Vişne olarak bildiğimiz meyve aslında gülgiller familyasındandır. Ağaçta yetişmekle birlikte anayurdu Anadolu ve Balkanlardır. Kiraza benzer yapısı olmasına rağmen farklı bir meyve olup botanik adı Prunus Cerasus’tur.
Ülkemizde en çok iki vişne ağacı türü vardır. Bunlar; Kütahya ve Macar vişnesidir.
100 gr Kütahya vişnesi;
61 kcal
0,6 gr protein
0,45 gr yağ
12 gr karbonhidrat
3,16 gr toplam lif içermektedir.
Özellikle öne çıkan iki değeri ise; potasyum ve beta-karoten’dir.
Yine 100 gr vişne için potasyum değeri 218 mg ve beta-karoten değeri 386 mikrogramdır. C vitamini (askorbik asit) ise 4,2 gr olup iyi bir değerdir.
Meyve ve sebzelerde doğal olarak bulunan bileşimler vardır. Bunlar, bitkilerin kendilerini korumak amacıyla yapılarında mevcuttur. Bu bileşimlere ‘’fitokimyasallar’’ ya da ‘’fenolik bileşikler’’ denilmektedir. Meyveden meyveye, sebzeden sebzeye farklı olmakla birlikte tükettiğimiz her gıdadan bu bileşimleri vücudumuza almış oluruz.
Her bir fitokimyasalın sağlık üzerine etkisi farklıdır. Tıpkı bitkileri koruma gücü gibi insanlarda da hücresel düzeyde yaptığı etkilerle sağlığın gelişmesine yardımcı olurlar. Bu sebepten dolayı son dönemde gözde bir konu olmuş, üzerine araştırmalar yoğunlaştırılmış ve hayli yazılıp çizilmiştir.
İnsan bedeni bilindiği üzere oksijen kullanarak solunumu gerçekleştirir. Havadan aldığımız oksijen, hücrelerde mitokondri organelinde kullanılarak hayatın devamlılığını sağlar. Ancak oksijen hayati olduğu kadar aynı zamanda toksik de bir gazdır. Çünkü hücrelerde çok çabuk serbest radikallere yani son yörüngesinde eşlenmemiş elektron çifti bulunduran yapı olarak tanımladığımız veya daha açık bir ifadeyle, kolayca reaksiyona girip hasar bırakma potansiyeli bulunan yapı diyebildiğimiz radikallere dönüşür. Serbest radikaller oksijenli solunum yapan her metabolizmanın zaten doğal olarak çıkan bir ürünüdür. Bunun yanı sıra; pestisitler, stres, radyasyon, toksinler vb. dış faktörlere bağlı olarak da meydana gelebilmeleri mümkündür. Sonuçta, bu serbest radikaller eğer hücrede çok fazla miktarda oluşuyor ise bu olaya ‘’oksidatif stres’’ denir ve sağlığı olumsuz etkiler. Olumsuzluktan kasıt; DNA hasarı, kansere meyil ve hücre yaşlanması gibi kötü sonuçlardır.
Bu olumsuz etkilerden korunmak için antioksidan olarak bildiğimiz gıdaları tüketmemiz gerekir. Buradan hareketle, az önce de bahsettiğimiz gibi sebze ve meyvelerdeki fitokimyasallar elzem antioksidan aktiviteye sahip yararlı bileşimlerdir denebilir.
Vişne için kendisi küçük ancak yaptığı iş büyük demek yanlış olmaz. İçerisinde fenolik bileşiklerden ‘’Antosiyanin’’ bulunduran bu güzel meyve antioksidan etkiye sahip olmasıyla kanser savaşçısıdır. Çünkü hücreyi stresten korur. Lif içermesiyle sindirim sistemi üzerinde pozitif etkileri vardır.
Yapılan araştırmalarda ise kolesterol ve LDL seviyelerini düşürdüğü gibi HDL seviyelerini de arttırdığı görülmüştür. Bu sebeple kalp-damar sağlığı ile de olumlu etkileşimi vardır. Karaciğer yağlanmasını normalleştireceği gibi egzersize bağlı kas hasarının yakınmalarını da azaltıcı etkisi bulunmuştur.
Kas hasarı ya fazla serbest radikal birikimine bağlı ya da iltihaplanma sonucu gerçekleşen bir sorundur. Buradan da vişnenin iltihaplanmayı azaltan antienflamatuar etkisi olduğu göz ardı edilmemelidir.
C vitamini aktivitesi de yüksek olduğundan ve c vitamininin kollajen sentezinden görevli olduğu bilindiğinden cilt için önemlidir. Aynı zamanda kılcal kan damarlarının kuvvetli olmasında da etkindir.
C vitamini demirin emiliminde görevli olduğundan tercihen bir öğünde c vitamini aktivitesi yüksek besinlerle kombinleme yapılabilir.
Her gıdada olduğu gibi vişnede de miktar önemlidir. Bazı araştırmacılar, aşırı c vitamini alımının B12 vitamininin biyoyararlanımını azalttığını bildirmişlerdir. Zaten yüksek miktarda alım emilimi sınırlamaktadır. Böylece yararlanım da düşmektedir.
Kaynakça:
Snyder SM, Zhao B, Luo T, Kaiser C, Cavender G, Hamilton-Reeves J, Sullivan DK, Shay NF. Consumption of Quercetin and Quercetin-Containing Apple and Cherry Extracts Affects Blood Glucose Concentration, Hepatic Metabolism, and Gene Expression Patterns in Obese C57BL/6J High Fat-Fed Mice. J Nutr. 2016 May;146(5):1001-7.
Coelho Rabello Lima L, Oliveira Assumpção C, Prestes J, Sérgio Denadai B. CONSUMPTION OF CHERRIES AS A STRATEGY TO ATTENUATE EXERCISE-INDUCED MUSCLE DAMAGE AND INFLAMMATION IN HUMANS. Nutr Hosp. 2015 Nov 1;32(5):1885-93.
Baysal, Ayşe. Beslenme. Maltepe/Ankara: Hatiboğlu yayınları, 2015.
Ağaca Özger, İpek. Renklerle Diyet. Bayrampaşa/İstanbul: Alfa Basım,2015.
Yaşar, Hikmet ve Suat Melek. Beslenme ve Besinler. Ankara: Hatiboğlu yayınları,2014.
