Hangi soruya cevap arıyorsun?
Fruktoz meyve ve balda bulunan bir monosakkarit olup, en önemli kaynakları besinlere eklenen sükroz ve yüksek fruktozlu mısır şurubudur. Yüksek fruktozlu mısır şurubu basit olarak mısır nişastasından elde edilen bir tatlandırıcı maddedir.
Fruktozun Hastalıklarla İlişkisi Nasıldır?
Bir çok epidemiyolojik, klinik ve deneysel çalışmalar meyveler içinde doğal olarak bulunan früktozun, son 30 yılda gıda sanayisinin en çok kullanıldığı tatlandırıcı haline gelmesinin ve artan tüketimin bazı hastalıklara neden olduğunu ortaya çıkarmıştır. Bu hastalıklar başlıca;
- Obezite
- İnsülin direnci
- Bozulmuş glikoz toleransı,
- Tip2 Diyabet
- Hiperlipidemi
- Kardiyovasküler hastalıklar
- Hiperürisemi
- Gut ve metabolik hastalıklardır.
Bu kronik hastalıklara ekleyeceğimiz önemli hastalıklardan birisi de kanserdir. Yüksek fruktoz ve yüksek fruktozlu mısır şurubu tüketimi bazı kanser türleri için risk olarak kabul edilmektedir.
Kronik hastalıklardan korunmak ve kanser riskini azaltmak amacıyla fruktozun güvenilir alım düzeylerinin üzerinde tüketilmemesi önerilmektedir.
Fruktozun bu gibi bazı hastalıklarla ilişkisi üzerinde son dönemde oldukça fazla durulsa da tüm fruktoz kaynaklarının aynı etkiye sahip olmadığı göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin doğal meyveler fruktozun etkilerinin aksine; antioksidan, askorbik asit, polifenoller, potasyum ve posadan zengin olup bazı hastalıklardan koruyucu etki gösterebilmektedirler.
Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubunun Zararları Nelerdir?
- Kilo artışına neden olur.
- Kanser oluşumunu tetikleyebilir.
- Karaciğer rahatsızlıklarını arttırabilir.
- Kolesterol rahatsızlıkları ortaya çıkabilir.
- Diyabet oranını arttırabilir.
Fruktoz Tüketimi
Geçmişte fruktoz alımı daha çok meyve ve bal gibi doğal kaynaklardan sağlanıyordu. Günlük alım ise 16-20 gr idi. Ancak son yıllarda eklenmiş şekerlerle birlikte günlük fruktoz alımı 60- 150 gr’a ulaşmıştır.
Özellikle Batılılaşma ile beraber bu oranın oldukça arttığı gözlemlenmiştir. Çoğunluğu genetiği değiştirilmiş mısırlardan elde edilen yüksek fruktozlu mısır şurubu kesinlikle doğal ve sağlıklı değildir. Her birimiz hayatımızın bir döneminde yüksek fruktozlu mısır şurubu tüketmişizdir. Bu içerikten kaçmak oldukça zor, çünkü aklınıza gelebilecek neredeyse tüm işlenmiş yiyecek ve içecekte bulunmaktadır.
Fruktoz düşük miktarlarda ve doğal kaynaklardan alındığında olumsuz sağlık etkileri oluşturmayabilir ancak eklenmiş fruktozun oluşturabileceği olası olumsuz etkiler çoktur. Örneğin yüksek fruktoz tüketimi hızla leptin direncine neden olur.
Leptin normal kiloyu korumak için iştah ve metabolizmayı kontrol eden bir hormondur. Buna bağlı olarak, yüksek miktarda fruktoz alımı; leptin direncini arttırarak iştahın açılmasına sebebiyet verir.
Bu nedenle eklenmiş şekerden gelen enerjinin, günlük diyetle alınan enerjinin en fazla %10’unu karşılamasına dikkat edilmeli hatta bu oranının %5’in altına çekilmesinde yarar vardır.
- 1 porsiyon meyvede ortalama 10-15 gram şeker bulunur ve bunun %50-60’ı fruktozdan gelir. Yani günde 2-3 adetten çok meyve yememelisiniz. Bundan fazlasının karaciğer tarafından doğrudan yağa dönüştürüleceğini unutmayın.
Öneriler:
- Vücudunuza olumsuz etkileri olabileceğinden, yüksek fruktozlu mısır şurubu veya eklenti fruktoz içeren ürünlerden uzak durun.
- Meyve suyu oldukça yüksek miktarda fruktoz içerir bu yüzden küçük porsiyonlarla tüketilmelidir.
- Meyveyi bütün olarak tüketmek içerdiği lif sayesinde früktoz emilimini yavaşlatacağından daha doğru bir seçimdir.
- Yüksek fruktozlu mısır şurubundan kurtulmanın en iyi yolu, işlenmiş gıdaları hayatınızdan çıkarmaktır.
- Yüksek fruktozlu mısır şurubundan kurtulmanın bir diğer yolu ise şeker içeren içecekleri tüketmemektir.
- Gazlı içecekler yerine doğal mineralli su, bitki çayları tüketin.
- Kaynak doğal olsa da olmasa da şeker tüketiminizi minimum seviyelerde tutmanız gerekmektedir.
Sena Günar
Kaynakça:
http://dergipark.gov.tr/mersinsbd/issue/27293/287363
Beslenme ve Diyetetik Güncel konular-2, Hatipoğlu Yayınları, 2015
Baysal A, Hatipoğlu Yayınları, Beslenme
