Hangi soruya cevap arıyorsun?
Lezzet, renk ve hoş koku sağlamak amacıyla kullanılan baharatlar sofralarımızın olmazsa olmazıdır. Kırmızıbiber ise baharatlar içerisinde çok sık tercih edilen, ülkemizde tüketimi oldukça yaygın olan önemli bir besinimizdir. Kırmızıbiberin ülkemize geliş zamanına bakacak olursak; Osmanlı döneminde 16. yüzyılda Orta Avrupa ülkeleri ile kurulan işbirliği sonucunda ilk kez İstanbul’a getirilmiş ve buradan Anadolu’ya yayılmıştır. Günümüzde ise Kahramanmaraş, Gaziantep ve Şanlıurfa’da tarımı oldukça yaygın olup Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde tüketimi diğer bölgelere kıyasla daha fazladır.
Solanaceae familyasının Capsicum (biber) cinsinden olan kırmızıbiberin içeriğinde çeşitli vitaminler, mineraller ve aromatik bileşikler bulunmaktadır. Bununla birlikte kırmızıbiber, rengini yapısındaki karotenoidlerden alır. Acılığını ise yapısındaki kapsaisinoid bileşikler vermektedir. Bu kapsaisinoid bileşiklerden en etkin olanı kapsaisindir. Kapsaisinin analjezik, antikanserojenik, antioksidan, antiobezite ve antilipemik olmak üzere birçok farmakolojik, fizyolojik ve terapötik etkiler göstererek insan sağlığını olumlu olarak etkilediği bilinmektedir. Bu etkileri araştırmak için kırmızıbiberin diyetle, kapsülle veya topikal uygulamayla kullanımı mevcuttur.
Anti-obezite Etki
Kırmızıbiberin enerji harcanmasını artırarak ve enerji alımını azaltarak obezite tedavisinde etkili olabileceği son yıllarda yapılan çalışmalarda incelenmiştir. Tunçil ve arkadaşlarının yaptıkları bir çalışmada kırmızıbiberin iştahı azaltabileceği ve tokluk hissini artırabileceği belirtilmiştir. Bu etkiler kırmızıbiberin dozuna göre farklılık göstermekle birlikte yüksek dozda (10 g) terapötik etki daha anlamlı bulunmuştur.
Kırmızıbiberdeki aktif bileşenlerin lipid metabolizmasında ve adipozitede rol alarak adipositlerde lipolizi artırabileceği ve sempatik sinir sistemi aktivasyonunda meydana gelen artış neticesinde yağ oksidasyonunu uyarabileceği yapılan çalışmalarda belirtilmiştir. Ayrıca bu aktif bileşenlerin viseral ve abdominal yağlanmaya da etki edebileceği gözlemlenmiştir. Böylece kırmızıbiber yağ depolanmasının önüne geçerek kilo verme potansiyelini artırabilmektedir.
Anti-kanserojenik Etki
Yapılan birçok çalışmada kapsaisinin çeşitli kanser tiplerinde çoklu sinyal yollarını, onkojenleri ve tümör baskılayıcı genleri hedef alarak anti kanserojenik etki gösterdiği görülmüştür. Kanser hücrelerinde apoptoz aktivasyonu göstererek, hücre büyümesinin durmasını sağlayarak, anjiyogenez ve metastaz oluşumunu inhibe ederek kanserin ilerlemesini ve kötü huylu hale gelmesini önlemektedir.
Antioksidan Etki
Kapsaisin sudaki –OH radikallerini ve hücre membranlarında oluşan bazı radikalleri temizleyerek antioksidan etki göstermektedir. Ayrıca antioksidan olan α-tokoferol (E vitamini)’den bile lipid peroksidasyonunu daha etkili bir şekilde önlediği bilinmektedir.
Analjezik Etki
Kırmızıbiberden elde edilen kapsaisinin oral veya topikal olarak uygulandığında analjezik etkisi vardır. Romatoid artrit, osteoartrit, fibromiyalji, diyabetik nöropati gibi durumlarda ağrı kesici olarak kullanılmaktadır.
Anti-lipemik Etki
Yapılan çalışmalarda kapsaisinin kandaki kolesterol seviyelerini de etkilediği belirtilmiştir. Kan serum kolesterolü ve trigliserit seviyelerini azaltarak ateroskleroz oluşma riskini azalttığı bilinmektedir. Böylece kalp sağlığını koruyarak olası kalp hastalıklarının önüne geçebilmektedir.
Kırmızıbiberin çeşitli mekanizmalarla insan sağlığını olumlu olarak etkilediği görülmektedir. Fakat bu etkiler; bireyin diyet planına, kırmızıbiberin veriliş dozuna ve kapsaisin içeriğine, kırmızıbiberin veriliş şekline (oral-kapsül) ve veriliş süresine göre değişebilmektedir.
Ayrıca oral alımda yüksek miktarlarda tüketilen kırmızıbiberin bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishal gibi gastrointestinal sorunlara neden olabileceği de unutulmamalıdır.
Acıya özel bir hassasiyeti olanların veya mide ve bağırsaklarla ilgili rahatsızlıkları olanların kırmızıbiber tüketmeden önce doktoruna danışması da önem teşkil etmektedir.
KAYNAKÇA
Clark, R., & Lee, S. H. (2016). Anticancer properties of capsaicin against human cancer. Anticancer research, 36(3), 837-843.
Çiçek, H., Yılmaz, N., Çelik, A., Ceylan, N. Ö., & Meram, İ. Kapsaisinin (Kırmızı Biber) İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri.
İyidoğan, Y. (2015). Kapsaisin Molekülünün Moleküler Modellemesi (Master's thesis, Namık Kemal Üniversitesi)
Prasad, B. C. N., Shrivastava, R., & Ravishankar, G. A. (2005). Capsaicin. Evidence-Based Integrative Medicine, 2(3), 147-166.
Tunçil, E. (2018). Kırmızıbiber Tüketiminin Enerji Harcanması, Yağ Oksidasyonu ve İştah Üzerine Akut Etkilerinin Belirlenmesi.
Tunçil, E., Dönmez, G., & Fisunoğlu, M. (2019). Kırmızıbiber Tüketiminin Akut İştaha Etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 47(3), 46-55.
Verit, A., Yeni, E., & Ünal, D. (2001). Tarihten günümüz ürolojisine kırmızı acı biber. Türk Üroloji Dergisi, 27(4), 399-402.
Yazınız muhteşem.. Kırmızı biberin bu kadar faydası olduğunu bilmiyordum 🙂
Allah razı olsun bu güzel ve faydalı bilgilerinizi bizlerle paylaştığınız icin:)