Epilepsi; serebral sinirlerin ani, aşırı ve düzensiz elektrik şarjıyla sinir sisteminin normal düzeninin bozulması olarak tanımlanır. Tümör, trombozis, yaralanma veya beyindeki bir dejeneratif lezyon gibi lokal hastalıklar, hipoglisemi, kurşun ve alkole bağlı zehirlenme epilepsi hastalığının ortaya çıkma sebeplerindendir. Ayrıca ciddi B6 vitamini yetersizliğinde de epilepsi benzeri konvülsüyonlar görülebilir.

     Hastalık kendini şuur kaybı ile belli eder. Şiddetli ve ani nöbetler periyodik olarak görülür. Bu nöbetleri azaltmak veya tamamen ortadan kaldırmak üzerine uzun yıllardır çalışmalar yapılmaktadır. Bu arayışlara çare olduğu düşünülen antiepileptik ilaçların sebep olduğu yan etkiler sonucu William Harvey tarafından geliştirilen ketojenik diyet uygulaması alternatif çözüm yolu olmuştur.

Ketojenik Diyet Nedir ?

     Ketojenik diyet (KD), yüksek yağ, düşük karbonhidrat, yeterli protein içeren, 1920’ lerden beri kontrol edilemeyen nöbetlere alternatif bir tedavi olarak öne sürülen ve kullanılan bir beslenme tedavisidir.

     Klasik ketojenik diyet, idrarda keton cisimcikleri görünene kadar ilk açlık ve sıvı kısıtlaması periyodu ile başlar ve bunu yüksek yağ, yeterli protein , düşük karbonhidrat içeren bir yeme planı takip eder. Ketojenik diyette günlük enerji ihtiyacının %75-80 ‘i, sıvı ihtiyacının ise %80’ i karşılanır.

     Enerjinin %80’i yağlardan, %15’i proteinlerden, %5’i karbonhidratlardan gelir. Diyetteki yağ:( karbonhidrat+protein) oranı bebekler, çocuklar ve adolesanlar için 3: 1 sağlanırken, yetişkinler için bu oran genellikle 4: 1’dir. Oranlardaki bu farklılık, yeterli büyüme ve gelişme için daha yüksek protein içeriği sağlamayı amaçlar. Kullanılan proteinin içeriği de miktarı kadar önemlidir.

     Yapılan çalışmalarda ketojenik diyetin dallı zincirli amino asitlerin aromatik amino asitlere oranını artırdığı ve bu artışın nöbet kontrolünde önemli bir rol oynadığı sonucuna varılmıştır.

     Diyet, eser elementler, mineraller ve belirli vitaminler açısından yetersizdir ve bu yüzden supplement kullanımı gereklidir. Bunlardan en önemlileri Ca, Zn, folik asit, Se, Fe ve D vitaminidir. Ketojenik diyet uzun süreli önerilen bir tedavi yöntemi değildir. İki yıldan sonra 6-9 ay içinde yağ: (karbonhidrat+protein) oranı 4:1, 3:1, 2:1 şeklinde azaltılarak ketojenik diyet tedavisi sonlandırılmalıdır.

Komplikasyonları Nelerdir?

• Su ve elektrolit dengesinde bozulmalara neden olur.
• Kalsiyum atımını hızlandırarak ve kemik yoğunluğunu azaltarak osteoporozise neden olabilir.
• Hücre yıkımının artması ve böbreklerde ürik asit atımının azalmasından dolayı hiperürisemi ve guta benzer belirtilerin ortaya çıkmasına neden olabilir.
• Doymuş yağ asit içeriği zengin bir diyet uygulaması olması nedeniyle kalp damar hastalıkları riskini artırır.

Etkililiğinin Değerlendirilmesi

• Schwartz ve meslektaşları tarafından 5-54 yaş arası hastalarda yapılan çalışmada hastaların %67’sinde epilepsi nöbetlerinin elimine edildiği ya da azaldığı sonucuna ulaşılmıştır.
• 15 aylık ve 11 yaş aralığındaki 20 çocuk üzerinde 2 hafta süreyle yapılan bir çalışmada popülasyonun %80’ ninde nöbetlerin azaldığı ve komplikasyon oluşmadığı tespit edilmiştir.
• Vining ve meslektaşları tarafından yapılan bir çalışmada 3 aylık ketojenik diyet uygulandığında popülasyonunun %54’ ünde, 6 aylık sürede %53’ ünde ve 12 aylık sürede %40’ ında nöbet sayısının yarıya indiği gözlenmiştir.
• Johns Hopkins Hastanesi’nde yapılan 150 kişilik çalışmada, bir yıl boyunca ketojenik diyet uygulayan 77 hastanın nöbet sıklığının %50 oranında azaldığı ve 9 hastanın ise artık nöbet geçirmediği sonucuna varılmıştır.

Kaynakça:

• D. Papandreou, E. Pavlou, E. Kalimeri. The ketogenic diet in children with epilepsy. British Journal of Nutrition 2006, 95, 5–13
• Lee E, Kang HC, Kim HK. Ketojenik Diet for Children with Epilepsy: A Practical Meal Plan in a Hospital. Clin Nutr Res. 2016 Jan;5(1):60-63.
• Parry TE. Folate responsive neuropathy. Presse Med 23(3): 131-7, 1994
• Çetin B. Epilepsi Hastası Çocuklarda Ketojenik Diyetin Epileptik Nöbet Sayısı Üzerine Etkisinin Araştırılması. 2013
• Schwartz RM, Boyes S & Aynsley-Green A (1989a) Metabolic effects of three ketogenic diets in the treatment of severe epilepsy. Dev Med Child Neurol 31, 152.
• Vining EPG, Freeman JM, Ballaban-Gill K, et al. (1998) A multicenter study of the efficacy of the ketogenic diet. Arch Neurol 55, 1433 –1437.