Hangi soruya cevap arıyorsun?
Koronavirüs
Çin’in Wuhan kentinde Aralık 2019’ da ortaya çıkan SARS- CoV -2(COVID-19) enfekte kişilerden damlacık yoluyla dünyaya yayılmıştır. Genel belirtileri ateş, yorgunluk, kuru öksürük, ağrı, burun tıkanıklığı, burun akıntısı, boğaz ağrısı ve ishaldir. Hipertansiyon, diyabet gibi kronik hastalıkları olan bireylerde hastalık daha ağır geçmekte ve nefes darlıkları görülmektedir. COVID-19’un temel semptomlarına sıklıkla iştahsızlık, yetersiz besin alımı, ateşin neden olduğu dehidrasyon ve hipovolamik şokun eşlik ettiği bilinmektedir. Bu nedenle yeterli beslenmek ve su tüketmek önemlidir.
Virüsün yayılmasını önlemek üzere düzenlenen karantina süreçleri iş yaşamının kesintiye uğraması, fiziksel aktivitenin azalmasına, monotonluğa ve strese sebebiyet vermiştir. Bu koşullar bireylerin daha fazla enerji almasına, aşırı karbonhidrat ve yağ tüketmesine neden olmuştur. Ama unutulmamalıdır ki COVID-19 enfeksiyonuna karşı korunmada sağlıklı beslenme ile bağışıklığı güçlendirmek oldukça önemlidir. Bağışıklık sistemimiz vücudumuzu patojenlerden yani bakteri, virüs, mantar ve parazitlerden koruyucudur. Bağışıklık sistemini güçlendiren besinlerin tüketilmesi, yemek yeme zamanlarının, öğün ve porsiyon miktarlarının planlanması bu sürecin olumsuzlukları ile baş etmede yarar sağlayacaktır.
Dünya Sağlık Örgütü Covid-19 Sağlıklı Beslenme Önerileri
- Her gün taze ve işlenmemiş yiyecekler tüketin. (meyveler, sebzeler, kuru baklagiller, tam tahıl ürünleri, yağlı tohumlar ve hayvansal kaynaklı besinler)
- Ara öğünler için şeker, yağ veya tuz içeriği yüksek besinler yerine çiğ sebzeleri ve taze meyveleri seçin.
- Vitamin düzeylerinde önemli miktarda kayıplara neden olabileceği için sebze ve meyveleri uzun süre pişirmeyin.
- Konserve veya kurutulmuş sebze ve meyveler kullanırken, tuz veya şeker eklenmemiş çeşitleri seçin.
- Her gün 8-10 bardak su için.
- Sağlıklı yağları tercih edin. (Doymuş yağ asitleri yerine doymamış yağ asitleri içeren yağlar, kırmızı yerine beyaz et, az yağlı süt ürünleri)
- Daha az tuz ve şeker tüketin. (Günde 5 g’den az iyotlu tuz)
- Trans yağ asitleri içeren besinlerden, şekerli içeceklerden, kafeinli içeceklerden ve yüksek tuz ve şeker içeren hazır besinlerden kaçının.
- Ev dışında yemek yemekten kaçının.
Bağışıklık Sistemini Güçlendiren Vitaminler
Bağışıklık sistemi vücudumuzun savunma sistemidir. Hastalıkları önler, semptomlarını iyileştirir ve süresini kısaltır. Beslenme ile bağışıklık korunabilir ve geliştirilebilir. Yapılan çalışmalarda bağışıklığı desteklemede ve enfeksiyon riskini azaltmada en çok üzerinde durulan besin öğeleri; A vitamini, C vitamini, D vitamini, E vitamini, selenyum ve çinkodur. Yeterli beslenerek ve besin çeşitliliğini sağlayarak bu besin öğelerini yeteri miktarda alabilmekteyiz.
A Vitamini
A Vitamini hücre bütünlüğünün korunması, büyüme ve gelişme, vücuttaki epitel ve mukus bütünlüğünü koruması için oldukça önemlidir. Aynı zamanda immün sistemin gelişimini sağlayan antiinflamatuar olduğundan bazı enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde kullanılmaktadır. COVID -19 üzerine etkisi net bilinmese de viral solunum yolu hastalıkları üzerinde yine immün cevap üzerinden etkili olduğu bilinmektedir.
D Vitamini
D vitamini yağda çözünen ve immün yanıtın düzenlenmesinde etkili antiinflamatuar bir vitamindir. D vitamini, yağda çözünen ve immun sistem üzerine etkileri olan bir vitamindir. Yetersizliği, akut viral enfeksiyonlarla ilişkilendirilmiş. COVID-19 hastalığında da gözlemlenen sitokin fırtınasını azaltarak hücresel bağışıklığı desteklemektedir.
E Vitamini
E vitamini suda çözünen güçlü antioksidan özelliği ile immün sistemde önemli katkısı olan bir vitamindir.
C Vitamini
Askorbik asit suda çözünen, vücut dokusunda önemli bir antioksidandır. C vitamini eksikliği immün aktivasyonun bozulmasına ve enfeksiyonlara karşı daha yüksek duyarlılığa neden olmaktadır. C vitaminin COVID-19 salgınının tedavisinde kullanımına yönelik yapılan çalışmada C vitaminin antioksidan aktivitesi ile bağışıklık hücresi fonksiyonunu arttırdığı görülmüştür.
Çinko
Çinko büyüme-gelişmede ve bağışıklık fonksiyonunun korunmasında etkin, vücutta demirden sonra en fazla bulunan eser elementtir. Metabolizmanın çeşitli yönlerinde 200’den fazla enzimin aktivitesi için gereklidir. Deri bütünlüğü, protein ve DNA sentezi, hücre bölünmesi, embriyonel gelişim, tat alma, fetal büyüme ile birlikte antioksidan ve immün sistem regülasyonunda görev almaktadır.
Selenyum
Selenyum vücut için esansiyel olup birçok enzim aktivitesi için gereklidir. Antioksidan seviyesi yüksektir. Selenyum eksikliği HIV, influenza gibi viral enfeksiyonların görülme sıklığı ve/veya ilerlemesi ile ilişkilendirilmiştir.
KAYNAKÇA
Muslu M. ve Özçelik D., Yeni Koronavirüs (SARS-CoV-2/COVID-19) Pandemisi Sırasında Beslenme Tedavisi ve Önemi, Bes Diy Derg 2020;48(1):73-82.
Pekcan G. A., COVID-19 Salgını: Diyetisyenlerin Rolü ve Rehberler, Bes Diy Derg 2020;48(1):1-9.
Tek N. A. ve Koçak T., Koranavirüsle (COVID-19) Mücadelede Beslenmenin Bağışıklık Sisteminin Desteklenmesinde Rolü, Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi 2020 : 18 – 45.
Öktem Güngör E, Yaldız N, Çetin Özbek S. İmmun Sistemi Destekleyen Bazı Mikronutrientler: COVID-19’a Yönelik Bir Derleme. YIU Saglik Bil Derg 2020;1:53-56.
Baysal A., BESLENME, 16.baskı, Ankara- 2015.
Çok yararlı bilgiler. Teşekkür ederiz