavaş bir şekilde içilmelidir.
•    Boş mideye alkol alımı son derece sakıncalı olup emilimi hızlandıracaktır. Bu da alkolün çok hızlı bir şekilde vücuda yayılması anlamına gelir.
•   Uluslararası birçok yayında bildirildiği üzere günde ılımlı alkol tüketiminin kalp sağlığı üzerinde ve HDL(iyi kolesterol) seviyesinin yükselmesinde olumlu etkisi tespit edilmiştir fakat bu sonuç alkol alımına teşvik edici sebep olarak görülmemelidir.
•    Pek çok araştırmanın sonuçlarına göre ise düzenli ve fazla miktarda alkol tüketiminin hipertansiyon, inme, tip 2 diyabet, hiperlipidemi, böbrek yetmezliği, iltihaplanmalar ve bazı kanser türleri gibi çok sayıda hastalığa sebebiyet verdiği, aynı zamanda psikolojik ve ruhsal hasarlara yol açtığı tespit edilmiştir.
•    Gebeler, çocuklar, ergenlik döneminde olup gelişme çağındakiler, yaşlılar, düzenli ilaç kullanan yetişkinler alkol kullanımı konusunda çok risk taşıyan gruplardır.
•    Alkol alımı sonrası beslenmede dikkat edilecek ilk nokta güne kahvaltıyla başlamaktır. Aşırı miktarda alkol almış bireylerde alkolün fizyolojik etkileri devam edecektir bu sebeple sağlam bir kahvaltı sonrası sıvı alımına özen gösterilmelidir.
•    Su, maden suyu,taze meyve ve sebze sularının tüketimi sıvı-elektrolit dengesini sağlamada yardımcı olacaktır. Çay,kahve,asitli içecek tüketimi diüretik etkilerinden dolayı sınırlandırılmalıdır.
•     Ara öğünlerde meyve ve yağlı tohumlar; ana öğünlerde ise ağırlıklı olarak sebze ve balık grubu tüketilebilir. Gün içerisinde fiziksel aktivite artırılarak alkolün vücutta tuttuğu suyun atılması sağlanabilir.

Yazar: Nupel Çolak

Kaynakça:

‘’Alcohol-the Body and Health Effects’’, Health Promotion Agency, pg:4-17, August,(2016).

Pekcan G.,Prof.Dr., Şanlıer N.,Prof.Dr., Baş M.,Prof.Dr., ‘’Alkol Tüketimi’’, Türkiye Beslenme Rehberi (TÜBER), s.72, (2015).

Goodhew J.,Connor J., ‘’Health and Social Effects of Alcohol’’,Health Promotion Agency, vol.3 no.1,June, (2013).

Charles S.Lieber,M.D.,MACP, ‘’Relationships Between Nutrition, Alcohol Use and Liver Disease’’, Alcohol Research & Health, pg.220-230,(2003).

Sayın H.,Vural N., ‘’Karaciğer Alkol Dehidrogenaz Aktivitesini Etkileyen Bazı Faktörlerin Araştırılması’’, Ankara Ecz.Fak.Derg.,29(2),19-32, (2000).

Kennedy E, D. Sc.R.D., Guthrie J. PhD.,R.D., ‘’Does The Alcohol Have a Place In a Healthy Diet?’’, USDA Center for Nutrition Policy and Promotion, August, (1997).