Ağız ve Diş Hastalıklarında Beslenme

Bugün birçok hastalığın ağız ve diş sağlığıyla ilişkili olduğu rapor edilmiştir. Vücudumuzun sağlığı hem ağız ve diş sağlığının yeterli düzeyde bulunması hem de yeterli ve dengeli beslenmeyle mümkündür. Hastalıkların tedavi edilmesi, sağlığın korunması ve iyileştirilmesinde beslenme büyük bir öneme sahiptir. Aynı zamanda kişinin yeterli beslenmesi için sağlıklı bir ağız yapısına ve dişlere ihtiyacı vardır.  Ağız ve diş hastalıklarında en çok rastlanan problemlerin başında diş çürümeleri ve diş eti problemleri görülmektedir. 

Diş Çürümeleri

Diş çürüğü yönünden besinler antikaryojenik, karyojenik ve kariostatik şeklinde gruplandırılmaktadır.

Kariostatik besinler, diş çürümesine etkisi bulunmamaktadır. Tükürüğün pH’ını 5.5’in altına düşmesine sebep olmaz aksine tükürük salımını uyararak diş çürümelerini azaltmaktadır. Aynı zamanda mikroorganizmalar bu besinleri metabolize etmezler. Deniz ürünleri, yumurta, tavuk eti ve kırımız et gibi protein bakımından zengin besinler, çiğ sebze, elma gibi yüksek posa içeren ve polifenol içerikli besinler ve yağlar kariostatik besinlere örnek gösterilebilir.

Karyojenik etki besinin grubu, yavaş çözünmesi, başka bir besinle beraber tüketilmesi ve tüketim sıklığına göre değişkenlik gösterir. Karyojenik besinler mikroorganizmalar tarafından organik asitler oluşturur. Oluşan bu organik asitler  tükürüğün pH’ını 5.5’in altına düşmesine sebep olur. Diş çürümelerinde uyarıcı etki gösterirler. Kurutulmuş ve konserve edilmiş meyveler, meyve suları, nişastalı besinler, bal, pekmez ve şeker ilave edilmiş içecekler karyojenik etki gösterir.

Antikaryojenik etki gösteren besinler fosfor, kalsiyum ve kazein içermektedir. Bu sebeple peynir en iyi antikaryojenik besindir. Aynı zamanda peynir ağız ortamının pH’ını arttırarak dişlerin çürümesini önlemektedir.

Diş Eti Hastalıkları

Yetersiz ve dengesiz beslenme sonucunda meydana gelen vitamin ve mineral eksiklikleri diş eti iltihabı, diş kaybı ve çene kemiğinin erimesine sebep olabilir. Ağız ve diş sağlığını korumak için makro ve mikro besin ögelerinden yeterli miktarda alınması gerekmektedir. 

Diş Erozyonu

Diş erozyonu meyve suları, alkolsüz içecekler ve sirke gibi asitli içeceklerin tüketimi sonucunda diş dokusunda kayıp meydana gelmesidir. Mide asidi ağıza gelerek dişlerde aşındırmaya neden olduğu için reflü ve benzeri hastalıklara sahip bireyler risk grubundadır.

Ağız Kanseri

Ağız –boğaz kanserleri bütün kanserler içerisinde 6. sıradadır. Ölüm oranı açısından ise 8. sırada yer almaktadır. Diyette yüksek miktarda doymamış yağ asidi, lif, nişasta ve vitamin (zeytin yağı, meyve ve sebzeler, tahıl gibi) bulunması ağız-boğaz kanserini koruduğu rapor edilmiştir. Yüksek miktarda hayvansal ürünler tüketmek ağız kanseri riskini arttırmaktadır.

Ağız ve Diş Sağlığı için Beslenme Önerileri

KAYNAKÇA

[1] Aran İ, Diş-Ağız Sağlığı ve Beslenme, Beslenme ve Diyet Dergisi, Ankara, 1978; 7(1):78-85.

[2] Aksoydan E, Baysal I, Ağız Hastalıklarında Beslenme, Ankara, 2016.

[3] Akbulut G, Diş Çürüklerinin Önlenmesinde Beslenmenin Rolü, (yasamicingida.com).

[4] Köksal E, Ağız Diş Sağlığında Beslenmenin Önemi, Halk Sağlığı Günleri: III. Ulusal Okul Sağlığı Sempozyumu Özet Kitabı, Ankara, 2014.

[5] Aydın M, Mısırlıgil A, Ağız Mikrobiyolojisi, MN Nobel Kitapevi, Ankara, 2012.

[6] Çetin AR, Karabekiroğlu S, Ünlü N, Probiyotikler ve Ağız Sağlığına Etkileri, Süleyman Demirel Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi, 2011; 3(1):19-29.

[7] Touger-Decker R, Mobley C, Position of the Academy of Nutrition and Dietetics: Oral healty and nutrition, Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 2013;113(5):693-701.

[8] Baysal A, Beslenme, Hatiboğlu Kitapevi, Ankara, 2015.

[9] Baysal A ve ark., Diyet El Kitabı, Hatiboğlu Kitapevi, Ankara, 2018.

[10] Şanlıer N ve ark., Vakalarla Öğreniyorum: Yetişkin Hastalıklarında Tıbbi Beslenme Tedavisi-1, Hedef CS Kitapevi, Ankara, 2020.

[11] Yıldırım B, Şengüven B, Barış E, Gültekin SE, Potansiyel malign bozukluklar ve ağız kanseri şüphesi bulunan lezyonlara yaklaşım ve diş hekimlerinin erken tanıdaki rolü, ADO Klinik Bilimler Dergisi, 2011;5(2):881-886.

[12] Johnson NW, Jayasekara P, Amarasinghe AA, Squamous cell carcinoma and precursor lesions of the oral cavity: epidemiology and aetiology, Periodontol 2000, 2011;57:19-37.

[13] Meurman JH, Infectious and dietary risk factors of oral cancer, Oral Oncology, 2010;46(6):411-413.

[14] Edefonti V, Bravi F, Vecchia CL, Randi G, Ferraroni M, Garavello W, Franceschi S, Talamini R, Boffetta P, Decarli A, Nutrient based dietary patterns and the risk of oral and pharyngeal cancer, Oral Oncology, 2010;46(5):343-348.

[15] Bosetti C, Gallus S, Trichopoulou A, Talamini R, Franceschi S, Negri E, Vecchia CL, Influence of the Mediterranean diet on the risk of cancers of the upper aerodigestive tract, Cancer Epidemiol Biomarkers Prev, 2003;12(10):1091-1094.

[16] Turgut MD, Dental Erozyon, Halk Sağlığı Günleri: III. Ulusal Okul Sağlığı Sempozyumu Özet Kitabı, Ankara, 2014.