Günümüzde güzel bir vücut yapısına sahip olmak, sağlıklı bir hayat sürmek herkesin istediği bir durumdur. Hal böyle olunca da insanlar bu durumu hızlandırmak için birçok sağlıklı ya da sağlıksız diyete başvururlar. Ben sizlere şu sıralar popüler olan çok düşük yağlı diyetlerden bahsetmek istiyorum. Özellikle de bu diyetlerin içerisinde yer alan ‘Pritikin Diyet’e çokça değineceğim.

    Aslında çok düşük yağlı diyetlerin ortaya çıkmasındaki amaç; kalp hastalıklarını önlemektir. Total yağ günlük alınması gereken enerjinin yalnızca %10-15’ lik bir kısmını oluşturur. Bu diyette toplam yağ miktarı günde en fazla 40 gramdır. 1 gram yağın kalorisinin 9 kkal olduğu düşünüldüğünde yağ miktarının bu kadar sınırlandırılması günlük alınması gereken enerji miktarını da fazlasıyla kısıtlamaktadır. Diyeti başarılı kılan durum alınan enerji miktarının kısıtlanması olarak düşünülebilir.

    Çok düşük yağlı diyetin en iyi bilinenlerinden biri de Pritikin diyetidir. Yüksek karbonhidrat, düşük yağ ve protein alımını destekleyen bir diyettir. Diyetin yağ miktarı günlük alınması gereken enerjinin %10-15’ini, protein miktarı %15-20 ‘sini ve karbonhidrat miktarı tam tahıllar ve sebze meyveden gelmek üzere %65-75’ini oluşturur. Peki bu diyetin içeriği hangi besinlerden karşılanır onlara baktığımızda; diyette hayvansal kaynaklı protein içeren besinler ve yumurta, işlenmiş tahıl ve şeker yerine tam tahıl, sebze ve meyve yer alır. Pritikin diyetinin her biri kaloriye dayalı olmak üzere 4 farklı seviyesi vardır.

Pritikin diyetinde tüketilebilen besin grupları ve porsiyon miktarları:

• Buğday, yulaf, kahverengi pirinç gibi tam tahıllar; patates, kuru fasulye, bezelye gibi nişastalı sebzelerden günde 5,5 fincan
• Rafine tahıl ürünlerinden günde 2 porsiyondan fazla tüketilmemelidir. En uygunu tamamen çıkarılmasıdır.
• Çiğ veya pişmiş sebze en az 4 fincan
• Meyve en az 3 porsiyon
• Yağsız süt, yağsız yoğurt, soya sütü günde 2 porsiyon
• Hayvansal protein en fazla 100 gram. Balık, kabuklu deniz ürünleri, yağsız kümes hayvanları tercih edilir.
• Günde en fazla 1 kafeinli içeceğe izin verilir.
• 1 adet yumurta akı her gün verilir.
• Fındık günde en fazla 55 gram
• Doymamış yağlar, rafine tatlandırıcılar, yüksek sodyumlu soslar ve çeşniler ile yapay tatlandırıcılardan kaçınılmalıdır.
Bu diyetin diğer önemli bileşeni de egzersizdir. Yapılan çalışmalarda egzersiz hastalara 45-60 dakika aerobik egzersiz şeklinde uygulanmıştır.

    Pritikin diyetinin metabolik sendrom hastası bireyler üzerindeki kısa vadeli etkinliğine bakmak amacıyla yapılan bir çalışmada diyetin bu hastalarda LDL kolesterollerinde, total kolesterollerinde, tokluk kan şekerlerinde belirgin bir azalmaya sebep olduğu görülmüştür. Kısa vadeli sonuçların olumlu gözlenmesi sevindirici bir durum olsa da bu şekilde uzun vadeli beslenmenin ne gibi etkileri olacağı tam olarak bilinememektedir.

    Genel olarak bakıldığında aslında sağlıklı beslenmeye yakın bir beslenme tarzıdır. Kalp hastalıklarından korunmak amacıyla güvenli bir yöntemdir. Yapılan çalışmalarda da HDL ve total kolesterolde düşüşlere yardımcı olduğu gözlenmiştir. Kısa vadede kilo kaybetme açısından fayda sağlayan bir diyettir ancak uzun vadede uygulaması zor bir diyettir.

    Kompleks karbonhidratların diyetteki oranı biraz düşürülüp protein ve yağ oranı arttırıldığında kişilerin makro ve mikro besin öğelerinden yeterli faydalanmaları sağlanabilir. Bu diyeti uygulayan kişilerin alanında uzman kişiler tarafından izlenmesi, eksiklikleri gözlenen besin öğelerinin tamamlanması bireylerin sağlığı açısından riskleri minumuma indirir.

    Son olarak popüler diyetlere merak salmış kişilere birkaç tavsiye verecek olursam eğer; en güzel diyet yeterli ve dengeli beslendiğiniz diyettir. Tanımlanmış olan beş besin grubundan kendinize uygun porsiyon miktarlarında ve gün içerisinde dağılımı dengeli olacak şekilde tükettiğinizde uzun süre aç kalmanızı gerektirecek ve sağlığınızı olumsuz etkileyecek diyetlere ihtiyacınız kalmayacaktır.

Mutlu günler olsun…

Tuba Dursun

Kaynakça :

Kaya A, Gedik V, Bayram F, Bahçeci M, Sabuncu T, Tuzcu A ve ark. Hipertansiyon, obezite ve lipid metabolizması hekim için tanı ve tedavi rehberi 2009.

Sullivan S, Klein S. Effect of short-term pritikin diet therapy on the metabolic syndrome. From the Center for Human Nutrition, Washington University School of Medicine, St Louis. 2006.

Alphan E. Diyetler ve Gerçekler. Hatiboğlu Yayınları. 1. Baskı 2016.